Gemengde gevoelens over normalisering ambtenarenrecht

'Ik ben er trots op dat die wet vandaag in de Eerste Kamer een ruime meerderheid heeft gehaald!' aldus Van Weyenberg (D66), Tweede Kamerlid en indiener van het initiatiefwetsvoorstel. Met het aannemen van de wet komt er een einde aan een lange discussie over de rechtspositie van de ambtenaar. De politici zijn blij met de uitkomst, net als de jonge ambtenaren die het afschaffen van de ambtenarenstatus als een modernisering zien. De bonden blijven echter kritisch.

Eretitel

Ambtenaren hebben van oudsher een aparte status om hen te beschermen tegen politieke willekeur. Volgens voorstanders van normalisering heeft afschaffing ervan nauwelijks nadelen, maar wel veel voordelen. Het zou makkelijker worden voor ambtenaren om over te stappen naar de marktsector en vice versa. Ook zou het schrappen van de speciale positie leiden tot minder bureaucratie. Maar veel ambtenaren zien de status ook als een eretitel en zijn er trots op. Ze zijn bang met de status ook de waardering voor hun functie te verliezen. Bovendien zou de invoering van zo'n enorme verandering veel tijd en geld gaan kosten is de kritiek. Critici, zoals de bonden, vragen zich af welk probleem er met de normalisering opgelost wordt.

Onbegrijpelijk
Maar de jonge garde vindt dat aparte arbeidsverhoudingen niet meer passen bij de werkwijze van de jonge generatie ambtenaren. 'Voor jonge ambtenaren, vers uit de studiebanken, is het onbegrijpelijk dat ze een bijzondere rechtspositie hebben,' vindt jonge ambtenarenorganisatie FUTUR. 'Overheidsorganisaties werken steeds meer samen met andere organisaties. Maatschappelijke uitdagingen laten zich al lang niet meer oplossen door de overheid alleen. Die pakt de ambtenaar van nu samen met maatschappelijk en private partners aan.'

Geen grenzen

Emke Westra, voorzitter van FUTUR benadrukt dat haar generatie niet meer in grenzen denkt. 'Zij durven verder te kijken, óók buiten hun organisatie. Aparte verhoudingen binnen de overheid zijn dan ook uit de tijd.' Verder benadrukt FUTUR dat de normalisering geen einde maakt aan het eigen karakter van het ambtenaarschap.En zo denkt de indiener er ook over. 'Hiermee wordt de totstandkoming van de arbeidsvoorwaarden van ambtenaren gelijk getrokken met de private sector,' legt van Weyenberg uit. 'De mobiliteit tussen beide sectoren kan hiermee gemakkelijker worden.'

 
Mobiliteit 

Ook parlementariër Mona Keijzer (CDA) is positief over het besluit. 'Daarnaast gaat het reguliere arbeidsrecht, zoals de regels rond ontslag, ook voor ambtenaren gelden. Ambtenaren en hun vakbonden krijgen nu dezelfde rechten als in de marktsector, met een arbeidscontract en echt gelijkwaardige onderhandelingen met een cao,' zegt Keijzer. 'En bij de overheid wordt de rol van de werkgever en wetgever scherper gescheiden. Alle ambtenaren bij de gemeente, provincie, ministeries en uitvoerende rijksdiensten als de Belastingdienst gaan onder de nieuwe wet vallen,' aldus het CDA-Kamerlid. Ze benadrukt dat niet alles voor de ambtenaar verandert: 'Met dit wetsvoorstel blijven wel de integriteitsvereisten en het afleggen van de ambtseed van toepassing op mensen die ten behoeve van het algemeen belang werkzaam zijn bij de overheid.'

Kort geding

Ondertussen zal er nog geen handtekening onder de wet worden gezet totdat de uitspraak van een kort geding er is. FNV Overheid spande die vorige week aan. De overheidsbonden zijn van mening dat deze wet zijn doel voorbij schiet en de situatie niet gelijk zal trekken. 'De situatie zal eerder complexer worden. Een deel van de ambtenaren blijft immers de ambtenarenstatus behouden,' aldus de vakbond. 'Degenen die deze status verliezen, krijgen nog met allerlei uitzonderingen te maken. Dit zijn bijvoorbeeld de beperking van hun grondrechten, een eenzijdig vastgesteld ambtelijk statuut en het feit dat de politiek het voor het zeggen blijft houden binnen de medezeggenschap. Ook blijft de politieke invloed op de arbeidsvoorwaarden van ambtenaren bestaan.'

Het zal naar verwachting nog 2 à 3 jaar duren voor de wet daadwerkelijk in werking kan treden.