'De gemeente heeft mij kapot gemaakt'

Met het melden van misstanden bij de gemeente Rotterdam zet je eigenlijk je eigen ontslag in gang. Dat is althans de ervaring van de ontslagen ambtenaar Jaco van Heijst, als bij hem een beroepsziekte wordt vastgesteld. ‘Het is een schande hoe ik ben behandeld.’

‘Aan het werk lag het niet. Al die 25 jaar ben ik met plezier naar mijn werk gegaan’, vertelt Jaco van Heijst met wie het op de dag van het interview ‘redelijk’ gaat. Die laatste jaren voor zijn ontslag bij de gemeente Rotterdam in 2014 viel het hem op dat er vreemde dingen gebeurden op de algemene begraafplaats waar hij werkte. Onoorbare dingen. Een vaak dronken opzichter, valse beschuldigingen en (gemeente)materialen die zonder braakschade van het terrein waren ontvreemd.

Nadat Van Heijst had ontdekt dat gestolen spullen in een kelder op het terrein stonden en daar foto’s van had gemaakt, deed hij daar melding van bij zijn nieuwe afdelingshoofd. Niet veel later bleken die gestolen spullen te zijn opgehaald uit de schuur. Het bleek dat het afdelingshoofd het aan een leidinggevende had verteld en daarbij ook de naam van Van Heijst had genoemd. ‘Toen wist ik dat ik op heel erg op mijn hoede moest zijn.’

Het nieuwe afdelingshoofd was gekomen met een opdracht: reorganisatie. Een verzekeringsmaatschappij zou de begraafplaats overnemen. Het vaste personeel moest eruit ten gunste van oproepkrachten. ‘Wij waren niet flexibel en oproepkrachten zijn voordeliger, zeker in de avond uren.’ Maar daarvoor merkte Van Heijst al dat de opzichter en beheerder ‘anders’ tegen hem deden. ‘Ik werd genegeerd, niet serieus genomen. Ik werd een buitenstaander. Aan anderen werd verteld: Jaco is gek.’ Van Heijst vindt dat hij niet goed voor zichzelf kan opkomen. ‘Op een gegeven moment werden de weekenddiensten afgeschaft. Waar iedere medewerker een afbouwregeling van drie jaar kreeg, was die van mij drie maanden. Ik wilde daar iets tegen doen, maar kreeg geen telefoonnummers of namen van contactpersonen. Daaraan zag ik dat het niet goed zat.’

Met het verlies van de weekenddienst was Van Heijst een deel van zijn vaste salaris kwijt. ‘Er werden beloftes gedaan dat het zou worden teruggedraaid, maar dat gebeurde niet. Ik was verbannen uit de groep.’ Na ‘leugen en bedrog’ van ‘corrupte ambtenaren’, waar Van Heijst mee te maken had, kreeg het nieuwe afdelingshoofd een ‘functie elders’. ‘Dat accepteerde hij en dat begrijp ik niet. Voor de mensen die hem steunden, werd het een onmogelijke situatie.’

Maar van Van Heijst konden ze niet zo gemakkelijk af. Hij mocht op een andere locatie stenen met hoge druk schoonmaken met het product Biomos. Zonder spuitlicentie en zonder beschermingsmiddelen. ‘Een collega vertelde mij dat ik de verkeerde verhouding gebruikte en niet onder hoge druk mocht spuiten. Dat zou staan op het veiligheidsblad. Ik heb dat nooit gezien, terwijl dat er altijd bij wordt geleverd. Mij was verteld dat Biomos onschuldig was, een bacterie die je buiten zonder bescherming en licentie mocht spuiten.’

Drinken

In 2013 begonnen de gezondheidsproblemen bij Van Heijst. ‘Mijn conditie ging achteruit en ik kreeg vaak last van voorhoofdsholte- en bijholteontsteking als ik had gewerkt met Biomos. Ik legde toen nog geen connectie. Mijn meerderen zeiden dat Biomos een bacterie zou zijn. Je kon het zelfs drinken. Maar mensen schrokken als ik ging staan: ik werd helemaal grauw, ook thuis. Ik voelde me niet lekker.’ De huisarts verwees hem door naar de longarts. In de tussenliggende dagen ging Van Heijst toch naar zijn werk. ‘Daar moest ik doorgaan met spuiten. Anders was het werkweigering en zou ik worden ontslagen.’ Zover kwam het niet, maar Van Heijst kreeg voortaan de rotklusjes. Toen hij bij de bedrijfsarts was, kwamen de beheerder en opzichter van de begraafplaats zomaar binnen.

‘Heel vreemd. Zij namen het gesprek over en zeiden dat ik niet ziek werd door Biomos. Dat middel kon geen kwaad. Daar trapte de bedrijfsarts niet in. Hij noemde het een beroepsziekte en vroeg de beheerder met spoed een mail te sturen naar de afdeling beroepsziekten in Amsterdam voor een onderzoek. Die mail stuurde hij pas veertien maanden later.’ Ik begon al te denken: ben ik niet bewust ziek gemaakt? Is dit niet het begin van het wegwerken van mij na het melden? Maar uit dit gedrag blijkt echt dat de gemeente Rotterdam mij bewust kapot heeft gemaakt.’

Intussen werd zijn loon gekort tot onder het sociaal minimum. ‘Ik zat langdurig in de Ziektewet. We leefden van tussen de 700 en 900 euro bruto per maand, met vier kinderen, in armoede. Ze waren me financieel aan het uitknijpen, zodat ik zou stoppen met de rechtszaak die ik inmiddels was begonnen.’ Het zou zeven jaar duren voordat Van Heijst door de rechter in het gelijk werd gesteld.

Het tv-programma Pointer wijdde vorig jaar een uitzending aan juridische procedures om beroepsziekten met onder meer Van Heijst. Die vertelt nu dat een rechter de zaak behandelde als hoger beroepszaak, waarbij hij de uitspraak dus als bindend beschouwde. ‘Maar de gemeente ging alsnog in hoger beroep, terwijl zij niets nieuws had in te brengen. Toen de rechter vroeg waarom, kwam de aap uit de mouw: het ging om de centjes.’ Toen de beroepsziekte was vastgesteld ging de gemeente over tot het ontslaan van Van Heijst. ‘Er was na de uitspraak van de Hoge Raad ineens geen belang meer om mij nog langer in dienst te houden. Zoiets kan het daglicht niet verdragen.’

Aangepast

Een keer werd Van Heijst bij de beheerder geroepen die zijn UWV-papieren al had ingevuld. Hij hoefde ze alleen nog te ondertekenen. ‘Ik wilde het eerst lezen en toen las ik dat ik vrijwillig zonder overleg en zonder bescherming met Biomos aan het spuiten was. Dat heb ik aangepast en het toen pas ondertekend. Toen besefte ik dat het geen zin meer had om voor baanbehoud te gaan.’

Van Heijst werd een tweede keer uitgenodigd voor een gesprek over ander werk binnen de gemeente. ‘Ze zaten er met drie man en zeiden: jij hebt jouw gezin in armoede gebracht, hoe durf jij je kinderen nog aan te kijken? Ik zou deze ontslagpapieren maar tekenen, want je wint het nooit van de gemeente. Ik voelde me met de rug tegen de muur gezet en uitte een bedreiging. Een dag later kreeg ik een brief van de gemeente. Ik verwachtte een excuus, maar werd gewaarschuwd vanwege de bedreiging. Meteen de volgende dag al. Zo snel kan het dus wel.’

Van de verzekering krijgt Van Heijst 25.000 euro schadevergoeding, looncompensatie en teruggaaf van zijn pensioenbreuk. De armoede die zijn gezin heeft geleden valt daar echter niet onder. ‘Bewust kapotmaken’, noemt Van Heijst het. ‘Het is een schande hoe ik ben behandeld, en er is heel veel nog niet afgehandeld.’ Bijna twee jaar ontvangt Van Heijst maandelijks 1.350 euro schadevergoeding. ‘Op 23 juni keerde de verzekering het bedrag voor het eerst uit, maar de dag erna zijn ze 1.000 euro minder gaan storten. Ik heb toen al naar de hr-medewerker gereageerd: hoe kan dat? Daar werd niet duidelijk over gedaan. Toen is er na veel omhaal een gesprek met Van Gils geregeld.’ Van Gils was in 2013 gemeentesecretaris. ‘Hij zou dus moeten oordelen over zijn eigen handelen destijds. Dat kan niet, maar dat wordt weggewuifd.’

Op 15 april 2021 is het gesprek met Van Gils. ‘Maar ik merkte dat hij er geen zin in had. Hij probeerde alles weg te wuiven. Er zou snel worden gecompenseerd en alles wat ik zei over integriteit zou worden meegenomen, maar Van Gils heeft daarna niet gereageerd op alles wat is afgesproken.’ Toen later lobbyist Dianthus Panacho, die ook bij het gesprek aanwezig was, zou gaan inspreken voor de gemeenteraad en Van Gils binnenkwam zei die tegen Van Heijst: ‘Jij hier? Zit je in een scootmobiel? Ben jij ziek?’ Van Heijst zakte door de grond. ‘Ik had met deze man over mijn situatie gesproken.’

Geen beweging

Het inspreken is bedoeld om te melden dat zijn medisch dossier op internet staat door toedoen van de gemeente Rotterdam. Maar er komt geen beweging. Ook niet na nog twee keer inspreken. ‘Op 14 maart van dit jaar wordt voorgesteld om met het hoofd integriteit te gaan zitten. Het gaat om de diefstal bij de begraafplaats. De goederen zouden daar opgeslagen zijn. ‘Ze vergeten dat er een aangifte ligt. De aannemer zegt dat de goederen zijn gestolen.’

Maar Van Heijst wil het hele pakket afhandelen. Ook de betalingen aan hem. ‘Als ik had geweten dat er 1.000 euro eraf zou gaan, had ik nooit getekend. Ze maken een foutje en zeggen dat ik toch heb getekend. De compensatie van 25.000 euro is daar niet voor bedoeld. Er wordt geen open en eerlijk spel gespeeld.’

Vertrouwenspersonen, maatschappelijk werkers en zelfs de vorige ombudsman waren niet in staat Van Heijst te helpen. Hr-medewerkers zouden er wel op gebrand zijn Van Gils erop aan te spreken. ‘Ze vinden dat hij hier niet mee mag wegkomen’, aldus Panacho. ‘Jaco moet dit aanhangig maken voor het nieuwe college aantreedt.’ Van Heijst is ziek en weet dat dit een ander ook kan gebeuren. ‘De gemeente gebruikt filmpjes met mij van RTV Rijnmond in cursussen, maar met mij handelen ze de zaak niet af. Als in de toekomst een andere ambtenaar dit overkomt, mogen ze niet op dezelfde manier handelen: bewust iemand met een beroepsziekte kapot procederen.’

Van Heijst wil erkenning van zijn beroepsziekte, naamzuivering en schadeloos worden gesteld. ‘Ik wil dit omdat ik denk dat ik niet zolang meer heb. Ik heb littekens in mijn longen, COPD GOLD klasse 2 EEA.’ Als hij de boel terug kon draaien, dan had hij het proces niet begonnen en ook nooit de ambtenareneed afgelegd. ‘Die eed is een vrijbrief om corrupt te zijn.’