Steeds meer jongeren werken bij de overheid

Dankzij de grote vraag naar personeel gaan er steeds meer jongeren aan de slag bij de overheid. Tussen 2016 en 2023 nam het aantal ambtenaren onder de 35 jaar toe met 90 procent. In de jaren ervoor was de instroom van nieuw personeel laag en liep de gemiddelde leeftijd behoorlijk op. Het aantal vacatures bij de overheid blijft niettemin toenemen. In 2023 waren er 78.000 vacatures.

Meeste vacatures bij gemeenten

Voor 2024 en 2025 is de verwachting dat het aantal vacatures wederom toeneemt, tot ruim 85.000 in 2025. Dat blijkt uit cijfers in ‘Overheid in Beeld’ van UWV. De stijging vond de afgelopen jaren plaats in ieder overheidssegment, maar bij gemeenten ontstaan de meeste vacatures: iets minder dan de helft van de vacatures in 2023 was een vacature bij een gemeente. Relatief gezien steeg het aantal vacatures bij provincies het hardst. Vermoedelijk speelt mee dat de gemiddelde leeftijd van ambtenaren die bij provincies in dienst zijn hoog ligt en er dus sprake is van een bovengemiddelde vervangingsvraag.

100.000 banen erbij

Ook blijkt dat er tussen 2016 en 2023 bijna 100.000 banen bij de overheid bij kwamen. Tussen 2016 en 2022 nam het aantal banen bij de rijksoverheid (+26 procent) en bij gemeenten (+21 procent) het meest toe. Bij gemeenschappelijke regelingen (19 procent), provincies (19) en waterschappen (16) nam het aantal banen ook hard toe. In 2022 en 2023 groeide het aantal overheidsbanen het hardst. In die periode kwamen er 23.000 banen bij.

Ruimere budgetten

De toename van het aantal banen is goed te verklaren. Sinds 2016 kregen overheidsorganisaties ruimere budgetten voor uitvoering van beleid en leidden verschillende maatschappelijke opgaven tot nieuwe taken. Ook de coronacrisis leidde vanaf 2020 tot een toename aan banen, bijvoorbeeld uitvoering van diverse steunmaatregelen. Het aantal vacatures blijft toenemen door extra taken, complexe wet- en regelgeving en de hoge leeftijd van ambtenaren.

Ruimtelijk domein

Vooral binnen het ruimtelijk domein kwamen er veel banen bij door de invoering van de Omgevingswet, de grote bouwopgave en de energietransitie. Er zijn vooral mensen nodig voor het opstellen van bestemmingsplannen en het verlenen van vergunningen, maar ook toezichthouders om te controleren op wet- en regelgeving en data-experts om processen te automatiseren en te verbeteren. Verder nemen de werkzaamheden op ict-gebied toe en is Defensie door extra investeringen in omvang groter. Bij gemeenten leiden de opvang van vluchtelingen en maatschappelijke problemen die voortvloeien uit de verhoogde levenskosten tot meer werk.

Grootste groei in Haaglanden

De afgelopen acht jaar is het aantal banen in iedere arbeidsmarktregio toegenomen. De grootste banengroei was in de regio’s Rivierenland, Midden-Utrecht en Zaanstreek/Waterland. In de regio’s Holland Rijnland, Zeeland, Zuid-Limburg, Gorinchem, Twente en de Achterhoek bleef de groei juist beperkt ten opzichte van de rest van Nederland. Omdat de ministeries er gevestigd zijn, heeft de regio Haaglanden de meeste overheidsbanen. In absolute aantallen is in deze regio tussen 2016 en 2023 ook de grootste groei gerealiseerd: er kwamen ruim 12.000 overheidsbanen bij.

Lichte krimp werkgelegenheid

De verwachting is dat het aantal banen in 2024 opnieuw toeneemt, maar minder dan in de afgelopen jaren. Naar schatting komen er ruim 4.500 banen bij (+1 procent), tot een totaal van ruim 495.000 banen. Voor 2025 wordt een lichte krimp van de werkgelegenheid verwacht, mede omdat de afhandeling van coronamaatregelen ten einde komt en leidt tot een correctie op de hoge groei van de afgelopen jaren. Verder past het stoppen met groeien van de werkgelegenheid bij de overheid vanaf 2025 ook bij de kabinetsplannen in het hoofdlijnenakkoord. De plannen zijn immers om het aantal (externe) ambtenaren bij de rijksoverheid met 20 procent terug te brengen.

Veel jongeren stromen in

Bij overheidsdiensten is de uitstroom van personeel overigens vaker een probleem dan bij andere organisaties. Veel personeel gaat de komende jaren met pensioen en moet worden vervangen. Naar verwachting daalt voor 2025 het aantal banen dus licht en neemt het aantal vacatures toe tot 2025, in tegenstelling tot veel andere sectoren. Het lukt de overheid in algemene zin goed om veel jongeren te laten instromen. In 2023 was bijna 3 op de 10 werkenden 35 jaar of jonger. Dat aandeel is een flinke toename ten opzichte van 2016 (21 procent). Omdat er veel jongeren instromen, is de gemiddelde leeftijd van overheidspersoneel sinds 2017 gedaald.