‘We moeten de toeristen koesteren’

‘Teleurstellend’ weinig dames en heren willen Willem van Beek opvolgen als burgemeester van Edam-Volendam. De gemeente, pas nog in het nieuws omdat Volendammers de dagjesmensen zat zouden zijn, heeft kennelijk een bestuurlijk imagoprobleem. Doodzonde en onterecht, vindt Van Beek.

Willem van Beek, Brabander tussen de Volendammers

Bandeloze dagjesmensen die de viooltjes in de voortuinen vertrappen en onbeschaamd historische pandjes binnenlopen. Hordes asociale Chinezen die op de dijk achter hun selfie stick aanhollen om vervolgens op de toiletbril bij een hotel-restaurant te gaan staan. Je hoopt er vanmiddag als persmuskiet op, na alle heisa over de toeristen die de Volendammers het leven zuur maken. Want wie wil er nou achterblijven bij de kwaliteitsjournalisten van PowNed die begin deze maand meldden dat ‘Volendam toeristen haat’? Volendammers kunnen niet eens meer ‘een terrasje pakken’, meldde het Algemeen Dagblad omineus. Het moet niet gekker worden met die toeristen.

Het zonovergoten terras van restaurant Van den Hogen op de dijk is om 12 uur ‘s middags leeg. Nu ja, er zitten twee heren die de dagjesmensen aanschouwen: de beteuterde verslaggever en de burgemeester van Edam-Volendam Willem van Beek (64). Fransen, wat Italianen, Amerikanen en Aziaten kuieren blijmoedig over de dijk. Europeanen komen op eigen houtje, gasten van ver in groepen. Voor 44 euro vanaf het Amsterdamse Damrak met de bus naar Marken en Volendam voor kaas, klompen, en klederdracht.

‘We hebben hier best weleens een incident’, zegt de burgemeester opbeurend. ‘En ik heb ook begrepen dat vorig jaar zomer twee Chinezen bij een Volendammer die zijn voordeur had openstaan de huiskamer binnenstapten om een foto te maken. Ik wil het probleem van de overlast niet bagatelliseren, maar we moeten het niet groter maken dan het is. Maar dat is moeilijk als het om Volendam gaat. Begin dit jaar was er veel mediaophef over Hotel Spaander waar de wc’s op slot waren gedaan omdat Aziaten op de bril gingen staan. Die wc’s zijn allang weer open.’

Navraag leert dat de wc’s bij restaurant Van den Hogen nooit gesloten zijn geweest.

Handjes dichtknijpen
Vorig jaar bezochten zo’n anderhalf miljoen toeristen (bijna allemaal dagjesmensen) het dorp aan het IJsselmeer. Over vijf jaar zijn dat er meer dan twee miljoen. Handjes dichtknijpen, zou je denken.

Dat doet het gemeentebestuur ook, maar de groei baart de gemeente wel zorgen. Om Volendam leefbaar en aantrekkelijk te houden, zouden er relatief minder dagtoeristen en meer verblijfstoeristen moeten komen. ‘Enkele incidenten zijn niet het richtsnoer, de groeitrend is bepalend voor het beleid’, aldus burgemeester Van Beek. ‘Dagtoeristen zijn interessant voor de lokale economie, maar niet voor alle ondernemers en boven een bepaalde grens ook niet voor de gemeente. We moeten een ander evenwicht zoeken.’

Dat is het voornemen voor de toekomst, nu moeten de bewoners van de Volendamse doolhofbuurt uit de brand worden geholpen, aldus burgemeester Van Beek. ‘Daar staan de oorspronkelijke huisjes kriskras door elkaar. Vroeger woonden soms wel tien mensen in zo’n huisje. Dat gebiedje is verschrikkelijk leuk om te zien. De bewoners op hun beurt zeggen: “We zijn geen museum, we leven hier. Bevorder nou niet dat er constant van die groepen langskomen. Zet informatie aan de rand van het doolhof en vraag dagjesmensen en gidsen om begrip.”’

Dat zullen sommige Volendammers onvoldoende vinden, zegt Van Beek, maar dan valt er wel mee te leven. ‘Er rijden hier geen ladderzatte Engelsen op bierfietsen rond; hier lopen de mensen keurig op en neer. We moeten van incidenten niet ons beleid maken, maar reguleren en inzetten op kwaliteit en langer verblijf. We moeten de dagjesmensen koesteren en niet afschrikken. Dat is minder hysterisch dan dat Volendam toeristen haat, hè?’

Edam-Volendam zal Willem van Beek, die na dertien jaar burgemeesterschap op 1 januari met pensioen gaat, missen. De gemeente verliest Van Beek niet echt, want de West-Brabander blijft in Volendam wonen. ‘Ik ben zo verschrikkelijk blij dat ik in 2003 heb gekozen voor deze gemeente. Voor mij was de overstap naar Edam-Volendam heel natuurlijk. Ik kom uit Made en Drimmelen, dichter bij Rotterdam dan bij Den Bosch. Drimmelen, waar mijn vader een scheepvaartbedrijf had, ligt tegen het water aan in Hollands-Brabant en is overwegend protestants-christelijk. Wij woonden in Made en dat is katholiek. Als je naar Edam-Volendam kijkt, dan zie je dat Edam van oorsprong een protestants-christelijke signatuur heeft, een beetje klein Amsterdam in de bebouwing en de beleving, en dat Volendam altijd katholiek is gebleven. Niet streng hoor, maar omdat het nou eenmaal zo is geweest. Ik vroeg Jan Smit: “Goh, trouw jij in de kerk? Waarom?” “Dat doen we toch allemaal”, zei hij.’

Volendammer pak
Willem van Beek had in 2003, toen nog burgemeester van Jacobswoude in Zuid-Holland, slechts een weekeinde nodig om als een blok te vallen voor Edam-Volendam. ‘De weidsheid, de ruimte, de historie.’

Maar hij heeft nooit geprobeerd Volendammer te worden. ‘Moet je niet willen, want je maakt jezelf belachelijk. Zoals je geen Brabander kunt worden, zo kun je ook geen Volendammer worden. Trek geen Volendammer pak aan.’

Wat je wel moet doen? ‘Stoppen als mensen je aanspreken op de fiets en een praatje maken. Tussen de mensen gaan staan. Reageren als ze je op Twitter benaderen. Laatst twitterde mijnheer Beemsterboer mij dat drie van zijn katten waren verdronken in de gracht. Geachte burgemeester, beste Willem. Hij had een trapje gemaakt zodat ze uit het water konden klauteren. Kon de gemeente dat trapje voor de buurt gedogen? Ik heb hem een foto teruggestuurd van onze kat. “Ik begrijp u helemaal.” Ik ben geen klachtenbank en ik zeg ook vaak nee, maar dat waarderen mensen meer dan dat je Volendams gaat proberen te praten. Dan lachen ze je uit.’

In de nazorg na de brand bij café De Hemel, waarbij in de nieuwjaarsnacht van 2000 op 2001 veertien mensen omkwamen en 241 gewond raakten, bleek zijn Brabantse inborst goud waard. Van Beek werd niet voor niets unaniem voorgedragen bij zijn benoeming en twee keer unaniem door de raad voorgedragen voor herbenoeming. Hij is inmiddels de langstzittende burgemeester van de gemeente.

Van Beek: ‘Na de brand moesten we erg ons best doen om weer gezag te krijgen. Dat was echt een karwei. Het klinkt als een cliché, dat weet ik, maar dan ga je met mensen praten. Mensen die zeggen: “Ik praat weer met de burgemeester.” Op die manier hebben we bereikt dat iedereen zijn claims opzij heeft gelegd. De eigenaar van De Hemel was gecriminaliseerd, maar met hem moet je óók praten. In mijn eerste week als burgemeester had ik een gesprek met hem. Stel je voor: hij had de sleutel van het pand maar wilde er niet al te opvallend aanwezig zijn. We spraken af in het schemerdonker. Het was zijn eerste echte gesprek na de ramp met iemand van het gemeentebestuur.’

Toch heeft het Willem van Beek een tijd gekost om het vertrouwen van de Volendammers te winnen. ‘Door de brand maar ook wel door de ingewortelde zelfstandige mentaliteit van de visser. Daarvan zijn er jammer genoeg niet zo veel meer. Vroeger lagen hier van oever tot oever meer dan tweehonderd botters, nu hebben we nog vijf beroepsvissers, maar die mentaliteit zit er nog in. Baas in eigen boot.’

Niet verwonderlijk dus dat Edam-Volendam de naam heeft bestuurlijk een moeilijke gemeente te zijn. Burgemeester Van Beek: ‘Dat was misschien zo, maar die tijd is voorbij. Daarom ben ik ook zo teleurgesteld dat maar dertien mensen hebben gesolliciteerd op mijn baan. Dat vind ik extreem weinig. In de kleinere gemeente Waterland, dus met minder salaris, waren 56 sollicitanten. Dat zegt wat. Men is wellicht wat angstig. Het is een imagokwestie.’

Welk imago? ‘Van een turbulente bestuurlijk-politieke cultuur met veel wisselende colleges. Elkaar direct aanspreken en geen genoegen nemen met een half antwoord. Dat merk je ook in de raad. In het verleden werd wel meer op de man gespeeld, maar dat is voorbij. Eigenlijk hadden we elkaar een paar maanden eerder moeten spreken over Edam-Volendam.’

Inpakken
De dertien sollicitanten kunnen het maar beter in hun oren knopen: ze zoeken een baan in Edam-Volendam. In het sollicitatiegesprek alleen Volendam noemen, is spelen met vuur. Van Beek: ‘Ik moet altijd zeggen dat Edam en Zeevang erbij horen, en niet bijhangen. Veel mensen denken ook dat Edam en Volendam ooit zijn gefuseerd. Dat is niet zo. In de stad Edam groeide het katholieke buurtschap Volendam zo snel dat in de jaren zeventig werd besloten om de naam van de gemeente te veranderen in Edam-Volendam. Als je in je sollicitatiegesprek begint over de fusie tussen Edam en Volendam, kun je inpakken.’

Van Beek begint nu dus zelf met inpakken. ‘Op mijn hoogtepunt. Dit is een natuurlijk moment na de fusie met Zeevang. Als dat niet was gebeurd, waren we op termijn wellicht overgenomen door Purmerend, en dat past deze gemeente niet. Purmerend spant zich in om authentiek over te komen, maar hier heb je het gewoon. Dat geef je toch niet op? In de toekomst zitten er misschien mooie plannen in het vat met de gemeente Waterland. Als je Broek en Waterland, Marken en Monnickendam samenvoegt met Zeevang, Edam en Volendam, dan heb je een fantastisch toeristisch gebied en kun je het verblijfstoerisme echt vorm geven.’

Voor het zover is, moet het ‘nieuwe’ Edam-Volendam, op 1 januari dus uitgebreid met Zeevang, wel laten zien dat het volwassen omgaat met de fusie, aldus Van Beek. ‘Er moet een sterker gevoel van saamhorigheid komen. We moeten de verschillende gemeenschappen niet willen hervormen, maar we moeten ze bestuurlijk wél zien als eenheid. Dus niet jij een zwembad, dan ik ook; jij een rotonde, dan ik ook. We hebben negen dorpen en een stad, die allemaal hun eigenheid hebben. Eigenheid mag niet leiden tot zelfzucht, maar is op zich goed. Door de kracht van het verschil vullen ze elkaar aan.’

Nu de fusie is afgerond, stopt burgemeester Willem van Beek dus op zijn ‘hoogtepunt’. Tuimelt de pensionado niet in een extra diep gat? Als hij zo intens heeft genoten van dertien jaar besturen in Edam-Volendam, waarom zou hij dan niet op een andere plek willen invallen als waarnemer? ‘Laat mijn vrouw het maar niet horen, maar stiekem zou ik dat best leuk vinden’, glimt Van Beek. ‘Een paar maanden om een klus te klaren.’ Beroepswaarnemer Dick de Cloe wilde altijd op redelijke afstand van zijn woonplaats Waalwijk waarnemen. ‘O, dat zou mij niets uitmaken. Waarnemen in Brabant, ik ga er niet actief naar op zoek, maar als het op mijn pad komt, neem ik het in overweging.’

CV

Willem van Beek werd op 1 september 1951 geboren in het Brabantse Made en Drimmelen. Hij zat ook (voor het CDA) in de gemeenteraad van Drimmelen en was er wethouder. In 1992 werd hij burgemeester van de gemeente Jacobswoude (in 2009 met Alkemade gefuseerd tot Kaag en Braassem). In 2003 werd Van Beek burgemeester van Edam-Volendam. Na de fusie met Zeevang werd hij op 1 januari van dit jaar waarnemer in Edam-Volendam. Van Beek heeft aangekondigd op 1 januari 2017 met pensioen te gaan.