Uithoorn kiest voor snel, duidelijk én integraal

De gemeente Uithoorn heeft de start van een nieuwe bestuursperiode aangegrepen om de boel fiks op te schudden. Vooral de planning en controlcyclus is onder handen genomen. Resultaat van intensieve samenwerking tussen bestuur en ambtenaren: in een week tijd werd het collegewerkprogramma in elkaar getimmerd, waarin twee miljoen aan bezuinigingen zijn opgenomen die bovendien direct zijn vertaald in maatschappelijke effecten. Het resultaat ervan komt straks in een integrale begroting terecht, zodat raadsleden in een oogopslag zien hoe de vlag er in Uithoorn bijhangt. Maar er zijn meer voordelen.

Bijzondere aanpak

De aanpak in Uithoorn is echt een bijzondere te noemen, vindt interim-gemeentesecretaris Klaas de Vries. In zijn lange bestuurlijke loopbaan, die hem door een groot deel van Nederland voerde, is hij de ‘Uithoorner’ aanpak nog nergens tegengekomen. En hoewel in Uithoorn de start van een nieuwe bestuursperiode als momentum werd gekozen om het over een andere boeg te gooien, kan hiervoor ook het begin van een nieuwe begrotingsjaar worden benut. Gemeenten die wel oren hebben naar de aanpak in Uithoorn hoeven dus niet 3,5 jaar te wachten, wil De Vries maar zeggen.

Kersvers college

De eerste volle werkweek na de installatie van het kersverse college – met twee van de drie wethouders nieuw in het vak – werden de koppen bij elkaar gestoken. ‘In de eerste sessie werd in kaart gebracht waar het college op wilde bezuinigen en waarop per se niet’, vertelt De Vries. Het speciaal geformeerde programmateam schoof ook aan, dat was samengesteld met inhoudelijk deskundigen vanuit de vier domeinen waartoe de gemeentelijke structuur eerder al werd teruggebracht: wonen, leven, werken en organiseren.

Scrummethode

Voor de procesaanpak werd voor de scrummethode gekozen. ‘Dat betekende dat we in hele korte tijd vooraf vastgestelde doelen wilde behalen: de vertaling van het coalitieakkoord in een werkprogramma van het college, het vinden van twee miljoen euro aan bezuinigingen en het in kaart brengen van de maatschappelijke effecten van het werkprogramma en de bezuinigingen’, aldus De Vries. De totale gemeentelijke begroting omvat 55 miljoen euro. Elke dag gingen de teams na een korte startsessie uiteen om aan een eigen opdracht te werken. Gedurende de dag werden de resultaten aan elkaar en/of aan het college gepresenteerd. Met opmerkingen en soms wat bijsturing, gingen ze opnieuw aan de slag. 

Bijvangst

De Vries blikt terug op een ‘intensieve, maar ontzettend interessante week’. De resultaten stemmen hem tevreden. Er is veel meer aan mogelijke bezuinigingen gevonden dan de noodzakelijke twee miljoen, zodat de raad straks nog wat te kiezen heeft. Het hele bezuinigingspalet is in de Kadernota 2015 neergelegd. Het programmateam vond het uitdagend om te doen, en, ‘belangrijke bijvangst is dat het nieuwe college in zeer korte tijd de sleutelfiguren in de organisatie kent’.

Helder sturingsinstrument

Er is veel werk verzet, maar ook nog heel veel te doen. En naast voordelen, zitten er ook nadelen aan de gehanteerde aanpak. Om te beginnen met het vele werk dat de gemeenteambtenaren te wachten staat. De uit de Kadernota voortvloeiende programmabegroting moet de komende tijd worden omgevormd tot een helder sturingsdocument, waarbij in een oogopslag de maatschappelijke effecten zijn te zien en de raadsleden niet verdrinken in de vele programmaposten en –postjes. Juist dat vindt hij van belang. ‘De raad moet kunnen sturen op effecten in plaats van op activiteiten.’

Inhoudelijk ingestoken

Volgens De Vries is daarmee sprake van een omkering. ‘De begroting wordt vanaf nu veel meer inhoudelijk ingestoken, in plaats van financieel.’ Inhoudsdeskundigen vanuit de domeinen zijn als eerste aan zet, om te melden wat de resultaten van ingezet beleid zijn, en niet de medewerkers van control die via financieel ingestoken vaste formats de beleidsmedewerkers om informatie vragen.

Schaven

De komende tijd moet bovendien nog flink worden geschaafd aan de maatschappelijke effecten, die vervolgens moeten worden vertaald in indicatoren. De Vries: ‘Je moet wel kunnen controleren of het ingezette beleid de verwachte effecten oplevert. In een speciaal team hebben we naast inhoudelijke mensen een controller gezet; zij moeten zich hierover gaan buigen.’ Over twee jaar – op de helft van deze bestuursperiode – moet het staan als een huis.