Tactisch stemmen

Mark Rutte van de VVD reageerde nauwelijks. Hij zal wel uitkijken om voor de verkiezingen een voorkeur uit te spreken. Wie sterk staat, wil zijn kaarten zo lang mogelijk voor zich houden. Wie twee mogelijkheden heeft, kan voordeel halen als hij straks één van de twee gaat kiezen.

Wij moeten natuurlijk wel consequent zijn. Als de logica van Job Cohen juist is, dan is een stem voor D66 eigenlijk een stem voor de PvdA. En een stem voor GroenLinks is ook een stem voor de PvdA. Misschien is een stem voor de ChristenUnie ook wel een stem voor de PvdA. Of is een stem voor de ChristenUnie eigenlijk een stem voor het CDA? Tactisch stemmen heet dat.

Maar stel nu eens dat er aan het eind van de rit een paars kabinet is gekomen. Dan is een stem voor de PvdA helemaal geen stem voor de PVV geweest, maar een stem voor de PvdA. En een stem voor de PvdA was even zo goed een stem voor de VVD. Die stemmen voor D66, GroenLinks of de ChristenUnie - nodig om paars aan het vereiste aantal zetels te helpen - blijken zowel stemmen voor de VVD te zijn geweest als voor de PvdA.

Volgens de logica van Job Cohen stem je eigenlijk nooit alleen op je eigen partij maar stem je uiteindelijk ook nog op een andere partij. Of op een aantal andere partijen. Dat is het surrealistische stemmen in een coalitiedemocratie. Je stemt voor iets en je krijgt iets anders. Of je stemt voor iets en je krijgt er nog iets bij, dat je misschien helemaal niet hebt gewild. Het is ook nooit goed of het deugt niet.

De vraag is of wij op 9 juni in het stemhokje moeten toegeven aan de gedachte dat elke stem ook een tactische stem is. Rutte beweert dat hij uitgaat van zijn eigen kracht en straks, als de uitslag binnen is, ziet hij wel weer verder. Wij hebben per slot maar één stem. Natuurlijk zou je ook een systeem kunnen verzinnen met verschillende stemmen, ongeveer zoals in het Eurovisie Songfestival.

In dat systeem is iedere stemgerechtigde eigenlijk lid van een jury die een hoeveelheid punten te verdelen heeft. Hallo, Amsterdam, and now the results of the jury of the Netherlands. ‘Job Cohen. Ten points!’. ‘Mark Rutte. Twelve points!’. Stemmen op je buurland is bij het Eurovisie Songfestival trouwens heel normaal. Een stem voor Azerbeidzjan is eigenlijk een stem voor Rusland. En een stem voor IJsland is een stem voor Denemarken. Enzovoort. Ik ga niet tactisch stemmen.