Ervaren raadslid is beter voorbereide wethouder

Het grootste deel van de raadsleden met wethoudersambities heeft geen zicht op de beschikbare begeleiding naar het wethouderschap, terwijl daar wel behoefte aan is. Verder had een derde van de wethouders meer toegerust willen zijn voor hun functie.

Behoefte aan begeleiding

Dat blijkt uit een gezamenlijk onderzoek van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en de Wethoudersvereniging naar het proces van raadslid naar wethouder. Onder de raadsleden is er behoefte aan begeleiding, bijvoorbeeld in de vorm van een cursus, coaching, meelopen, gesprekken met wethouders en schriftelijke informatie. Een terugkomend thema is dat raadsleden graag spreken of leren van ervaren wethouders. De raadsleden zien graag ondersteuning van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden in de vorm van een training, informatievoorziening en het faciliteren van contact met andere (kandidaat-)wethouders.

Duur raadslidmaatschap

Verder is er een duidelijk verband te zien tussen de tevredenheid over de voorbereiding op het wethouderschap en de duur van het raadslidmaatschap. Driekwart van de wethouders die kort raadslid zijn geweest, had meer toegerust willen zijn, in tegenstelling tot 16 procent van de wethouders die langer dan acht jaar raadslid zijn geweest. De aspecten die voor de wethouders anders waren dan zij hadden verwacht zijn: ambtenaren, regionale structuren, tijdsbeslag, inhoud van dossier en de verhouding tot de raad. Wethouders die zich hebben voorbereid, deden dit voornamelijk met behulp van wethouders in de gemeente (40 procent) en door trainingen en informatie van de Wethoudersvereniging (28 procent).

Jonge raadsleden ambitieuzer

Er werkten 365 raadsleden aan de enquête mee, waarvan 205 (56 procent) de ambitie hebben om wethouder te worden. Bij raadsleden van 30 jaar of jonger is die ambitie het grootst (88 procent). De raadsleden die ouder dan 60 jaar zijn, hebben die ambitie het minst (32 procent). Raadsleden oriënteren zich tot nu toe vooral op het raadslidmaatschap door gesprekken met wethouders te voeren, informatie te lezen over het wethouderschap of een training te volgen. Bijna een derde van de raadsleden met wethoudersambities geeft aan ter voorbereiding nog niets te hebben gedaan.

Persoonlijke ambitie

Interessant is verder dat persoonlijke of politieke ambitie de belangrijkste reden is voor raadsleden om wethouder te willen worden. Een grote groep zegt die ambities te hebben omdat je als wethouder een groter verschil kan maken dan als raadslid. Anderen zien het als een logische stap na het raadslidmaatschap. Gevraagd naar valkuilen van hun mogelijke wethouderschap zien de meeste gevaar in het te veel besturen vanuit het stadhuis/stadskantoor in plaats van de gemeente. Anderen zijn bang toezeggingen te doen die ze niet kunnen waarmaken. Verder zijn er raadsleden die denken niet goed om te kunnen gaan met kritiek en anderen denken weer dat ze te grote ambities hebben.

Anders dan verwacht

Uit de enquête onder 76 wethouders blijkt voor een kwart van de wethouders de werkelijkheid van het wethouderschap toch heel anders dan verwacht. Het raadslidmaatschap blijkt een waardevolle voorbereiding op het wethouderschap. Wethouders geven aan dat ze zich dankzij hun lidmaatschap van de raad, beter bewust zijn van welke onderwerpen er spelen in de raad en welke irritaties raadsleden hebben. De wethouders bereidden zich vooral op het ambt voor met behulp van de wethouders in hun eigen gemeente. Ook maakten velen gebruik van trainingen of informatie van de Wethoudersvereniging. Toch is er ook meer dan een kwart die qua voorbereiding niets heeft gedaan.

Lees je goed in

Wethouders noemden als aanvullende manieren van voorbereiding: trainingen bij de eigen partij, een dag meelopen met een wethouder of het opzoeken van informatie. Wethouders die eerder raadslid zijn geweest hebben enkele aanbevelingen voor voorbereidingen op het wethouderschap: praat met ervaren wethouders, volg een cursus/training, loop een dag mee, wees lang genoeg raadslid en lees je goed in. In de overgang van het raadslidmaatschap naar het wethouderschap misten de wethouders qua ondersteuning het meest: een training/inwerkprogramma, een goede inwerkperiode, gesprekken met een ervaren bestuurder, informatie en persoonlijke begeleiding.