Startsein voor adaptief transformeren in gebouwde omgeving

Amsterdam zet een nieuwe stap in duurzaam bouwen: de gemeente vraagt ontwikkelaars om bij een aantal transformaties en tenders een visie op adaptief bouwen te presenteren met specifieke beoordelingscriteria. Onlangs verscheen daarvoor de ‘handreiking adaptief vermogen’.
Door deze aanpassingsmogelijkheden centraal te stellen, worden duurzame en flexibele gebouwen gerealiseerd die eenvoudig kunnen inspelen op veranderende functies en behoeftes.

Adaptief vermogen verwijst naar de mogelijkheid van een gebouw om mee te veranderen met toekomstige ontwikkelingen, zonder dat er ingrijpende verbouwingen nodig zijn. Dit is belangrijk in een stad als Amsterdam, waar ruimte schaars is en bestaande gebouwen zo efficiënt en duurzaam mogelijk moeten worden benut.

Adaptief vermogen is daarnaast een van de indicatoren van Het Nieuwe Normaal: een landelijke beweging gericht op circulaire en toekomstbestendige bouwstandaarden. Amsterdam werkt samen met andere grote steden en verschillende grote marktpartijen aan de brede implementatie hiervan.

Handreiking voor gestapelde appartementen

De handreiking die de gemeente Amsterdam heeft ontwikkeld, kijkt specifiek naar adaptief vermogen voor gestapelde appartementengebouwen (woningen) met een plint (commerciële of maatschappelijke functie). Dit zijn namelijk de gebouwen die het meest in Amsterdam worden gerealiseerd door de gemeente. Enkele voorbeelden van bijbehorende indicatoren zijn:

• Verplaatsbaarheid van de gebouwontsluiting (zoals trappenhuizen en liften),
• Stramien van de gevel (de flexibiliteit van de indeling van ruimtes),
• Bereikbaarheid en demontagemogelijkheid van installaties.

Deze indicatoren helpen ontwikkelaars en architecten om bij hun ontwerp rekening te houden met toekomstige wijzigingen in functies of indelingen van het gebouw, wat de duurzaamheid op lange termijn vergroot.

Toepassing in tenders

De gemeente Amsterdam wil bij transformaties of in proeftenders voor gronduitgifte het adaptief vermogen van gebouwen opnemen als een van de criteria. Dit betekent dat ontwikkelaars gevraagd worden een visie op adaptief vermogen te presenteren aan de hand van de genoemde indicatoren. Op deze manier stimuleert de gemeente dat nieuwe gebouwen flexibeler zijn en langer meegaan, met minder ingrijpende aanpassingen in de toekomst.

Duurzaamheidsimpact

Hoewel het streven naar adaptieve gebouwen op lange termijn duidelijk voordelen biedt, kan het op korte termijn leiden tot een grotere ecologische impact. Adaptief bouwen kan namelijk extra grondstoffen vergen en meer CO₂-uitstoot veroorzaken tijdens de bouwfase. Door specifieke slimme ontwerpoplossingen te stimuleren, kan deze negatieve korte termijn impact worden beperkt. Op de lange termijn wordt deze extra investering terugverdiend doordat gebouwen minder ingrijpende verbouwingen nodig hebben bij functieveranderingen of renovaties.

Voor wie is dit relevant?

Deze aanpak is relevant voor een breed scala aan betrokkenen, zowel binnen de gemeente als daarbuiten. Partijen die al werken met Het Nieuwe Normaal, andere gemeenten, architecten en bouwers zijn belangrijke spelers die betrokken worden bij de implementatie van deze aanpak.