Gemeenten en provincies verbreken relaties met China

Gemeenten die stedenbanden hebben met plaatsen in China, heroverwegen die vanwege de mensenrechtensituatie in dat land. Tilburg verbak in het najaar de banden met Chengdu en Changzhou. Eindhoven stopte de stedenband met Nanjing. Het ministerie van Binnenlandse Zaken geeft in een brief aan hoe overheden met de steeds complexere relatie met China om kunnen gaan. 

Oeigoeren

Eerder al verbraken verschillende gemeenten en provincies hun relaties met de Volksrepubliek. Arnhem stopte in 2021, na twintig jaar, de stedenband met de Chinese stad Wuhan vanwege schending van de mensenrechten van de Oeigoerse moslimminderheid in China. En de provincie Noord-Holland maakte deze zomer een einde aan de vriendschapsband met de Chinese provincie Shandong. De provincie Utrecht deed hetzelfde met de relatie met Guangdong onder het motto dat de provincie niet bevriend wil zijn met een vriend van Poetin.

Poetin

Dat laatste is momenteel, naast schending van mensenrechten, een extra reden voor lokale overheden om hun relatie met Chinese steden en provincies te heroverwegen. Verschillende gemeenten herzien hun posities ten opzichte van Chinese steden, mede omdat decentrale stedenrelaties verbonden zijn met de nationale Chinese buitenlandstrategie. Andere gemeenten houden de banden juist aan, om de kanalen voor dialoog over diverse thema’s open te houden.

Jubileum

Vorig jaar nog richtte gemeentekoepel VNG nog een speciale webpagina in om ‘vijftig jaar diplomatieke relaties met de China’ bij gemeenten onder de aandacht te brengen. De VNG benadrukte daarbij wel duidelijk dat de pagina niet was bedoeld om een feest aan te jagen, maar juist was opgezet als informatievoorziening, onder meer over hoe om te gaan met gevoelige kwesties als de mensenrechten en het onderdrukken van minderheden.

Economisch instrument

Uit onderzoek van Binnenlands Bestuur bleek dat de meeste gemeenten met stedenrelaties met China er weinig voor voelden om het gouden jubileum te omkleden met feestelijkheden. Gemeenten als Westland, Weerst, Oss en Den Haag gaven allen aan de stedenbanden vooral als economisch instrument te zien gericht op het onderlinge bedrijfsleven. Den Haag tekende daar wel bij aan dat de banden met drie gemeenten in de Volksrepubliek een slapend bestaan leidde en ook niet vernieuwd zullen worden. De enige gemeente waar wel sprake was van een bescheiden feestje was Almere. Daar werd in het kader van de Floriade aandacht besteed aan het vijftigjarig jubileumfeest, al lag het initiatief daarvoor niet bij de gemeente zelf, maar bij de organisatie.

Brief

Het ministerie van Buitenlandse Zaken bracht op 13 januari 2023 een brief naar buiten over de recente ontwikkelingen in het beleid ten aanzien van China en de veranderende verhoudingen voor de onderlinge relaties tussen de overheden.