Luister naar de haarvaten van het binnenlands bestuur

Minister Uitermark wil een nieuw kiesstelsel invoeren om de regionale invloed op de Tweede Kamer te vergroten. Dat is begrijpelijk. Nederlandse Kamerleden zijn op de Zwitserse na het minst lokaal georiënteerd. Dat uit zich onder andere in minder huisbezoeken, minder zitdagen en relatief weinig lokale mediaoptredens.

Er zijn echter andere, deels eenvoudiger in te voeren manieren om de regionale invloed op de landelijke politiek te vergroten. Ik noem er drie. Voor twee ervan is geen ingrijpende wetswijziging nodig. Niet eens een kabinetsbesluit.

De eerste is eenvoudig, maar controversieel: het vaker combineren van ambten. Dat gaat dan om Tweede Kamerleden die tegelijkertijd raadslid of Statenlid of zelfs wethouder of burgemeester zijn. Dit is in veel Europese landen vrij normaal. Vaak wordt gedacht dat dit in Nederland niet is toegestaan, maar dat klopt niet. Het past wat minder bij onze cultuur en veel politieke partijen willen niet dat hun leden dit doen, maar wettelijk zijn er relatief weinig belemmeringen. Zelfs minder dan in België.

Dat neemt niet weg dat dergelijke dubbelmandaten nadelen hebben. Hoewel het een manier kan zijn om als landelijk politicus kennis van lokale noden en wensen te houden, kan het ook tot frictie leiden. Bijvoorbeeld als de drukke bestuurders vaak wegblijven van parlementaire stemmingen. En uiteraard zijn er verwijten van baantjes stapelen.

Een tweede manier voor meer decentrale invloed is een voorstel wat ik ook in 2011 al eens heb gedaan en dat is om de Eerste Kamer door gemeenteraadsleden te laten kiezen. Niet alleen zou het grote aantal raadsleden de politieke spelletjes rondom de verkiezing door de Statenleden bemoeilijken, belangrijker is dat raadsleden meer nog dan Statenleden zicht hebben op de noden en wensen van de inwoners van alle Nederlandse gemeenten. Via het kiezen van Eerste Kamerleden zijn die wensen direct te vertalen in landelijke politieke invloed.

De laatste manier om meer regionale invloed in de Tweede Kamer te krijgen, is tenslotte de meest eenvoudige. Luister als Eerste of Tweede Kamerlid eens beter naar de ongeveer 10.000 volksvertegenwoordigers van gemeenten, provincies en waterschappen. Zij zijn de haarvaten van het binnenlands bestuur. Als zij hun mond opendoen en de noodklok luiden over zaken als jeugdzorg, woningnood, klimaat, bureaucratie, lokale voorzieningen, en veel andere lokale en regionale belangen, dan is dat niet zonder reden. Zij doen dat omdat zij goed zicht hebben op de lokale noden en wensen. Dus wil je als landelijk politicus echt meer doen voor de regio en inwoners, dan hoef je alleen maar goed te luisteren en vervolgens iets doen met wat je decentrale collega’s je helemaal gratis en voor niets aanreiken.