Gemeenten zien feesten met China niet zitten

Gemeenten met een Chinese stedenband organiseren dit jaar geen evenementen ter gelegenheid van de vijftigjarige diplomatieke band met de Volksrepubliek. Dat blijkt uit een inventarisatie van Binnenlands Bestuur.

Onlangs richtte gemeentekoepel VNG een speciale webpagina in om ‘vijftig jaar diplomatieke relaties met de China’ bij gemeenten onder de aandacht te brengen. Ook wordt er vermeld dat Nederlandse diplomatieke posten in China het graag vernemen als gemeenten iets organiseren. De VNG benadrukt dat de pagina niet is bedoeld om het feest aan te jagen, maar juist is opgezet als informatievoorziening, onder meer over hoe om te gaan met gevoelige kwesties als de mensenrechten en het onderdrukken van minderheden.

Drakendans
Omdat nog onduidelijk was of gemeenten evenementen in het teken van gouden jubileum gaan organiseren, informeerde Binnenlands Bestuur bij de gemeenten met stedenbanden in de Volksrepubliek. Alle bereikte gemeenten zijn niet bezig met het jubeljaar en voelen er weinig voor om feest te vieren. Chinees vuurwerk kan dus opgeborgen blijven en het pak voor de drakendans blijft voorlopig in de kast. Hieronder een greep uit de reacties van gemeenten met een Chinese partnergemeente.

Drie zustersteden

De gemeente Westland heeft maar liefst drie stedenbanden in China. De gemeente weigert echter feesten te organiseren rondom het diplomatieke jubileum. ‘Onze China-activiteiten zijn vooral gebaseerd op de vraag vanuit het Westlandse bedrijfsleven en zijn gericht op het tot stand komen van relaties tussen bedrijven in beide landen,’ legt burgemeester Bouke Arends (PvdA) uit, die zich bewust is van de gevoelige onderwerpen. ‘China hanteert andere waarden dan Nederland als het gaat om mensenrechten en vraagstukken rondom intellectueel eigendom. We volgen het China-beleid van de Nederlandse overheid, dat als uitgangspunt heeft: samenwerken waar het kan, beschermen waar het moet.’

Handel drijven

Ook het Limburgse Weert, dat een band onderhoudt met het Chinese Hangzhou is zich bewust van de mensenrechtensituatie, maar vooralsnog was het geen gespreksonderwerp. Handel drijven is het uitgangspunt. Voor corona ging de burgemeester in Hangzhou langs. ‘Deze bezoeken hadden altijd als doel om samen met lokale ondernemers in korte tijd veel bedrijven te bezoeken en andersom Chinese ondernemers veel te laten zien van wat Weert allemaal te bieden heeft,’ zegt een woordvoerder. Momenteel ligt de stedenband stil vanwege de pandemie. Feest komt er sowieso niet. ‘De Weerter bedrijven die daar behoefte aan hebben, doen zelfstandig zaken met bedrijven uit China.’

Kinderschoenen

Waar in Weert en het Westland veel ervaring is met China, staat de relatie tussen Meppel en Qingdao nog in de kinderschoenen. ‘We kregen, zoals meerdere gemeenten, diverse verzoeken uit China om relaties aan te gaan. Toen is onderzocht welke kansen en mogelijkheden er lagen voor eventuele samenwerking. Doel is een government-to-government-relatie op te bouwen die expliciet is gericht op het faciliteren van business-to-business-relaties en gericht op onderwijs en/of cultuur’, schrijft een woordvoerder van de burgemeester. Meppel is nog aan het verkennen en de eerste stappen zijn al door het bedrijfsleven gezet. Er zijn op dit moment echter geen plannen voor festiviteiten.

Waardevolle ontmoetingen

De provincie Noord-Brabant onderhoudt contact met de Chinese provincie Jiangsu. Deze relatie dient als een paraplu voor Brabantse gemeenten die een stedenband hebben met een gemeente in deze Chinese regio. Zo heeft Oss sinds tien jaar ‘een verbinding’ met Taizhou. ‘We hebben een uitstekende reis gehad in 2019 om elkaar vanuit gedeelde gemeentelijke problematiek te ontmoeten. Het betrof het omgaan met duurzaamheid, cityplanning en de basis leggen voor uitwisselingen tussen onderwijsorganisaties,’ vertelt VVD-burgemeester Wobine Buijs-Glaudemans. ‘Men is van harte welkom in Oss, maar wij organiseren op dit moment niets.’ Ze is meerdere malen in Taizhou op bezoek geweest en heeft waardevolle ontmoetingen gehad. ‘Juist dit soort contacten laat zien dat we samen op een goede manier met de wereld moeten omgaan.’

Band niet vernieuwen

De gemeente Den Haag kent een grote Chinese gemeenschap en zelfs een Chinatown. De stad onderhoudt dan ook met drie gemeenten in de Volksrepubliek een relatie, maar toch wil burgemeester Jan van Zanen (VVD) geen viering ter gelegenheid van vijftig jaar diplomatieke betrekkingen. Dat ziet de gemeente niet als haar rol. En de mensenrechten? ‘We zijn ons hiervan bewust en nemen deze kritiek serieus. Dit betekent dat we de stedenbanden die al een flink aantal jaren geleden zijn afgesloten ook niet meer actief gebruiken en niet voornemens zijn om die te vernieuwen.’ In de praktijk zijn er helemaal geen contacten tussen de gemeente Den Haag en haar drie Chinese zustergemeenten.

Weerwind in Shenzen

Almere, dat een relatie heeft met Shenzen, is enige gemeente waar een feestje te vieren valt, zij het dat de organisatie niet in handen ligt van het stadhuis. ‘Op de Floriade zal China evenementen gaan organiseren, ook in het kader van het vijftigjarige jubileumfeest. Dit is hun eigen programmering,’ laat een woordvoerder weten. Ex-burgemeester Franc Weerwind (D66) stapte in het verleden vaak in het vliegtuig naar China. Hij keurde de mensenrechtensituatie daar af. De zegsvrouw: ‘Het standpunt van Buitenlandse zaken met betrekking tot mensenrechten in China is voor Almere leidend in de relatie met Shenzhen.’

Oekraïne

Tot slot valt op dat de situatie in Oekraïne bij veel gemeenten met een Chinese stedenband een achterliggende rol speelt in hun besluit over het vieren van vijftig jaar diplomatieke banden. China kiest in de Oekraïne-oorlog vaak de kant van Rusland, onder meer in de VN-veiligheidsraad. Voor veel gemeenten en burgemeesters maakt die houding het extra moeilijk om na te denken over feesten met vertegenwoordigers van de Volksrepubliek.