Stampij om een paardenstal

Boze Burgers

De tijd dat overheden relatief ongestoord besluiten konden doordrukken is voorbij. Burgers verzetten zich soms net zo lang tot ze de strijd hebben gewonnen of alle juridische niddelen zijn uitgeput. Over hen gaat de serie ‘Boze Burgers’. Wie zijn die doorzetters, wat drijft ze en hoe gaan ze te werk?

‘De soap wurdt fuortset’, stond tot voor kort op een bord langs het weiland van de familie Anema, net buiten het Friese dorp Wijckel. Inmiddels staat er ‘De soap wurdt net fuortset’, met daarnaast de mededeling: te koop. ‘Dat heeft de gemeente met zijn getreiter toch maar mooi voor elkaar gekregen’, zegt paardenhouder Oebele Anema, terwijl hij zijn paarden voedert.

Plat land met daarop Friese kop-halsrompboerderijen en her en der Fries- Hollandse koeien. Niet op het land van Anema, want op zijn boerderij worden paarden gefokt. En daar draait de ‘soap’ in de gemeente Gaasterlân-Sleat om, of beter gezegd: hun nieuwe onderkomen.

Anema wil(de) zijn bouwperceel van 0,67 hectare met 10 meter verbreden voor een nieuwe paardenschuur, maar het gemeentehuis in Balk is en blijft daar mordicus op tegen. ‘Wat de Rechtbank en de Raad van State ook van de argumenten van de gemeente vinden. It is hjir Poetin yn Fryslân’, verzucht Anema.

De strijd met het gemeentehuis van Gaasterlân-Sleat begon volgens Oebele Anema niet met het verzoek om een bouwvergunning voor een nieuwe schuur, maar 2 jaar eerder in 2007 met zijn protest tegen de aanleg van een ontsluitingsweg.

Anema: ‘Recht tegenover ons huis zou een rotonde komen. Dat had niemand geaccepteerd. Ik heb met anderen geprotesteerd en uiteindelijk trok de gemeente het benodigde bestemmingsplan in. In het gemeentehuis houden ze vol dat mijn bezwaar tegen de randweg los staat van behandeling van de bouwvergunning voor de paardenstal, maar ik weet wel beter. Als ik mijn mond had gehouden, had burgemeester Hoornstra nu niet dwars gelegen.’

Willem Hoornstra, CDA, is sinds 1 september 2007 burgemeester van Gaasterlân-Sleat. Alle verzoeken om uitbreiding van agrarische bouwpercelen zijn de laatste jaren goedgekeurd, stelt Anema, ‘behalve dat van mij. Hoornstra heeft het college op sleeptouw genomen en de gemeenteraad een rad voor ogen gedraaid. De Fryske Nasjonale Partij heeft een draai gemaakt en steunt mij niet meer. Het dualisme stelt in Gaasterlân-Sleat helemaal niets voor. Alleen de VVD heeft zich niet laten inpakken, maar die zitten dan ook niet in het college.’

Paardenfokkerij

 

Het begon zo mooi voor de familie Anema in Wijckel (700 inwoners). Oebele en Riek Anema zagen de boerderij aan de Jachtlustweg helemaal zitten als paardenfokkerij toen ze er in 2001 vanuit het dorp Weidum neerstreken. Uitzicht op het Sleattemer Mar en volop ruimte. Anema stortte zich op het fokken van veulens. De zaken gingen goed, maar Anema realiseerde zich dat het financieel verstandiger was om de paarden langer te houden en te trainen. ‘De paarden die duur kunnen worden verkocht, zijn de paarden die volledig beleerd zijn. Wij verkopen nu veulens voor zo’n 3 à 4 duizend euro, maar een compleet afgericht paard kan het tienvoudige opleveren. Zo creëer je een goede afzetmarkt, terwijl je nu bent overgeleverd aan een toevallig passerende koper’, aldus Anema.

Maar voor dat ambitieuze plan had hij aan de Jachtlustweg geen stalruimte. ‘Het welzijn van de paarden eist ruimte. Ze moeten hun natuurlijke gedrag beter kunnen vertonen. Daarvoor zijn ruime groepshokken nodig, met een uitloop zodat ze veel kunnen bewegen en onderling contact kunnen maken. Naast die opvang heb je ruimte nodig om de paarden het hele jaar door te kunnen trainen en moet je het stro en de machinerie kunnen stallen.’

De kaarten waren al geschud, vermoedt Anema dus, toen hij in 2008 de gemeente benaderde over zijn plannen om de paardenhouderij uit te breiden met een nieuwe bedrijfshal. Een hal met een lengte van 52 meter, breedte van 27 meter en goothoogte van bijna 4 meter.

Anema: ‘Burgemeester Hoornstra heeft er persoonlijk voor gezorgd dat de gemeenteraad geen fiat heeft gegeven. Begin 2010 leek het erop dat 12 van de 15 raadsleden voor een motie van de VVD zouden stemmen om de bouwaanvraag te steunen. De burgemeester zag de bui hangen en stelde voor om met ons om de tafel te gaan zitten. Hoornstra’s toezegging leek heel wat, maar was niets, want een uitnodiging kregen we niet. Hoe bestiet it, hè? Je doet als burgemeester een belofte en die kom je niet na.’

Na bijna 3 weken nam Anema contact op met de gemeente. ‘Ja, we mochten langskomen bij de wethouder, maar die had geen idee hoe de zaak in elkaar stak. We wilden na de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 praten met de nieuwe wethouder van de Fryske Nasjonale Partij, voordat hij zou worden ingepakt door het gemeenteapparaat. We belden met zijn secretaresse, maar haar plek bleek die dag ingenomen door de secretaresse van de burgemeester. Prompt raakte ons verzoek om een gesprek zoek.’

Uiteindelijk las Anema 6 dagen voordat hij langs mocht komen bij de nieuwe wethouder Bonnema in de krant dat het college over de zaak had gesproken en vasthield aan de weigering om de bouwvergunning te verlenen. ‘Wethouder Bonnema gaf toe dat hij niet had geweten hoe de vork in de steel zat, maar ja, zo had het college nu eenmaal besloten.’

In beroep

 

De gang door de krochten van het recht was voor de Anema’s eind 2009 begonnen, toen ze bij de Commissie voor de bezwaar- en beroepschriften van Gaasterlân-Sleat in beroep gingen tegen het weigeringbesluit. De gemeente wenste geen nieuwe stal toe te staan omdat Anema geen agrarisch bedrijf had en de grote stal te veel op een manege zou gaan lijken.

Anema kon met steun van de agrarische ondernemersorganisatie NLTO aantonen dat hij wel degelijk een volwaardig agrarisch bedrijf runde. De motivering van de gemeente veranderde, maar de weigering bleef van kracht. De voorgestelde paardenstal bedierf nu het uitzicht en onttrok het Sleattemer Mar aan het zicht.

Anema ging hiertegen in beroep bij de Rechtbank Leeuwarden. Dat beroep werd op 10 november 2010 gegrond verklaard, de weigering werd vernietigd en de gemeente diende een nieuw besluit te nemen. Dat wenste de gemeente niet te doen. Ze ging eind 2010 in hoger beroep bij de Raad van State. Anema won wederom. Het beroep was ongegrond en het weigeringbesluit werd vernietigd.

De conclusie van de Raad van State op 3 augustus van dit jaar loog er niet om: ‘De Afdeling bestuursrechtspraak is van oordeel dat het college ook in dit geval onvoldoende deugdelijk heeft gemotiveerd waarom het in redelijkheid heeft kunnen weigeren een projectbesluit te nemen over het bouwplan.’ De Raad van State gaf de gemeente Gaasterlân-Sleat opdracht om binnen 6 weken met een nieuw besluit te komen.

Anema: ‘Drie keer is scheepsrecht, toch? Jo hoopje dat se nei trije kear ferlies hun ferstân brûke, mar nee hear. Binnen 6 weken lukte het de gemeente niet, maar uiteindelijk hebben ze in september een zoveelste argument uit de hoge hoed getoverd. Eerst was dit geen agrarisch maar een manege-achtig bedrijf.

Daarna vond B en W dat de geboden bebouwingsmogelijkheden zowel landschappelijk als bedrijfsmatig juist waren en dat erbuiten bouwen het landschap zou aantasten. Dat vonden alle rechters ondeugdelijk onderbouwd. En nu zeggen ze met andere woorden hetzelfde, namelijk dat ik op het bestaande bouwperceel voldoende ruimte heb voor een nieuwe bedrijfshal.’

Binnen de grenzen

 

Boer Anema mag nu van de gemeente Gaasterlân-Sleat best een nieuwe stal neerzetten, maar dan wel binnen de grenzen van het huidige bouwperceel. Dat idee kreeg de gemeente dit jaar aangereikt door de Raad van State. In een zitting van verschillende inwoners van Gaasterlân-Sleat, onder wie Oebele Anema, tegen de gemeenteraad over het bestemmingsplan buitengebied, ventileerde de raad de mening dat het bouwperceel van Anema toereikend is om de nieuwe stal te realiseren. ‘Maar als ik dat doe, kan ik geen kant meer op’, zegt Anema.

‘Juist om de paarden diervriendelijke ruimte te geven en om uit de voeten te kunnen met tractoren en ander materieel, moet ik het bouwperceel 10 meter verschuiven. Pas dan heb ik voldoende ruimte tussen de nieuwbouw en de bestaande boerderij. Naar achteren kan niet, want daar loopt een rioolpersleiding.’

De gemeente heeft volgens Anema de bevoegdheid om ieder agrarisch bouwperceel te vergroten naar 1,5 hectare. ‘Dat wordt hier in Gaasterlân- Sleat voor agrarische bedrijven ook altijd gedaan, zelfs als er nog geen bouwaanvraag is. In de buurt zijn zelfs drie woonbestemmingen verbreed met 10 meter voor het plaatsen van heggen. Daar gaat je mooie uitzicht!’

Persoonlijke motieven

 

Oebele Anema heeft het erover gehad met echtgenote Riek en de kogel is door de kerk. Ze gaan niet in beroep tegen het nieuwe weigeringbesluit van de gemeente. Hij zegt: ‘Er spelen geen ruimtelijke motieven, maar het zijn persoonlijke motieven. Dat is niet ongebruikelijk in deze gemeente. Treiterje is hjir in sport. In de buurt is iemand vier keer bij de Rechtbank Leeuwarden en drie keer bij de Raad van State geweest waarbij de gemeente al die keren in het ongelijk is gesteld, maar de gemeente verzet geen poot. De burgemeester heeft zoveel ervaring met de Raad van State, dat hij gewoon nieuwe argumenten tevoorschijn tovert.’ Volgens Anema is de Raad van State daarmee verworden tot een tandenloze tijger, die alleen van stal wordt gehaald als het de gemeente uitkomt.

Hij leest een passage voor uit het vonnis van de Raad: ‘Het college dient een nieuw besluit op bezwaar te nemen met inachtneming van deze uitspraak.’ Hij vervolgt: ‘De Raad van State wil serieus genomen worden, maar de gemeente heeft daar lak aan. Het college van B en W neemt niets in acht en dist gewoon een nieuwe motivatie op om de bouwaanvraag af te wijzen.

Ik weet zeker dat we een nieuwe zaak winnen, maar wat schiet je ermee op? Jo kinne in saak like goed nét winne. Je bent alleen 2 jaar verder en duizenden euro’s lichter. Dat eerste komt de gemeente goed uit en het laatste kan ze niets schelen, want de belastingbetaler betaalt toch de gemeenteadvocaten, de ambtenaren en de proceskosten.’

Te koop

 

Helemaal zonder hoop is Oebele Anema niet. De gemeente Gaasterlân- Sleat gaat in 2013 of 2014 met Lemsterland en Skarsterlân op in de fusiegemeente De Friese Meren. ‘En een nieuw gemeentebestuur is misschien redelijker dan het huidige’, zegt Anema hoopvol. Maar Anema legt zijn lot niet in handen van De Friese Meren. Hij heeft zijn boerderij te koop gezet. De makelaar komt straks langs.

Oebele Anema: ‘Als ik niet kan innoveren en getrainde paarden kan afleveren, leg ik in deze economie het loodje. Maar dat zal de gemeente een zorg zijn. In al die jaren is hier nog nooit iemand van het college van B en W op bezoek geweest om poolshoogte te nemen. Als Gaasterlân-Sleat nu een grote gemeente was, maar dat zijn we niet met nauwelijks 10 duizend inwoners.’

De boerderij staat te koop, de compagnon met wie hij de paarden zou gaan trainen is in een andere provincie een bloeiend bedrijf begonnen en Anema wil ook wel weg uit Fryslân. Hij zegt: ‘Het leven biedt te veel kansen. Ik laat mijn leven niet verpesten door een burgemeester of een wethouder. Als het in Wijckel niet kan, dan proberen we het wel in Argentinië; folle gekker dan hjir kin it noait wurde.’

---

‘Anema heeft ruimte genoeg’

Volgens wethouder Bram Bonnema (Fryske Nasjonale Partij, o.a. ruimtelijke ordening, volkshuisvesting, bouw- en woningtoezicht, plattelandsbeleid en beheer en onderhoud openbare ruimte) neemt de gemeente Gaasterlân-Sleat juist de uitspraken van de Raad van State in acht.

‘Ons college heeft vanaf het begin geen medewerking willen verlenen aan de bouw van de bedrijfshal buiten het bouwperceel. Zowel de rechtbank als de Raad van State zijn van mening dat wij dat besluit onvoldoende hebben gemotiveerd. Dit is hersteld met een aangepaste c.q. bijgestelde motivering, mede gebaseerd op de uitspraak van de Raad van State in het kader van de Herziening van het bestemmingsplan Buitengebied 2004 van 20 juli 2011. De aantasting van de aanwezige zichtlijnen in het landschap worden in ons nieuwe besluit niet meer genoemd. Daarnaast heeft de Raad van State in haar laatste uitspraak de noodzakelijkheid om buiten het bouwperceel te bouwen in twijfel getrokken. In ons hernieuwde besluit nemen wij dan ook beide uitspraken van de Raad van State in acht.

‘Het verzoek om vergroting van een agrarisch bouwperceel, wordt altijd getoetst vanuit het perspectief van bedrijfsontwikkeling in Gaasterlân- Sleat. Dat is overigens een van de voorwaarden uit het bestemmingsplan om gebruik te kunnen maken van onze bevoegdheid. De noodzakelijkheid van de plannen dient altijd van te voren te worden vastgesteld.

Dergelijke verzoeken zijn vaak gekoppeld aan een concreet bouwplan. Het is zeker geen automatisme dat ieder ingediend verzoek gevolgd wordt met een positief besluit. De afwijzing van de heer Anema staat los van het feit dat hij in het verleden gebruik heeft gemaakt van zijn recht om zienswijzen in te dienen tegen een voornemen van ons college om een bestemmingsplan voor een verbindingsweg vast te stellen. De afweging is louter en alleen op planologische gronden gemaakt.

‘Binnen het huidige bouwperceel is in onze ogen voldoende ruimte om het bedrijf van de heer Anema uit te breiden. Dat hij een andere mening is toegedaan en op basis daarvan zijn boerderij te koop zet, komt volledig op zijn conto. In het voortraject zijn er diverse ambtelijke delegaties bij de heer Anema op bezoek geweest en was het college tijdens de besluitvorming volledig op de hoogte van de situatie ter plaatse.

Wij zijn een kleine gemeente waarbij de lijnen tussen ambtenaar en bestuur en tussen bestuur en burger kort zijn. Het is niet aannemelijk dat een bezoek van een bestuurder een ander licht op de zaak had laten schijnen. Overigens is er zowel in de vorige als in deze collegeperiode wel bestuurlijk overleg met de heer Anema geweest.’