Minister maant gemeenten tot aanpak discriminatie

Gemeenten dienen samen met hun antidiscriminatievoorziening (ADV) lokaal antidiscriminatiebeleid te ontwikkelen en vorm te geven. Die centrale oproep doet minister Hanke Bruins Slot van BZK in een brief aan alle colleges van B&W. ‘Ik zie dat veel gemeenten bezig zijn met dit onderwerp. Ik zie ook dat er gemeenten zijn die hierin nog stappen te zetten hebben.’

Discriminatie

Er zijn gemeenten die nog geen antidiscriminatiebeleid hebben en Bruins Slot wil hen en andere gemeenten informeren over een aantal actualiteiten en handreikingen die speciaal voor gemeenten zijn ontwikkeld om met dit onderwerp aan de slag te gaan. Ze noemt een aantal voorbeelden van pijnlijke situaties door discriminatie: iemand met een geleidehond die wordt geweigerd bij een zwembad, een lesbisch stel dat wordt belaagd op straat of een beveiliger die een jonge man zonder duidelijke reden uit de rij haalt voor een extra controle. ‘Discriminatie belemmert volwaardige deelname aan de samenleving en ook het samenleven met elkaar. Het heeft allerlei ongewenste gevolgen, zoals hogere werkeloosheid onder bepaalde bevolkingsgroepen, meer gezondheidsproblemen onder mensen die vaak worden gediscrimineerd of daar bang voor zijn.’

Handreiking

Omdat discriminatie zich manifesteert in de directe omgeving van mensen, spelen gemeenten een belangrijke rol in de aanpak ervan, stelt Bruins Slot. De lokale aanpak heeft ook een belangrijke plek gekregen in het Nationaal Programma van de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme. Gemeenten zonder specifiek antidiscriminatiebeleid kunnen inspiratie opdoen in de handreiking ‘Antidiscriminatiebeleid voor gemeenten’, waarin voorbeelden staan van de lokale aanpak van discriminatie en samenwerking met inwoners en tussen gemeenten. De vernieuwde handreiking biedt concrete handvatten, zoals tips en praktische adviezen om de lokale aanpak van discriminatie te verstevigen en biedt eveneens inzicht in verschillende vormen van discriminatie.

Digitaal kennispunt

Daarnaast hebben de ministeries van Justitie en Veiligheid, Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de handreiking ‘Geen ruimte voor discriminatie’ laten opstellen. Die handreiking gaat in op de aanpak van antizwartracisme, antisemitisme, anti-moslimracisme, antiziganisme en Ihbti+discriminatie. Op de website van Discriminatie.nl is ook een handreiking over het tegengaan van discriminatie in AI-systemen ‘nondiscrimination by design’ te vinden. Op deze site van de landelijke branchevereniging van antidiscriminatievoorzieningen (ADV's), zal het ministerie, samen met ADV's, het Kennisplatform Inclusief Samenleven en de andere ministeries, zorgen voor een centraal digitaal kennispunt. Dit sluit aan bij de behoefte van diverse gemeenten aan meer ondersteuning bij de vormgeving van gesprekken over discriminatieaanpak en beleidsontwikkeling.

Wettelijk verplicht

‘Maar uw lokale ADV kan u daar ook bij helpen’, stipt Bruins Slot aan. ‘Zij zijn immers lokaal dé instantie die exclusief bezig is met de aanpak van discriminatie.’ Ze stipt aan dat iedere gemeente wettelijk verplicht is om een ADV in te richten volgens artikel 1 van de Wet gemeentelijke antidiscriminatievoorzieningen: het college van burgemeester en wethouders biedt de ingezetenen toegang tot een antidiscriminatievoorziening. ‘De ADV is lokaal dé expert op het gebied van discriminatie.’ Ook zijn ze lokaal (en soms regionaal) vaak de spin in het web tussen instanties die betrokken zijn bij de aanpak van discriminatie, zoals de partners uit de strafrechtketen, het sociaal domein, maatschappelijke organisaties en de gemeente. De minister wil deze ‘spin in het web-functie’ de komende tijd graag samen met de branchevereniging en gemeenten verder versterken.

Te weinig geld

Gemeenten zouden in gesprek met de lokale ADV de zichtbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit van die ADV moeten blijven verbeteren. Een ADV is voor de uitvoering van de wettelijke taken afhankelijk van het geld van de gemeente. Het rijk heeft daarvoor middelen aan de algemene uitkering van het Gemeentefonds toegevoegd. De ADV's hebben zelf onderzoek laten doen naar de toereikendheid van de middelen die zij van gemeenten ontvangen. Daaruit blijkt dat de ADV's structureel te weinig geld ontvangen voor het uitvoeren van hun taken en er grote verschillen tussen gemeenten bestaan in de financiering. ‘De branchevereniging van de ADV's heeft de problematiek rond de financiering al meerdere keren bij mij aangekaart.’ Recent besloot Bruins Slot de brancheverenging een subsidie toe te kennen, zodat zij kunnen starten met het uitvoeren van de strategische agenda in 2022 en 2023.

Zichtbaarheid

Ook laat de minister door Berenschot onderzoeken hoe het stelsel van ADV's beter kan worden georganiseerd en gefinancierd en welke taken daarbij horen. ‘Een dekkend stelsel met gepaste financiering zijn belangrijke onderdelen in de versterking van de spin in het web-functie van ADV's.’ En dat is niet het enige, want de ADV's zijn ingericht om mensen met discriminatie-ervaringen bij te staan en meldingen te registreren. ‘Toch maakt lang niet iedereen die discriminatie ervaart daar melding van.’ Naar de vraag waarom laat de minister ook onderzoek doen. Uit de eerste resultaten blijkt dat zichtbaarheid en bekendheid van ADV's daar een rol in speelt. ‘U kunt bijdragen aan het vergroten van die zichtbaarheid door op uw gemeentelijke website heldere informatie te geven over het lokale meldpunt.’