'Rotterdam bepaalt zelf de burgemeester'

De PvdA pleit al maanden voor een burgemeestersreferendum. Gaat de PvdA-fractie dat ook voorstellen in de Rotterdamse gemeenteraad?

Van Heemst: 'Wij zijn zeer verdeeld. Er is een groep in de partij vóór en een groep is tegen. De fractie heeft nog geen besluit genomen. Het overgrote deel van de Rotterdamse leden is tegen een burgemeestersreferendum. Dat is een advies aan de fractie. Iedereen is zoals altijd vrij om te besluiten. Ik was en blijf voor het burgemeestersreferendum. Ik ben niet van gedachte veranderd.'

Pastors: 'Leefbaar Rotterdam is voor een burgemeestersreferendum. Wij gaan voorstellen om een burgemeestersreferendum te houden. Als de PvdA met ons voor is, komt er een burgemeestersreferendum want we hebben samen zeventien plus vijftien raadsleden, een ruime meerderheid. Mijn verwachting is dat de PvdA, die normaal altijd stemdiscipline heeft, nu zo verdeeld zal stemmen dat het burgemeestersreferendum niet doorgaat.'

Het kabinet schrapt het raadplegend burgemeestersreferendum uit de gemeentewet. Welke betekenis heeft dat voor de besluitvorming in de Rotterdamse raad?

Pastors: 'Dat maakt niet uit. Het gaat om de wet die nu geldt. Wij zijn ervan overtuigd dat de gekozen burgemeester een goed idee is. Wij willen zelfs dat er in de aanloop een voorverkiezing komt. De wet doet daarover geen uitspraak dat dat niet kan. Het idee is dat geïnteresseerde kandidaten zich kunnen melden en zich vervolgens via televisie en krant profileren. Dat moet leiden tot een peiling in de stad die de raad kan helpen de twee beste kandidaten voor het referendum uit te kiezen.' Van Heemst: 'Het besluit van het kabinet maakt niet uit. Het burgemeestersreferendum staat in de wet en ik vind dat dus een heel goede mogelijkheid om zelf als gemeenteraad een keus te maken wie de beste kandidaat is.'

Het burgemeestersrefendum wordt sinds 1 januari niet meer beloond met een subsidie van het ministerie. Rotterdam moet de kosten, vijf tot acht ton, zelf betalen.

Van Heemst: 'Je moet dat er voor over hebben om mensen in de stad enthousiast te maken. Democratie gaat nooit voor niets.' Pastors: 'Rotterdam heeft een begroting van vijf miljard, dan maakt een paar ton niet uit. Bedenk eens wat voor commitment het geeft als je de bevolking invloed geeft op de keuze van de burgemeester. Het geeft betekenis voor de sfeer in de stad, voor het draagvlak waarmee een burgemeester wordt gekozen en de invloed die de burgemeester daarmee krijgt. Dat is onbetaalbaar.'

Rotterdam had altijd een PvdA-burgemeester totdat het kabinet op voorstel van PvdA-minister en oud-burgemeester van Rotterdam, Bram Peper in 1999 voor VVD'er Opstelten koos boven de eerste kandidaat van de Rotterdamse raad, PvdA'er Rein Welschen. Moet het een PvdA'er worden?

Van Heemst: 'Nee, het moet een goede burgemeester worden. Als de PvdA niet met een goede kandidaat komt, wordt het iemand anders. En als het een burgemeestersrefendum wordt, hoop ik dat de strijd gaat tussen twee kandidaten van twee verschillende partijen. Want dat is de les van de burgemeestersreferenda in Utrecht en Eindhoven. Daarom vraag ik elke politieke partij in eigen politieke kring te zoeken naar sterke overtuigende kandidaten.' Pastors: 'Nee. We kiezen de beste kandidaat. Als de PvdA niet met de beste komt, wordt het geen PvdA'er. Het mooie is dat de gemeenteraad het uitmaakt. De rest van het land, commissaris van de koningin en kabinet, mag alleen ja tegen de keus van de raad zeggen.'

Het kan en mag geen PvdA'er worden want de PvdA heeft Amsterdam (Cohen) en Utrecht (Wolfsen). Den Haag heeft VVD'er Van Aartsen, en dus moet het een CDA'er worden omdat die partij ontbreekt onder de burgemeesters van de vier grote steden, de G4.

Pastors: 'Als dat de redenering is, vraag ik mij af waarom het geen burgemeester van Leefbaar Rotterdam moet worden. De lokale partijen hebben 25 procent van de zetels in de gemeenteraden. Er zijn maar twee onafhankelijke burgemeesters. Dus in die redenering kan het nooit een CDA-burgemeester worden.'

Van Heemst: 'Het wordt alleen een CDA'er als dat de mening is van de Rotterdamse vertrouwenscommissie. Buiten Rotterdam heeft niemand wat met de keuze te maken. Wie burgemeester van Rotterdam wordt, ligt in de handen van Rotterdam.'

Alles goed en wel, maar de burgemeesterslobbyisten in de Tweede Kamerfracties kunnen met elkaar afspreken dat er alleen CDA'ers solliciteren.

Pastors: 'Ik zoek daarom ook onafhankelijke goede mensen zodat we hier zelf kunnen besluiten wie de beste is en dat niet hoeven te doen volgens landelijke richtlijnen.' Van Heemst: 'De lobbyisten weten niet met wie ik praat. Het is een Rotterdamse aangelegenheid daarom moet je als Rotterdamse fractievoorzitter zelf actief zijn om sterke kandidaten te benaderen om hier te solliciteren. Ik doe dat dus ook.'

Bent u zelf kandidaat?

Van Heemst: 'Ik ben ongeschikt. Het burgemeesterschap houdt te veel representatieve taken in. Je moet er dag en nacht mee bezig zijn. Dat zie je aan Opstelten die er zeven dagen per week, twintig uur per dag mee bezig is. En ten derde: er wordt altijd op je gelet. Zeker na een referendum weet elke Rotterdam wie je bent.'

Pastors: 'Ik zeg niet meteen nee, maar ik denk dat er onafhankelijke kandidaten zijn die meer een burgemeestersprofiel hebben. Ik ben vrij scherp in het debat en dat is bij veel bestuurders afwezig. Die rol zou ik wel willen vervullen. Ik ben echter ook meer van het echte werk en minder van het ceremoniële. In die zin past het burgemeesterschap mij weer niet zo.'