'Strijd tegen ondermijning vergt lange adem’

Omdat steeds vaker een beroep wordt gedaan op politiecapaciteit elders in het land, kan deze niet worden ingezet op de plek waar het toebedeeld is, schrijft demissionair minister Dilan Yeşilgöz van Justitie en Veiligheid aan de Tweede Kamer. ‘Evenementen en demonstraties zijn onderdeel van de reguliere politietaak, maar dat wringt op andere terreinen, zoals het bestrijden van criminaliteit.’

358 explosies

Er zijn dit jaar al 358 explosies bij woningen en bedrijfspanden geweest, bevestigt de minister na een vraag van CDA-Kamerlid Anne Kuik. Die volgden op berichtgeving in het Dagblad van het Noorden over dat er ‘een nieuwe fase in de drugscriminaliteit’ is. Na de Randstad lijkt er ook in de provincie Groningen sprake te zijn van een bendeoorlog. Minister Yeşilgöz erkent dat de handelswijze van het laten afgaan van explosieven ook elders in het land voorkomt, waaronder in Groningen.

Ze verwijst naar het rapport ‘Ondermijning in het Ommeland’ van Pieter Tops en Edward van der Torre, waarin factoren worden genoemd die een vruchtbare voedingsbodem voor georganiseerde criminaliteit kunnen vormen. Zo is er de uitgestrektheid van het gebied, leegstand van gebouwen, relatieve armoede en een groeiend wantrouwen jegens de overheid. ‘De regio biedt veel afgelegen locaties die toch goed bereikbaar zijn en dichtbij grotere wegen of zeehavens liggen.’

Excessieve stijging explosies

Op haar beurt wijst Kuik erop dat dat in de tweede helft van 2022 in Groningen nog geen sprake leek te zijn van het plaatsen van explosieven door criminele bendes, maar sinds dit jaar de aantallen excessief zijn gestegen. Ze wil van de minister weten wat hiervan de oorzaak kan zijn, maar volgens Yeşilgöz is het niet aan haar als minister van Justitie en Veiligheid om in te gaan op deze ‘incidenten’. ‘Politie en OM onderzoeken deze incidenten.’

‘In álle politieregio’s leidt de druk op politiecapaciteit tot knelpunten’, schreef de minister eerder al in het halfjaarbericht politie. ‘Omdat de politiecapaciteit per definitie schaars is, betekent dit dat er altijd keuzes gemaakt moeten worden over de inzet van de politiecapaciteit’, antwoordt ze op de vraag van Kuik of het haar ook zorgen baart dat de capaciteit van de politie steeds vaker knelt in uitgestrekte regio’s.

Tekort aan politie

De minister bevestigt dat in uitgestrekte regio´s en in andere regio’s de vraag naar politiecapaciteit zichtbaar is toegenomen. Dat lijkt niet snel te verbeteren, want de arbeidsmarkt is dusdanig krap dat het werven van voldoende nieuwe medewerkers ‘een nog grotere uitdaging vormt’. Daarbij wordt dus steeds vaker een beroep gedaan op politiecapaciteit elders in het land, waardoor die niet ingezet kan worden op de plek waar het toebedeeld is. Het begeleiden van evenementen en demonstraties gaat ten koste van het bestrijden van de criminaliteit.

De minister stelt dat ze de bestrijding van georganiseerde en ondermijnende drugscriminaliteit tot topprioriteit heeft bestempeld en ‘belangrijke stappen’ heeft gezet om de democratische rechtsstaat te beschermen en tegen te gaan dat drugscriminelen steeds machtiger worden. De integrale aanpak is zo ingericht ‘dat we er lessen uit kunnen trekken, wendbaar zijn waar zich nieuwe uitdagingen voor doen en datgene stoppen of aanpassen wat niet werkt’. Ze beseft dat de strijd tegen georganiseerde, ondermijnende criminaliteit vraagt om een lange adem. ‘Het is een strijd die we steeds effectiever moeten en ook kunnen voeren.’

Spiegel voorhouden

Volgens Kuik dragen drugsgebruikers door het kopen en gebruiken van drugs bij aan het in stand houden van criminele praktijken, bendeoorlogen en publiek geweld, maar lijkt die ‘consequentie’ nog onvoldoende bij hen aan te komen. De minister stelt dat het kabinet blijft uitdragen dat drugsgebruik niet hoort bij een normale, gezonde levensstijl en houdt gebruikers verantwoordelijk ‘voor het in stand houden van een gewelddadige, criminele industrie’. ‘Deze spiegel blijf ik gebruikers voorhouden.’

De minister werkt met het ministerie van VWS aan preventie van drugsgebruik. Samen met het Trimbos-instituut richt de voorlichting en inzet op preventie zich op specifieke doelgroepen, zoals jongeren, en in specifieke settings, zoals festivals, maar ook thuis en op het werk. Verder zoekt het kabinet naar effectieve interventies om drugsgebruik te ontmoedigen. ‘Niets doen is geen optie.’