‘Ik wil door, niet terug’

Frans Weekers is (even) terug in de lokale politiek. Eerst als waarnemend burgemeester in Heerlen, nu in Beek. Het burgemeesterschap van een grotere gemeente lonkt. ‘Maar ik wil eerst internationaal mijn vleugels uitslaan.’

Het Korte Voorhout of de Raadhuisstraat op de vroege vrijdagmiddag – het is … anders. Stampij, persmuskieten in de aanslag en de persconferentie van de MP om de hoek; doodse stilte en een leeg gemeentehuis in Beek. Om half een gaat de publieksbalie dicht, behalve op woensdag, dan gaat zij na de lunch weer open. Het verschil tussen zorgen voor bijna 17 miljoen Nederlanders of voor 16 duizend Beekenaren.

‘Zo stil was het ‘s middags ook wel eens in Heerlen, waar ik hiervoor waarnemer was. Het is héél erg wennen geweest. Ik was verslaafd aan Den Haag. De politiek was altijd overal. Dit bestaan is zo veel rustiger. Voor mij eigenlijk te rustig’, grinnikt waarnemend burgemeester Frans Weekers (48), terwijl zijn stappen weerklinken op de eerste verdieping van het gemeentehuis aan de Raadhuisstraat.

Misschien is het de stilte na de storm in Beek. De Limburgse gemeente heeft namelijk een paar roerige weken achter de rug. Het huwelijk van de coalitiepartners Burger Belangen Beek - Nieuwe Democraten Beek (BBB-NDB) en Progressief Beek klapte vorige maand na tien jaar uit elkaar. BBB-DNB koos rap voor het CDA als nieuwe partner. Het coalitie­akkoord ‘Samen bouwen’ was snel gesloten, waarna de nieuwe wethouders op de avond voor de ontmoeting met Frans Weekers geïnstalleerd konden worden.

‘De kiem voor de scheiding lag in het coalitieakkoord van vorig jaar. Een dag op de hei had geen zin meer’, merkt Weekers op. Niemand in Beek neemt hem iets kwalijk. Hij is immers een passant. Maar wel een die indruk maakt. ‘Frans is een kundig bestuurder en ik merk in de besprekingen dat hij twee stappen vooruit denkt. In de trant van: als ik iets beslis, wat kan dan de uitwerking zijn?’ zegt BBB-NDB-aanvoerder en sinds vorige week wethouder Hub Schoenmakers bewonderend.

Solliciteren
Hoe is oud-Kamerlid en VVD-staatssecretaris Frans Weekers in het kleine Beek verzeild geraakt? Had hij niet burgemeester kunnen worden in een veel grotere gemeente? Had zomaar gekund.

Frans Weekers: ‘Al vrij snel kreeg ik de vraag: “Frans, zou je niet willen solliciteren?” Ik ben uit diverse gemeenten benaderd, groot en klein, omdat men vond dat het burgemeestersambt mij wel paste. Ik kreeg profielschetsen toegestuurd die mij ook op het lijf waren geschreven. Toch heb ik niet gesolliciteerd.’

Waarom niet? ‘Ik ben vorige week 48 geworden. Als ik nú vast in het lokale bestuur ga, dan verbind ik mij voor minimaal zes jaar aan een gemeente en dan komt er van mijn droom waarschijnlijk niets meer terecht. Ik zou het liefst een paar jaar werken bij een internationale organisatie waar publieke doelstellingen en private middelen bij elkaar komen. In Brussel, Londen of Washington. Om allerlei redenen is het er nooit van gekomen. Mijn vader overleed jong, ik stichtte snel een gezin en kwam jong in de landelijke politiek. Dat was belangrijker dan de latente internationale ambitie. Begin dit jaar was ik adviseur van de Europese Investeringsbank. Ik ambieer daar geen baan, maar het geeft wel de richting aan waarin ik zoek.’

Internationale (financiële) instellingen stonden niet te trappelen toen Frans Weekers begin vorig jaar opstapte als staatssecretaris van Financiën. ‘Je moet los zijn van de politiek voordat het bedrijfsleven daarvoor openstaat. Het valt mij op dat het bedrijfsleven en de publieke sector heel erg van elkaar verwijderd zijn. Dat merkte ik ook als adviseur van de Europese Investeringsbank. Ik heb wortels in de advocatuur en was voorzitter van MKB Limburg, maar het is niet zo dat het bedrijfsleven in rijen voor de deur staat.’

Als er al een overstap wordt gemaakt, dan gaat er een tijd overheen, vertelt  Weekers. ‘Dat is jammer, omdat er niet zoveel mensen zijn die deze twee werelden begrijpen.’ Had hij geen voorzitter kunnen worden van een belangenclub? Oud-minister Maxime Verhagen heeft er zijn handen vol aan. Frans Weekers: ‘Ik ben ervoor benaderd, maar ik heb het niet gedaan. Voor mij zou dat betekenen dat ik vooral zou teren op mijn oude netwerk en dat biedt mij gewoon te weinig uitdaging.’

Veel voldoening
Frans Weekers vertrok uit de actieve Haagse politiek, maar verdween niet uit Den Haag. Hij gaf ook niet af op Den Haag. Frans Weekers: ‘Ik kijk met enorm veel voldoening terug op de zestien jaren die ik er heb gewerkt. Als je je gedwongen voelt om af te treden vanwege fouten in de uitvoering, dan moet je niet piepen. Dat is het risico van het vak. Als je geen risico wenst te lopen, dan moet je een ander vak kiezen.

Word dan ambtenaar. Leuk was het niet maar het is wel all in the game.’

Weekers hield zich na zijn ontslag stil. Wekte geen ergernis. ‘Je bent mij nergens tegengekomen met politieke opvattingen. Dat vergemakkelijkt ook mijn waarnemerswerk. Ik heb heel veel interviewverzoeken gekregen, maar alles afgehouden. Dit is het eerste interview voor een landelijk medium na mijn aftreden. Ik heb niet zoveel waardering voor mensen die na hun afscheid langs de kant commentaar gaan geven. Ik wil door en niet terug.’

Afgelopen anderhalf jaar kwam een terugkeer naar de Tweede Kamer vijf keer aan de orde. ‘Ik heb steeds geweigerd. Ik heb twaalf jaar in de Kamer gezeten en ben vanuit de Kamer naar het kabinet gegaan. Zou ik dan nu vanuit de Kamer mijn oud-collega’s moeten gaan controleren? Dat zie ik niet zitten.’

Internationale instellingen meldden zich niet in groten getale, diverse commissarissen van de koning wel. ‘Ik houd van veel dynamiek en wil daar zijn waar het gebeurt. Dat was zo in Den Haag, dat zou in Londen kunnen zijn, maar dat is niet in Beek. Over Heerlen hoefde ik overigens geen seconde na te denken, maar als de gouverneur mij toen had gebeld over Beek, dan weet ik niet of ik dat gedaan zou hebben. Ik zou het waarschijnlijk te klein hebben gevonden. Ik moet ook niet opgesloten zitten in een gemeente. Ik moet naar Den Haag of naar de Zuidas kunnen.’

Vliegveld
Dat Frans Weekers nog eens ergens komt, heeft zo zijn voordelen voor Beek. Frans Weekers: ‘Ik heb deze zomer ja gezegd tegen een kort waarnemerschap omdat hier een vliegveld ligt dat een toekomst verdient. Daar is besluitvorming in Den Haag voor nodig en ik heb als burgemeester economie in mijn portefeuille. Er ligt weliswaar een baan van 2.750 meter maar de vergunning zit op 2.500. Dat moet binnen de bestaande geluidscontouren naar 2.750, want alleen dan kan Beek ook gebruikt worden voor vrachtvluchten naar Amerika of Azië.’

En dan heb je als kleine gemeente zo ver van Den Haag aan Frans Weekers een lot uit de loterij. ‘Het helpt als je de weg kent in Den Haag en men jou kent. De deuren gaan sneller open. Je moet niet voor ieder wissewasje met een directeur-generaal of een staatssecretaris bellen, maar als het ertoe doet is het handig om te weten hoe een ministerie functioneert. Wie trekt aan de touwtjes en wie moet je vooral niet passeren. Het kan heel onverstandig zijn om bovenlangs te gaan.’

Voordat hij in Beek werd benoemd, was hij eind augustus voor de evaluatiecommissie Caribisch Nederland bij het ministerie van Infrastructuur & Milieu in Den Haag. ‘Ik ben toen even langsgegaan bij de directeur luchtvaart om over Beek te praten. Je moet weten dat je een ambtenaar niet in een loyaliteitsconflict mag brengen en je moet ook weten dat je de bewindspersoon dient  aan te spreken over politiek gevoelige zaken, maar je hoeft niet benauwd te doen. Ik weet precies wat ik vervelend zou hebben gevonden als staatssecretaris.’

Met het vliegveld hoopt Frans Weekers voor Beek het verschil te kunnen maken. Hij zegt: ‘Ik had verwacht vooral op de winkel te moeten passen, maar ik kan en mag gelukkig meer. Je moet dan wel je nek durven uitsteken. Burgemeesters die hun nek niet uitsteken, zijn geen knip voor hun neus waard. Als je guts je vertellen dat je als burgemeester ondanks de afgekondigde GRIP 3 code op een rampplek moet zijn, zoals dit voorjaar na de flatexplosie in de Van Weerden Poelmanstraat in Heerlen, dan moet je dat doen. Ik heb toen de crisisteams overruled. Je bent er voor de inwoners en niet voor de richtlijnen.’

Het gaat erom, zegt hij, om je eigen bestuurlijke gevoel te volgen. ‘Toen ik net in Heerlen was begonnen, begreep ik dat in de vertrouwenscommissie voor de nieuwe burgemeester alleen de coalitiepartijen zaten. De oppositie had zich teruggetrokken.’ Goede raad was duur. Weekers: ‘Een adviesrondje langs een paar burgemeesters leverde op dat ik de zaak beter kon laten rusten: de gemeenteraad had nu eenmaal gesproken. Ik vond dat niet kunnen. Dus heb ik met enkele sleutelfiguren in de raad contact gehad. Een paar dagen later werd een oppositielid toegevoegd aan de vertrouwenscommissie. De hele raad blij en de nieuwe burgemeester waarschijnlijk ook.’

Vervolg
Tevreden geluiden, maar het lijkt erop dat ‘s lands commissarissen van de koning Frans Weekers niet meer hoeven te bellen. ‘Zeg nooit nooit, heb ik in de politiek geleerd’, lacht Weekers. ‘Als mijn waarnemerschap begin volgend jaar eindigt en is er geen zicht op een internationale baan, dan kan het burgemeestersambt best een vervolg krijgen. Het is niet zo dat ik enkel in het zuiden wil waarnemen. Als de gemeente mij aanspreekt, maakt het mij niet uit waar ze in Nederland ligt.’

Burgemeester Weekers loopt mee naar beneden door het uitgestorven gemeentehuis. ‘Wacht, even de sleutel van de voordeur pakken.’ Hij holt terug naar zijn kantoor. Blijkt niet nodig, de portier bewaakt het fort.

CV
Frans Weekers werd op 17 oktober 1967 geboren in Weert. Hij studeerde financiële economie en rechten aan de VU in Amsterdam. Weekers was in 1993 en 1994 medewerker van toenmalig Kamerlid Jos van Rey. Van 1994 tot 1998 was hij advocaat en procureur in Weert. Van 1 april 1994 tot juni 2003 en van 2008 tot 2010 was Frans Weekers voor de VVD lid van de gemeenteraad van Weert. Van 1998 tot 2002 en van 2003 tot 2010 was Weekers lid van de Tweede Kamer en van 2010 tot 2014 staatssecretaris van Financiën. Hij trad in januari 2014 af na ernstige kritiek van de Tweede Kamer op uitvoeringsproblemen met toeslagen bij de Belastingdienst. Frans Weekers was van 1 april tot 31 augustus 2015 waarnemend burgemeester in Heerlen en is dat sinds 7 september in Beek.