PVV zet zichzelf buitenspel

Geen enkele partij staat te trappelen om na 18 maart met de PVV in zee te gaan. Logisch, stellen de hoogleraren Van Schendelen en Fennema. De partij heeft het aan zichzelf te wijten dat zij in geen enkel college welkom is.

Op weg naar 18 maart
Serie als opmaat naar de verkiezingen voor Provinciale Staten en de waterschappen in maart 2015. Deel 4.

Op voorhand staat vast dat de PVV na de verkiezingen in geen enkel college zal aanschuiven. Partijen zien dat niet zitten, zo blijkt uit onderzoek onder raadsleden dat op verzoek van Binnenlands Bestuur is uitgevoerd door Necker van Naem. Eigen schuld dikke bult, stellen zowel Rinus van Schendelen, emeritus hoogleraar politicologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam als Meindert Fennema, emeritus hoogleraar politieke theorie aan de Universiteit van Amsterdam.

‘Het is meer een pragmatische dan een ideologische keuze om niet met de PVV in zee te willen gaan. Een cordon sanitaire is in deze situatie een te groot begrip’, stelt Van Schendelen. ‘Het Vlaams Blok werd destijds weloverwogen door de overige partijen buitengesloten. Het was een welbewuste strategie om het Vlaams Blok te isoleren. Van een dergelijke weloverwogen actie om de PVV te isoleren of te negeren is bij de komende coalitievorming in de provincies geen sprake.’ Een cordon sanitaire gaat veel verder dan het – bij voorbaat – willen weren van een partij bij coalitiebesprekingen, betoogt ook Fennema. Het gaat dan bijvoorbeeld tevens om  moties tegen de partij om alles wat zij of de partijleider voorstelt te dwarsbomen, en van andere partijen te eisen dat ook te doen. Hier lijkt volgens Fennema nu geen sprake te zijn.

Kabaal
Beide hoogleraren snappen wel dat het gros van de raadsleden geen trek heeft in samenwerking met de PVV, zoals uit het onderzoek naar voren komt. ‘Zodra een partij in opspraak is, wordt zij automatisch gemeden. Anderen willen niet worden besmet met een partij die te vaak in opspraak is’, aldus Van Schendelen. De commotie die de partij van Wilders veroorzaakt, zit ’m volgens hem niet alleen in de inhoud, maar ook ‘in de poppetjes. Veel PVV’ers maken kabaal.’ Niet alleen in gemeenteraden, Staten of de Kamer, maar ook als PVV’ers zich afsplitsen.

‘Als de PVV stabieler zou worden, zou coalitiedeelname kansrijker worden.’ ‘Het ligt voor de hand dat raadsleden samenwerking met de PVV niet zien zitten. In het kabinet-Rutte I is de PVV geen betrouwbare coalitiepartner gebleken’, stelt ook Fennema. Bovendien heeft de PVV zich deze provinciale bestuursperiode niet van haar beste kant laten zien. In diverse provincies zijn PVV-Statenleden – zeker na de gewraakte ‘minder-minder-minder’ (Marokkanen)-uitlatingen van Wilders en de zijnen op de verkiezingsavond na de raadsverkiezingen – uit de fractie gestapt en een eigen fractie begonnen.

In april 2012 viel de Limburgse coalitie van CDA, PVV en VVD. Het CDA trok er weliswaar de stekker uit, maar de aanleiding daarvoor waren voor het CDA onverteerbare uitspraken van de PVV waarbij (toen nog) koningin Beatrix en de Turkse president Abdullah Gül werden geschoffeerd en beledigd. De PVV is geen stabiele partij gebleken. De partij moet kortom door eigen toedoen op de blaren zitten, concluderen beide hoogleraren. Alleen in uiterste nood zal de PVV aan de onderhandelingstafel worden uitgenodigd, verwacht Van Schendelen. Bij onderhandelingen voor een nieuwe coalitie zijn steeds vaker meer partijen nodig om tot een meerderheid te komen. ‘Dat zal gebeuren als er echt geen alternatief is, maar die kans acht ik klein. Als het moeilijk wordt, zijn andere partijen eerder bereid om in een coalitie te stappen, zoals de SP, om te voorkomen dat de PVV gaat besturen.’

Verantwoording onderzoek
Het online onderzoek is uitgevoerd tussen 10 en 15 februari 2015 via de database gemeentelijke politiek van Necker van Naem. In totaal hebben 1536 raadsleden deelgenomen aan de vragenlijst. Hiervan zijn 606 raadsleden afkomstig van niet-landelijke partijen. De campagnevragen zijn alleen gesteld aan raadsleden die aan nationale partijen zijn verbonden.