Steeds meer colleges rond, opvallende afname vrouwelijke gedeputeerden
In de helft van de provincies wordt nog onderhandeld. In Zeeland en Flevoland kiezen coalitiepartijen voor een volledig mannelijk college.
Groningen heeft een nieuwe coalitie. Ook in Drenthe en Noord-Holland is de eindstreep in zicht, al zijn formateurs sinds het klappen van de onderhandelingen in Friesland en Noord-Brabant terughoudend. In die provincies is de zoektocht naar een nieuwe samenwerking in volle gang. Van zes provincies is inmiddels bekend wie de (kandidaat-)gedeputeerden zijn. Opvallend: het aantal vrouwen in de colleges keldert. Twee provincies worden zelfs uitsluitend door mannen bestuurd.
Drenthe: punten en komma's
De klok begint te tikken voor BBB, PvdA, VVD en CDA in Drenthe. Al enige weken zit de formatie in de afrondende fase. Rond de meivakantie werd een eerste ‘brondocument’ afgerond. Ook naar landbouw en natuur hebben de fracties inmiddels gekeken. BBB-fractievoorzitter Gert-Jan Schuinder is optimistisch. Hij verwacht het akkoord in de laatste Statenvergadering voor het reces, op 12 juli, te kunnen presenteren. “Over de inhoud zijn we het eens, het is nu nog punten en komma’s.” Toch kijkt hij met een schuin oog naar de gebeurtenissen in Friesland. “Wat we van Friesland hebben geleerd, is dat we pas echt een college hebben als ook de ledenbijeenkomst van de PvdA is geweest.”
Flevoland: fulltime besturen
In Flevoland is gisteravond in een speciaal daarvoor ingelaste Statenvergadering het nieuwe college benoemd. Er zijn zes gedeputeerden, van BBB, VVD, PVV, ChristenUnie en SGP, aangesteld. De gedeputeerden werken vanaf nu fulltime. Dat leverde eerder kritiek op van D66-fractievoorzitter Tiko Smetsers, die narekende dat dit de provincie 200.000 euro per jaar extra zou kosten. Ook na het smeden van het akkoord bleef de Flevolandse coalitie de afgelopen week de kranten halen. Landelijk ChristenUnie-leider Mirjam Bikker heeft een ‘naar gevoel’ bij de samenwerking met de PVV en de Flevolandse leden spraken hun ‘teleurstelling’ uit. Het leidde niet tot andere gedachten bij de Statenfractie.
De Friese VVD is 'verbijsterd en teleurgesteld'
Friesland: bij het kruisje tekenen
Het ging er de afgelopen weken hard aan toe in de Friese formatie. Anderhalve week geleden klapten de onderhandelingen tussen BBB, CDA, ChristenUnie en PvdA. Na het bereiken van een akkoord op maandagavond, trok de PvdA zich op dinsdagochtend terug. Voormalig verkenner Chris Stoffer werd teruggeroepen om de formatie weer op de rails te krijgen. Al na een dag was hij eruit. Stoffer adviseert een college met de Fryske Nasjonale Partij. De VVD, die ook graag wilde meeregeren, is ‘verbijsterd en teleurgesteld’. Volgens Statenlid Eric ter Keurs had de partij om mee te doen ‘gelijk bij het kruisje moeten tekenen’. De PvdA erkende woensdag in een debat over de formatie fouten te hebben gemaakt bij het beëindigen van de onderhandelingen.
Aantal vrouwelijke bestuurders keldert, al twee ‘mannencolleges’
Het is een belangrijk thema bij de verkiezingen: de man-vrouwverhoudingen. Initiatieven als Stem op een vrouw krijgen steeds meer aandacht. Zowel in de Provinciale Staten als in de waterschappen werden dit jaar meer vrouwen gekozen. Bij de samenstelling van de provinciebesturen lijkt daarop tot nu toe minder te zijn gelet. In de helft van de provincies is inmiddels duidelijk wie er in het bestuur komen. De verhoudingen zijn uit balans. Zowel in Flevoland als in Zeeland treedt een volledig mannelijk college aan. Vijfkoppig, of zelfs zeskoppig. In Groningen en Limburg komt één vrouw in het college, tegenover vier of vijf mannen. Gelderland en Zuid-Holland scoren tot nu toe het hoogst, met respectievelijk twee uit zes en drie uit zeven gedeputeerden. In geen enkel college zijn vrouwen in de meerderheid. In vier van de zes provincies die tot nu toe (kandidaat-)gedeputeerden hebben gepresenteerd, gaat het aantal vrouwen in het bestuur omlaag ten opzichte van het vertrekkende college.
Gelderland: akkoord met ‘borrelwijsheden’
De nieuwe gedeputeerden van BBB, VVD, CDA, ChristenUnie en SGP zijn woensdagavond in het Gelderse provinciehuis geïnstalleerd. Het leidde tot een kritisch debat. Veel oppositiepartijen hebben vragen over de concretisering van de plannen uit het coalitieakkoord, dat enkel ‘op hoofdlijnen’ werd gesloten. GroenLinks-Statenlid Charlotte de Roo vroeg zich af hoe de coalitie de landbouwtransitie voor zich ziet, nu zij boeren niet verplicht wil uitkopen. Gelderland liet eerder al weten geen Provinciaal Programma Landelijk Gebied te willen inleveren voor de deadline van 1 juli. Ook de SP is kritisch. Het akkoord bevat volgens Statenlid Eric van Kaathoven onrealistische ‘borrelwijsheden’, zoals ‘het bouwen van een kerncentrale in acht jaar’.
Groningen: akkoord is ‘Veur Mekoar’
Ook deze week werd er weer een akkoord gesloten, dit keer in Groningen. BBB, Groninger Belang, PvdA en ChristenUnie rondden de onderhandelingen met succes af. Zoals in meer provincies, zijn de partijen tot een hoofdlijnenakkoord gekomen. Regionale partij Groninger Belang komt, net als BBB, voor het eerst in het provinciebestuur, terwijl PvdA en ChristenUnie allebei een ervaren gedeputeerde leveren. Het akkoord, met de titel ‘Veur Mekoar’, werd donderdagochtend gepresenteerd. Elk hoofdstuk heeft als titel een andere strofe uit het Groninger volkslied, het ‘Grönnens Laid’. Net als andere provincies begint Groningen niet aan gedwongen onteigening voor boeren. De nieuwe coalitie wil ‘realistisch natuur- en landbouwbeleid’. De gaswinning moet ‘zo snel mogelijk stoppen’. Het college, waarin Susan Top zich specifiek met het gasdossier gaat bezighouden, heeft daarbij ‘speciale aandacht’ voor ‘de veerkracht en de mentale gezondheid van onze inwoners’.
Limburg: bestuursdebuut BBB
Het Limburgse college van BBB, VVD, CDA, PvdA en SP is afgelopen vrijdag benoemd. Daarmee draagt BBB voor het eerst officieel bestuurlijke verantwoordelijkheid. Bij de ingang van het Maastrichtse gouvernement werden de politici opgewacht door demonstranten van Extinction Rebellion. In de brief vraagt Extinction Rebellion de Limburgse politici om te streven naar ‘een klimaatneutrale provincie’. Afgelopen woensdag voerde Extinction Rebellion al het woord in het Flevolandse Provinciehuis.
“Dit is de laatste kans op een stabiel bestuur”
Noord-Brabant: ‘laatste kans’ na vertrek BBB
Twee weken geleden klapten de Brabantse onderhandelingen tussen BBB, VVD, GroenLinks en PvdA. Net als in Friesland kreeg op het laatste moment een partij koudwatervrees. In dit geval BBB, die meldde te zijn gestruikeld over een deadline voor aanpassingen aan boerenstallen. Formateur Pieter Verhoeve (SGP) en de andere onderhandelende partijen zagen het probleem net iets anders. Volgens Verhoeve kwam BBB met aanpassingen en aanvullende eisen over stikstof, natuur, landbouw en water, terwijl er al een akkoord lag. De formateur, die vindt dat er te veel aan het partijbelang is gedacht, noemde de gang van zaken tijdens een fel debat ‘ongemakkelijk’. Tijdens het debat is besloten dat VVD, GroenLinks, SP, Lokaal Brabant en D66 verder gaan formeren. Het is de tweede provincie waar D66 meeformeert, nadat BBB de onderhandelingstafel heeft verlaten. D66-fractievoorzitter Matthijs van Miltenburg: “Dit is de laatste kans op een stabiel bestuur”.
Noord-Holland: alert tot het einde
“Het venijn zit vaak in de staart.” Formateurs Ankie Broekers-Knol (VVD) en Bernt Schneiders (PvdA) zijn in hun formatieblog voorzichtig met het bieden van garanties over de onderhandelingen. Voor nu lijkt alles nog koek en ei tussen BBB, GroenLinks, PvdA en VVD. De formateurs benadrukken dat ze in andere provincies hebben gezien dat het op het laatste moment nog kan misgaan. Daarom zijn ze ‘100% alert, tot de laatste minuut’. Als het te spannend wordt aan de onderhandelingstafel, gaan ze even naar buiten voor een kop koffie. Tijdens de formatie hebben meerdere partijen de hoop uitgesproken voor het zomerreces klaar te zijn.
Overijssel: alleen nog financiën
BBB, VVD, PvdA, GroenLinks en SGP zijn er bijna uit in Overijssel. Formateur Wout Wagenmans (Gemeentebelangen Raalte) laat weten dat alleen over de financiën nog knopen moeten worden doorgehakt. Het college, waarin namens BBB onder meer oud-CDA’er Maurits von Martels zitting neemt, zou op 12 juli moeten worden geïnstalleerd. Dat is meteen de laatste Statenvergadering voor het zomerreces.
Utrecht: verdeeldheid in Staten
GroenLinks, VVD, D66, CDA en PvdA onderhandelen in Utrecht over een coalitieakkoord. Over de voortgang van de onderhandelingen is weinig bekend. Wat wel duidelijk is, is dat de verdeeldheid in de Utrechtse Staten groot is. Dat was al merkbaar toen BBB en GroenLinks, samen de grootste partijen, er bij eerdere formatiepogingen keer op keer niet uitkwamen. Woensdag werd die verdeeldheid opnieuw onderstreept, toen de stemmen staakten over een motie van JA21, SGP, BBB en 50Plus om de deadline voor stikstofreductie in de provincie op 2035 te stellen. Het CDA, één van de onderhandelende partijen, stemde voor.
Zeeland: pittig debat
Het akkoord is getekend, de gedeputeerden zijn geselecteerd. Vrijdagmiddag werd het college, bestaande uit BBB, SGP, CDA en VVD, officieel geïnstalleerd. Ook debatteerden de Provinciale Staten over het coalitieakkoord ‘Met Zeeland, voor Zeeland’. Het werd een pittig debat. De tweede ‘partij’ van Zeeland, de gecombineerde PvdA-GroenLinks-fractie, werd tijdens de formatie gepasseerd, omdat haar deelname aan de coalitie de door BBB gewenste tweede gedeputeerde in het geding zou brengen. Statenlid Ay Ling van der Spek-Thung (PvdA-GroenLinks) wees in het debat op het volledig mannelijke nieuwe college, en merkte op dat ook het ‘management’ van de provincie en de Commissaris van de Koning man zijn. “Alleen de griffier is een vrouw. Wat zegt dit over Zeeland? Dit kan en moet veel beter.”
Zuid-Holland: wachten op benoeming
Ruim twee weken geleden was Zuid-Holland de vijfde provincie met een nieuwe coalitie. De kandidaat-gedeputeerden van BBB, VVD, GroenLinks, PvdA en CDA moeten nog even wachten op hun benoeming. Die staat gepland voor 5 juli, net als de bespreking van het coalitieakkoord ‘Krachtig Zuid-Holland’.
Reacties: 1
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.