Alkmaar schrijft handboek voor digitale rellen na voetbalgeweld

De gemeente Alkmaar ontwikkelt met behulp van een subsidie van het CCV een toolkit die gemeenten moet gaan helpen bij een nieuw fenomeen: ‘offline aangejaagde online openbare ordeverstoring’. Na de uit de hand gelopen voetbalwedstrijd tussen AZ en het Poolse Legia Warschau in oktober 2023 ontstond er een enorme stroom aan haatdragende online berichten waarvan zowel de gemeente, de burgermeester, als de lokale ondernemers slachtoffer werden.

Rellen

Nadat er tijdens de Conference League wedstrijd supportersrellen ontstonden werden er meerdere verdachten van de Poolse kant aangehouden. Zelfs vorige week waren er nog nieuwe aanhoudingen. Ook twee voetbalspelers van Legia Warschau werden opgepakt. Dat leidde tot veel verontwaardiging in het thuisland van de voetbalclub. ‘Dit werd geuit door Poolse hoogwaardigheidsbekleders en daarna ook door een enorm aantal Poolse burgers’, aldus burgemeester Anja Schouten in een brief aan de gemeenteraad.

In diskrediet gebracht

Online werden veel ‘ongewenste en haatdragende’ berichten geplaatst over ‘dat Polen niet welkom zouden zijn in de stad, over discriminatie in en om het stadion en over het handelen van de burgemeester’. De berichten waren dusdanig erg en massaal verspreid dat het grote negatieve gevolgen voor de gemeente had. ‘In een razend tempo werd alles wat te maken had met de stad Alkmaar in diskrediet gebracht’, aldus de burgemeester.

Online ordeverstoringen

Zo ontstond er eigenlijk een nieuwe vorm van ordeverstoringen. Waar gemeenten al bekender zijn met openbare ordeverstoringen die online worden aangejaagd, was hier het tegenovergestelde aan de gang. Iets wat de gemeente nu betitelt als ‘offline aangejaagde online openbare ordeverstoring’. Uit onderzoek door Tilt dat Alkmaar heeft laten uitvoeren blijkt dat er ruim 30.000 berichten waren van ruim 10.000 verschillende accounts. Daarvan waren er ongeveer 7.500 haatdragend, dreigend of aanvallend.

Toolkit

Samen met NHL Stenden is daarnaast onderzocht naar wat de gemeente kan leren van de kwestie. ‘Hoe kan het handelingsperspectief vergroot worden zodat men beter is voorbereid op nieuwe vergelijkbare crisis?’ Zo luidde één van de belangrijkste onderzoeksvragen. Op basis van de twee onderzoeken worden nu handboeken ontwikkeld die door alle Nederlandse gemeenten gebruikt kunnen worden als ze met een soortgelijke situatie geconfronteerd worden. De zogenaamde toolkit moet in oktober 2025 gereed zijn.

'Niet eerder heeft een gemeente op soortgelijke schaal deze vorm van online onrust ervaren, die is ontstaan na een openbare ordeverstoring. Dat maakt het wenselijk om in kaart te brengen over welk nieuw fenomeen we praten en welke interventies er mogelijk zijn om de onrust weg te nemen of te voorkomen.'