PvdA uit Friese formatie, Zeeuwse CDA en VVD sneren naar kabinet

Na ‘feestfoto’s en hugs’ zag de Friese PvdA het toch niet zitten met BBB, CDA en ChristenUnie. Een flinke tegenvaller, net als in Noord-Brabant, waar vorige week de onderhandelingen tussen BBB, VVD, GroenLinks en PvdA mislukten. In andere provincies loopt het soepeler. De Zeeuwse coalitiepartners BBB, SGP, CDA en VVD leveren in hun akkoord eensgezind spijkerharde kritiek op het kabinet. In Overijssel lopen BBB, VVD, GroenLinks, PvdA en SGP met gezamenlijke moties vooruit op een akkoord. De oppositie vindt het ‘lelijke politiek’.

Drenthe: afstemmen in fractiegeest

BBB, PvdA, VVD en CDA werken in Drenthe aan een akkoord op hoofdlijnen. Volgens BBB-fractievoorzitter Gert-Jan Schuinder wordt het thema landbouw en natuur op dit moment afgerond. Naar de financiële paragraaf, waar in Friesland afgelopen week de onderhandelingen op stuk liepen, moeten de partijen nog kijken, maar de BBB-leider ziet het positief in. Zijn verwachting is dat het akkoord voor het zomerreces, begin juli, rond is. Het formatiedebacle in Friesland, waar de PvdA op het laatste moment onverwachts de stekker uit een samenwerking met onder meer BBB en CDA trok, is ook door de Drentse onderhandelaars besproken. Schuinder verwacht niet dat in Drenthe het akkoord op het laatste moment zal klappen. “Wat wij met elkaar afstemmen, is in de geest van de leden van de fracties. Dus het zou mij ten hoogste verbazen als er een andere uitkomst zou komen.” Over de verdeling van de portefeuilles moeten de partijen het nog eens worden. De verwachting is wel dat BBB, net als in andere provincies, de portefeuille landbouw zal binnenslepen. Schuinder: “Dat zijn wij min of meer verplicht aan onze kiezer.”

Flevoland: ongemak zichtbaar in akkoord

Na veel rumoer over de samenstelling van de coalitie, presenteerden BBB, VVD, PVV, ChristenUnie en SGP afgelopen vrijdag het akkoord ‘Toekomst voor het nieuwe land: Van, voor en door Flevolanders’. De ideologische spanning tussen de ChristenUnie-achterban en de PVV is voelbaar in het akkoord. De onderhandelaars onderstrepen in hun woord vooraf dat Flevolanders ‘conform artikel 1 van de Grondwet’ behandeld moeten worden. Voor wat betreft stikstof laat BBB zich gelden. Het college handhaaft 2035 als deadline. Ook ziet het college meer in ‘innovatie en verduurzaming’, dan in ‘bedrijfsbeëindiging’. Net als in andere provincies, heeft BBB de landbouwportefeuille binnengehaald. Voor de ChristenUnie is met het afronden van de formatie de storm rondom de samenwerking met de PVV nog niet gaan liggen. Jongerenclub PerspectieF overweegt om een buitengewoon partijcongres aan te vragen.

Friesland: akkoord klapt na knuffels

De oppositie was kritisch over het gebrek aan transparantie tijdens de formatie, maar tussen de onderhandelaars van BBB, CDA, PvdA en ChristenUnie leek er geen wolkje aan de lucht te zijn. PvdA-fractievoorzitter Edou Hamstra toonde zich flexibel tijdens de onderhandelingen. Over het aanhouden van 2030 als stikstofdeadline, liet Hamstra eerder weten: “Dat jaartal hoeft niet voor ons”. Maandagavond bereikten de partijen een akkoord, maar na een nachtje slapen trok de PvdA zich terug. Statenlid Jaap Stalenburg liet weten dat het akkoord “na meerdere keren doorrekenen een brug te ver was”. Met name op ‘natuur en cultuur’ vond de PvdA het akkoord bij nader inzien toch ‘een te grote aanslag’. Formateur Oebele Brouwer dacht na ‘wijn, terras, feestfoto’s en hugs’ op maandagavond dat zijn missie geslaagd was, maar kwam bedrogen uit. De formateur heeft zich inmiddels teruggetrokken. De fractievoorzitters van BBB, CDA en ChristenUnie noemen de keuze van de PvdA ‘onverantwoord’ en ‘onbetrouwbaar’. De komende dagen spreken zij met de VVD en de Fryske Nasjonale Partij over een nieuw akkoord. SGP-Kamerlid Chris Stoffer, die de formatie begon als verkenner, keert daarbij terug als informateur. De ambitie is nog steeds om voor het zomerreces een akkoord te hebben.

Gelderland: aantreden en verantwoording afleggen

In Gelderland kwamen BBB, CDA, VVD, SGP en ChristenUnie bijna twee weken geleden tot een akkoord. Het kersverse college treedt volgende week aan. Dan legt de coalitie ook verantwoording af aan de Provinciale Staten over het akkoord, getiteld ‘Gewoon Doen’.

Groningen: stikstof voorgelegd aan fracties

De onderhandelingen in Groningen zijn ‘vergevorderd’, volgens BBB-fractievoorzitter Gouke Moes en PvdA-fractievoorzitter Pascal Roemers. De partijen verwachten er binnen ‘afzienbare tijd’ uit te zijn met ChristenUnie en Groninger Belang. De conceptteksten over stikstof zijn inmiddels al voorgelegd aan de fracties van de onderhandelende partijen. Dat is wellicht een opluchting, want bij de Friese buren strandden de onderhandelingen voor de PvdA uiteindelijk op ‘natuur’.

Limburg: college vrijdagochtend benoemd

Limburg was twee weken geleden de eerste provincie met een akkoord. De zes gedeputeerden van BBB, CDA, VVD, PvdA en SP worden, als de Provinciale Staten daarmee instemmen, vanochtend benoemd. De onderhandelingen tussen de partijen liepen vanaf het begin ogenschijnlijk soepel, maar er is een klein vuiltje aan de lucht voor de stabiliteit van de coalitie. Het Limburgse CDA maakte gisteren bekend de toekomst van de partij te gaan onderzoeken. Volgens Harold Schroeder, vertrekkend voorzitter van CDA Limburg, is een toekomst buiten het CDA daarbij niet uitgesloten.

Noord-Brabant: Staten aan zet in coalitiezoektocht

Friesland was dinsdag niet de eerste provincie waar de onderhandelingen last-minute klapten. In Noord-Brabant lieten BBB, VVD, GroenLinks en PvdA een week geleden weten er niet uit te komen. Daarop nodigde BBB andere fracties uit ‘om samen tot een stabiel en breed gedragen college te komen’. Wat de stand van zaken is, is onduidelijk. “Het is op dit moment politiek aftasten wie met wie de dans willen aangaan”, liet een woordvoerder voor de formatie maandag weten. Het politieke dansen ging BBB volgens de woordvoerder niet al te makkelijk af. “BBB heeft het bal geopend, maar is daarbij op tenen gaan staan.” De formatie klapte uiteindelijk op de eis van BBB om de deadline voor de verbouwing van stallen voor stikstofreductie te schrappen. Mogelijk komt er vandaag meer duidelijkheid. Provinciale Staten vergaderen vanochtend over het vervolg. Formateur Pieter Verhoeve (SGP) komt langs om een toelichting te geven.

Noord-Holland: koersen op de zomer

BBB, VVD, GroenLinks en PvdA zijn er nog niet uit in Noord-Holland. VVD-onderhandelaar Esther Rommel liet eerder al weten zorgvuldigheid boven snelheid te plaatsen. Informateurs Ankie Broekers-Knol (VVD) en Bernt Schneiders (PvdA) blijven aankoersen op een akkoord voor het zomerreces.

Overijssel: oppositie vindt samenwerking ‘lelijke politiek’

Het gelegenheidskwintet van BBB, VVD, GroenLinks, PvdA en SGP is nog niet klaar met onderhandelen. Wel werken de partijen met succes actief samen in de Provinciale Staten. Zo dienden zij een gezamenlijke motie in tijdens de Provinciale Statenvergadering, om alleen clusters van maximaal vier windmolens toe te staan. Het leverde de vijf partijen felle kritiek vanuit de Staten op. De termen ‘lelijke politiek’ en ‘onbehoorlijk bestuur’ vielen. Volgens ChristenUnie-fractievoorzitter Renate van der Velden-Buist is het draagvlak nu al ‘helemaal kwijt’. Een belangrijk deel van de kritiek gaat over de timing van partijen, waardoor er geen tijd was om het voorstel uitgebreid te behandelen. Vanaf 1 juli kunnen commerciële partijen aanvragen indienen voor de plaatsing van hoge windturbines. Ook stemden de onderhandelende partijen tegen een voorstel van D66 om de kandidaat-gedeputeerden voorafgaand aan hun benoeming openbaar te kunnen bevragen. Rick Brink, CDA-Statenlid, vindt het jammer. “Het had mooi aangesloten bij dingen als draagvlak en transparantie, waar deze coalitie voor wil staan.”

Utrecht: zomerakkoord zonder BBB verwacht

Utrecht is de enige provincie waar BBB na mislukte onderhandelingen aan de zijlijn staat. GroenLinks, VVD, D66, CDA en PvdA hopen met informateurs Cees van Eijk (GroenLinks) en Floor Vermeulen (VVD) uiterlijk 10 juli de formatie te hebben afgerond.

Zeeland: akkoord haalt uit naar Rijk

‘Met Zeeland, voor Zeeland – Bouwen aan de toekomst van Zeeland’. Het is duidelijk over welke provincie het akkoord tussen BBB, SGP, CDA en VVD gaat. Afgelopen vrijdag presenteerden de partijen hun ‘nuchtere en realistische aanpak’. In het persbericht kondigen zij ‘een kritische benadering van het landelijke stikstofbeleid’ aan. Maar niet alleen over stikstof zijn de partijen kritisch op de landelijke politiek. De openingszin van het akkoord ademt onvrede. “Bij het Rijk heeft zo ongeveer elk ministerie zijn eigen crisis of transitie: of het nu stikstof, landbouw, wonen of energie betreft.” Wat de Zeeuwse coalitie betreft gaat het maar om ‘één ding’, ‘bouwen aan de toekomst van Zeeland’. En dus wordt het stikstofdoel wat de Zeeuwen betreft 2035, en moet er in het beleid geen ‘versnelling’, maar ‘ruimte’ komen. Volgende week bespreken de Provinciale Staten het akkoord en worden de gedeputeerden benoemd.

Zuid-Holland: ‘brede coalitie’ presenteert akkoord

Afgelopen week mislukten twee onderhandelingen ‘over links’, maar in Zuid-Holland wist BBB er wel uit te komen met VVD, GroenLinks, PvdA en CDA. Maandag presenteerden de partijen het akkoord ‘Krachtig Zuid-Holland’ op het Provinciehuis in Den Haag. De ‘brede coalitie’ gaat uit van 2035 als deadline voor de stikstofdoelen. Ook is er wat betreft de partijen geen sprake van gedwongen uitkoop van boeren. Zij zien in het behalen van de stikstofdoelen een belangrijke rol voor de industrie. Onder meer de Rotterdamse haven moet een aanzienlijke bijdrage leveren aan de reductie. De partijen willen voor 2030 ruim 235.000 woningen bouwen, maar doen daarbij wel een appel op het Rijk. Het doel ‘is alleen haalbaar als andere partijen – waaronder het Rijk – hun bijdrage leveren’.