‘Nederlander is niet cynisch over politiek’
Het Sociaal en Cultureel Planbureau constateert na onderzoek dat Nederlanders over het algemeen vertrouwen hebben in de democratie en politici.
Nederlanders hebben een gezond vertrouwen in de politiek. Die conclusie trekt politicoloog Paul Dekker van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) op basis van jarenlang onderzoek. Hij houdt binnenkort op een TEDx-conferentie in Nijmegen een pitch over ‘politiek vertrouwen in de publieke opinie’.
De Nederlandse politiek soort qua vertrouwen al jarenlang gemiddeld een kleine voldoende, vertelt Dekker (1954) in het nieuwe – tijdelijke – onderkomen van het SCP in de Haagse Hoftoren. Dat lijkt mager, maar in Europees verband gezien is Nederland een subtopper. Alleen de Scandinavische landen doen het beter.
Een echte verklaring heeft Dekker daar niet voor. ‘De verzorgingsstaat is in Scandinavië nog rianter dan hier, maar dat is een cliché. Ik denk dat het grotere vertrouwen vooral komt doordat de politiek daar zelfbewuster is dan hier, al blijft het gissen.’
Tot aan de eeuwwisseling behoorde Nederland nog tot de absolute Europese top. ‘Er was sprake van euforiepolitiek; door het poldermodel werden alle onderlinge politieke meningsverschillen weggemasseerd. Maar na 2000 daalde het vertrouwen in de politiek hard.’ Of de opkomst van Pim Fortuyn daar de oorzaak of juist het gevolg van is, blijft volgens de politicoloog de vraag.
Ondanks het vermeende wantrouwen onder de bevolking is Nederland anno 2013 ‘nog steeds een vertrouwensmaatschappij’, zegt Dekker. Hij wil ingaan tegen ‘de collectieve inbeelding’ van dalend vertrouwen tussen de bevolking en maatschappelijke en politieke instituties. Het vertrouwen in de politiek is wel grillig en stijgt doorgaans hard wanneer een nieuw kabinet aantreedt, om dan na verloop van tijd weer te dalen. Hoewel kiezers zweven en opeenvolgende kabinetten de regeerperiode van vier jaar niet volmaakten, ‘zakt het vertrouwen niet structureel. Wij vertrouwen wij elkaar en onze instellingen nog behoorlijk.’
Relativering
Algemeen wordt aangenomen dat zonder vertrouwen in de politiek ‘de democratie instort’. Daarom zijn onderzoeken naar hoe burgers over ‘de politiek’ en politici denken belangrijk. Maar Dekker relativeert het belang ook meteen. ‘Want in Noord-Korea is het vertrouwen ongetwijfeld ook heel hoog.’ Politici moeten volgens de onderzoeker niet streven naar maximaal vertrouwen van burgers. ‘Het is niet hoe hoger het vertrouwen, hoe beter. Het is juist goed als burgers kritisch naar de politiek kijken. Politici moeten zich pas zorgen gaan maken als mensen cynisch worden over de politiek, maar dat is in Nederland zeker niet het geval.’
Vertrouwen in de politiek is lastig te meten, zegt Dekker. ‘Als je iemand vraagt naar het vertrouwen in zijn vriendin is het voor hem meteen duidelijk wat je bedoelt. Maar als je vraagt naar het vertrouwen in de politiek is dat vager. De een denkt aan competenties, de ander aan integriteit. De een zegt: “Ze praten daar in Den Haag alleen maar en besluiten nooit wat.” Terwijl een ander het heeft over baantjesjagers of zakkenvullers.’ Bij onderzoeken blijkt volgens Dekker dat mensen beter weten wat ze van een tv-programma kunnen verwachten dan van de politiek.
Daarnaast blijken veel ondervraagden bij onderzoeken basale zaken niet uit elkaar te kunnen houden, zegt de politicoloog. ‘Mensen weten vaak het verschil niet tussen de regering en de Tweede Kamer.’ Over het algemeen roept de politiek negatieve associaties op, merkt Dekker. ‘Mensen noemen al gauw het onderlinge gekissebis tussen politici.’ De bron daarvan is volgens hem de wijze waarop het democratische bestel in Nederland is vormgegeven. ‘Politici zeggen dat ze het voor het volk doen, beconcurreren elkaar tegelijkertijd, maar moeten ook samenwerken. Daar zit iets dubbels in.’ Overigens zijn inwoners van landen met een districtenstelsel, zoals Groot-Brittannië en Frankrijk, minder te spreken over hun politici dan Nederlanders. Dekker: ‘Een systeem van the winner takes all zorgt dus niet voor meer vertrouwen dan ons representatieve stelsel.’
Averechts
Dekker vindt dat politici geen actie moeten ondernemen om het vertrouwen van burgers te vergroten. ‘Instellingen en politici die zich richten op “herstel van vertrouwen” gaan niet beter functioneren, maar rare dingen doen voor een beter imago.’ Het kan juist averechts werken als politici zich ‘krampachtig in bochten gaan wringen’, zegt Dekker. ‘Het gevaar bestaat dat mensen de politiek helemaal niet meer serieus gaan nemen.’
Toen het vierde kabinet van Jan Peter Balkenende in 2007 honderd dagen op tour ging voor een ‘dialoog met de samenleving’ oogstte dat veel kritiek. ‘Veel mensen zeiden: “Nu hebben we jullie gekozen en durven jullie nog geen besluiten te nemen”. En je ziet die hoon nu ook weer bij de oproep van Rutte om spullen te gaan kopen, omdat anders extra bezuinigingen noodzakelijk zijn. ’
De onderzoeker denkt dat politici het vertrouwen alleen kunnen vergroten door eerlijk en duidelijk te vertellen waar ze mee bezig zijn. ‘Voor de rest zijn ze afhankelijk van veel externe factoren, bijvoorbeeld hoe de media ze neerzetten.’ Ook na de Fortuyn-revolte zag Dekker ‘politici voortdurend door de knieën gaan’ voor de burger. ‘We hebben sindsdien veel instabiele kabinetten gehad’, zegt Dekker, en dat komt mogelijk doordat politici te veel hun oren hebben laten hangen naar ‘de burger’.
Dekker maakt een uitzondering voor groepen die zich, al of niet terecht, voortdurend verwaarloosd voelen door de maatschappij en politiek. ‘Politici zijn voor hen één pot nat en ze zullen dan vaak ook niet meer gaan stemmen. Je moet die mensen ervan overtuigen dat ze ertoe doen. Anders verliezen ze definitief het vertrouwen in de politiek.’
Lokaal en landelijk vertrouwen
Mensen zijn over het algemeen meer te spreken over hun gemeentebestuur dan over de landelijke politiek, zegt Paul Dekker, onderzoeker van het Sociaal en Cultureel Planbureau. ‘Maar vraag je ze wat ze interessanter vinden, dan is het precies omgekeerd. Gemeentepolitici zeggen vaak dat ze dichter bij de burger staan, maar landelijke politici – vooral ministers – zijn dankzij de media veel bekender.’
TEDxRadboudU over ‘vertrouwen’, donderdag 23 mei in Concertgebouw De Vereeniging in Nijmegen: http://tedxradboudu. com/
Reacties: 10
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Flipper
dit oordeel van U zit mij niet lekker.
De toren van het SCP lijkt nu van ivoor
en dat is waar ik mij aan stoor
Uw natrap naar Fortuyn maakt het wel steeds gekker.
Hetr doet mij denken aan des keizers kleren:
slechts intellect kon hem zo vereren.
Maar des boodschappers hoofd kwam los te staan
voor eer en geweten geen ruim baan
maar slechts pposthume pek en veren.
Dit citaat uit het artikel zet de betrouwbaarheid van alle conclusies van Dekker, naar zijn zeggen op basis jarenlang onderzoek, op losse schroeven. Dit is niet meer dan een mening, geen uitkomst van gedegen onderzoek.
maar ik heb geen alternatief. Ze zijn op een
democratische wijze verkozen. De kloof tussen armen en rijken , jongeren en ouderen, werknemers en werkgevers worden met de dag steeds groter.
De financiële lasten zijn de afgelopen decennia
enorm gestegen. Buiten proporties. Bij de burgers is er geen ruimte meer om de broekriem aan te halen. Voedselbanken schieten als paddestoelen uit de grond. Je krijgt voedselbonnen om primaire levensbehoeften op te kunnen halen. Normaliter maak je dat slechts mee in tijden van oorlog.
Btw tarieven voor dienstverlening en voedingsmiddelen is gestegen. Sinds de komst van de euro is het leven 2x zo duur geworden. Belastingen zijn gestegen. Uitkeringen en lonen zijn niet met de inflatie meegestegen. Sterker nog is achteruitgegaan. Werkloosheid is behoorlijk toegenomen. Neemt met de dag toe. Bedrijven vestigen zich in het buitenland vanwege gunstige politieke en economische klimaat. Onderwijs is onbetaalbaar geworden. De burgers zijn diep teleurgesteld in Rutte I en Rutte II. De burgers volgen dagelijks de politiek, omdat het beleid direct effect heeft op de burgers. De burgers zijn uit de narcose. Ze zijn niet tevreden over hoe Nederland geregeert wordt. Wanneer de burgers kritiek uiten op de politieke leiders, omdat ze niet tevreden zijn over hoe Nederland geregeert wordt asocieert men dat met cynisme. Hoe vaak hebben we in de landelijke media niet gelezen, dat de politieke leiders buitengewoon slecht presteren. We worden financieel uitgemolken door de Bulgaren en de heer Weekers zit te slapen.
Wie gaat deze economische schade betalen ?
De heer Weekers ? Of de heer Asscher ? Die wist al eerder op de hoogte van deze grootschalige fraude. Zo zijn er tal van negatieve voorbeelden. Waarom zouden de burgers dan vertrouwen moeten hebben in politici ? We zeggen, dat we in Nederland in een democratische rechtsstaat leven en dat we in een vrij land leven, maar als je kritiek uit of je mening weergeeft hoe je kijkt tegen bepaalde kwesties wordt je direct gedreigt met aanhoudingen of op een andere wijze je mond gesnoert. Over welke vrijheid hebben we het dan ? Die vrijheid heb je in Rusland en China ook. Het enige verschil is, dat daar sprake is van een communistisch regime.
Ik ben hoogopgeleid. Tweede studie volledig zelf betaald. Altijd interimwerk gedaan. Fijn mee met de mode, de flexibele schil. Klapstoel!
Nu baanloos. En ik word door gemeentelijke en landelijke politici gecriminaliseerd. Ik zou niet genoeg solliciteren (min. 8x per week). Ik zou pretstudies hebben gedaan (verkeerskunde en natuurkunde). En nu: ik zou teren op mijn man (ben alleenstaand).
Raadt u eens: zal ik nog gaan stemmen?
Terrorisme is het begaan van daden die de samenleving ernstig ontwrichten. Wat hebben de financiele 'dienstverleners' gedaan? En door wie werden ze gefaciliteerd? En wie zucht er nu in de cel?
Mocht je denken dat een blauwe of een rechts kabinet gaat bezuinigingen of de overheid kleiner gaat maken, heb je het mis. Ook zij willen een grote overheid, tenslotte hoe anders kun je je waarden en normen op de bevolking opleggen?!
Zolang burgers en bedrijven afhankelijk willen blijven van de overheid, blijft alles bij hetzelfde.
Momenteel is de overheidsector de grootste werkgever en de grootste economische sector in dit land. Gevolg: hoge collectieve lasten (dus minder geld in de beurs van de burger, dus minder vrijheid) en de burger voelt ook direct de bezuinigingen.
Oplossing: een echte vrije marktwerking. Dan heb je slechts een hele kleine overheid nodig. Mocht dit niet willen, dan wens ik je succes met het huidige sociale afgedwongen systeem.