Nationale zaak

Economen die er voor hebben doorgeleerd, zien er niets in dat decentrale overheden voorop gaan lopen in de strijd tegen de oprukkende recessie. Die rol eisen de gemeenten nadrukkelijk op, omdat ze zeggen projecten sneller te kunnen oppakken dan het rijk, waardoor het effect op de economie zeker op de korte termijn groter is.
Die stelling lijkt niet al te gewaagd: gemeenten zijn samen al goed voor ruim een derde van alle overheidsinvesteringen. Het Centraal Planbureau (CPB) raadt de lagere overheden echter aan geen al te drastische maatregelen te nemen. Dus niet even snel een paar wegen aanleggen of toch die schouwburg maar bouwen. Wat wel? Een schoolgebouw eerder opknappen, dat soort werk. En verder vooral niet bezuinigen, geen lastenverhogingen. Punt.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) wil veel verder gaan dan dat - gevraagde - advies.
De koepelorganisatie roept alle 441 leden op investeringsprojecten waar mogelijk naar voren te halen. Dat wil zeggen behalve bestaande infrastructuur opknappen, ook nieuwe wegen en rotondes aanleggen. Tegelijkertijd verzoeken gemeenten het rijk één miljard euro aan aangekondigde bezuinigingen voor onder andere verkeer en stedelijke vernieuwing terug te draaien, zodat gemeenten nog meer investeringsruimte krijgen. Een actieplan met die strekking is deze week gecommuniceerd met de leden.

Los van de inhoud, is het een merkwaardige actie. De luide oproep - VNG-directievoorzitter Ralph Pans spreekt van ‘onze inzet’ - is gedaan voordat de gemeenten met de provincies en het rijk aan tafel gaan om tot een gezamenlijke aanpak van de kredietcrisis te komen. Dat zogeheten overhedenoverleg staat gepland voor aanstaande maandag.

Als het CPB in zijn prognoses en analyses iets duidelijk maakt, is dat we van doen hebben met een heftige conjuncturele recessie. Een recessie ook die zich niet met huis-tuin-en-keuken-middelen laat bestrijden. Sommige medicijnen maken de kwaal zelfs alleen maar erger.

Natuurlijk is het enthousiasme van de gemeentekoepel te prijzen nu in veel sectoren en in veel regio’s de nood aan de man is. Niets doen in zo’n situatie is, zeker voor bestuurders, amper uit te leggen. Maar een patiënt, hoe ziek ook, is er nog meer mee geholpen als het beleid dat op hem wordt losgelaten behalve gericht, ook coherent is. Dit geldt temeer in de verwachting dat ook de provincies nog met een actieplan komen.

De vragen wie voor weging en afstemming van al die plannen zorgt en wie de regie zou moeten nemen, lijken op voorhand niet zo moeilijk te beantwoorden. Gezien de aard, ernst en omvang van de kwaal - duizenden ontslagen in een week tijd - moet die toch in de hoogste regionen worden gezocht. Of dat lukt, en vooral ook wie zich meldt, blijkt hopelijk maandag.

Hans Bekkers