Driehoeken: pas wetgeving ondermijning snel aan

De driehoeken van de gemeenten Amsterdam en Rotterdam vragen de Tweede Kamer dringend om samen met hen prioriteit te geven aan het terugdringen van de drugseconomie in de twee steden. Ze noemen in een gezamenlijke brief een aantal maatregelen die daarbij kunnen helpen. ‘Maak vaart met antiwitwaswetgeving.’

Italiaanse trekken

‘Wij dreigen terecht te komen in een criminele en geweldscultuur die geleidelijk Italiaanse trekken krijgt’, schrijven de burgemeesters Halsema en Aboutaleb, namens hun beider driehoeken. Nadat de Tweede Kamer eerder deze maand al een gesprek had gevoerd met de driehoeken geven zij in de brief nog eens puntsgewijs aan waar zij versterking en verdere samenwerking nodig hebben. Zo is een sterke intelligencepositie ‘onontbeerlijk’ om de cocaïneketen en criminele netwerken effectief te kunnen verstoren. Landelijke en regionale partners moeten daarvoor de krachten verder bundelen en daarvoor kan de nieuw op te richten Nationale Samenwerking tegen Ondermijnende Criminaliteit (NSOC), opvolger van het opgeheven Multidisciplinair Interventie Team (MIT) behulpzaam zijn.

Versterking recherche

Om resultaat te boeken is het ook noodzakelijk om voldoende capaciteit in de hele veiligheidsketen te hebben. De driehoeken vragen ‘met nadruk’ aandacht voor versterking van de wijkgebonden politie en forse versterking en uitbreiding van de recherchecapaciteit. ‘Ook het OM en de rechterlijke macht hebben versterking nodig.’ Ze wijzen er fijntjes op dat rechterlijke beslissingen ‘soms niet bijdragen aan onze inzet op repressie en bij de aanpak van de georganiseerde criminaliteit’.

Uitbreiding Bibob

De twee steden hebben ook afzonderlijke wensen voor structurele financiering. In Amsterdam moet dat naar het integrale programma van de driehoek tegen het geld en geweld van de drugseconomie, zoals de uitbreiding van het werkingsgebied van de Bibob naar ondermijningsgevoelige branches en straten. In Rotterdam gaat het om het uitvoeren van de Agenda Haven. ‘Een goede informatie-uitwisseling tussen internationale partners is een randvoorwaarde voor een succesvolle aanpak.’ Ook werkt de driehoek in de Rotterdamse haven toe naar 100 procent controle van binnenkomende vracht in de fruitsector.

1000 euro limiet

Daarna vragen de driehoeken ook om voorrang te geven aan noodzakelijke aanpassingen in de wetgeving. Zo willen ze dat de Kamer vaart maakt met de implementatie van de Europese anti-witwasregeling. Het huidige UBO-register, waarin duidelijk moet worden wie de uiteindelijke belanghebbende is van een onderneming, wordt nu ‘slecht ingevuld en niet gehandhaafd’. En het verlagen van de limiet voor contante betalingen is niet voldoende. De limiet zou 1000 euro moeten worden. Ook is aanpassing nodig van artikel 174a van de Gemeentewet, zodat er bij beschietingen of het vinden van drugsgeld voldoende grond is om een pand te sluiten.

Vastgoed VOG

Verder is het weghalen van barrières om lokale informatie te delen is ‘essentieel’ en mogen malafide vastgoedinvesteerders geen voet aan de grond krijgen. De driehoeken vragen in deze om nieuwe instrumenten, zoals een vastgoed VOG, verplichte registratie van huurovereenkomsten en verlaging van de contante huurgrens. ‘Tot slot willen wij benadrukken dat de geschetste problemen vragen om langdurige programma’s van 20-30 jaar met bijbehorende structurele financiering en de mogelijkheid tot schaalvergroting.’ De driehoeken denken dat ‘het dichtdraaien van de kraan van criminele drugsactiviteiten’ in Amsterdam en Rotterdam positieve effecten zal hebben op het hele land.

Commissiedebat

In een commissiedebat over georganiseerde criminaliteit, ondermijning en criminaliteitsbestrijding gaf minister Yeşilgöz van Justitie en Veiligheid afgelopen woensdag aan veel contact te hebben met burgemeesters. Uit gesprekken met ‘driehoeken’ blijkt haar dat er behoefte is aan gecombineerde aanpakken: voorkomen dat jongeren worden geronseld, het doorbreken of verstoren van criminele modellen, bestraffen en beschermen. Niet toevallig de vier pijlers die zij zelf ook eerder aangaf te hanteren. ‘Daar valt alles onder, al kunnen op lokaal vlak accenten verschillen.’ Per gemeente wil ze kijken welke problemen de overhand hebben om zo gericht mogelijk acties in te zetten. ‘Voor een groot deel kom ik tegemoet aan de wensen van de steden.’

Oorlogskas

Ze begrijpt dat burgemeesters altijd om meer moeten vragen, ‘maar we trekken veel geld uit en komen een heel eind: de randvoorwaarden voor de aanpak op orde, investeringen in de politie en in de strafrechtketen. Ik hoop dat we op nieuwe wensen snel kunnen schakelen.’ Nog niet eerder is er zoveel structureel geld voor de aanpak uitgetrokken, benadrukt ze. ‘De oorlogskas is weer gevuld met het coalitieakkoord. We kunnen rake klappen uitdelen.’ Is 24 miljoen euro wel genoeg voor de aanpak in de haven, vragen Kamerleden zich af. Ja, want ze wil op de zwakke plekken investeren, antwoordt Yeşilgöz. Ook voor de gewenste 100 procentcontroles wil ze kijken hoe containers zo slim mogelijk kunnen worden gescand met algoritmen. Maar, waarschuwt ze: criminelen zijn flexibeler dan de overheid. ‘We kunnen alleen voorop blijven met innovatie. Daar zijn we druk mee bezig.’

Colombia

In navolging van de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb en de Antwerpse burgemeester Bart de Wever gaat de minister deze week naar Colombia, een van de bronlanden van cocaïne, op zoek naar de mogelijkheden voor samenwerking tegen drugshandel. Over preventie, jurisprudentie rond uithalers, de aanpak van witwassen, de verdeling van het geld voor de NSOC en het idee voor een aparte rechtsgang voor ondermijnende criminaliteit volgen later dit jaar brieven naar de Kamer.