Gestopte wethouders over mentale druk: ‘Ik stond constant aan’

‘Werkweken van tachtig uur, dat was misschien wel een beetje veel.’ ‘Ik had eerder een coach willen hebben.’ Zo blikken twee oud-wethouders terug op de veeleisendheid van het ambt.

Trieste situaties

Uit het nieuwste Wethouderonderzoek van De Collegetafel in opdracht van Binnenlands Bestuur blijkt dat in de periode 2018-2022 meer dan de helft van de wethouders de periode niet volmaakte. Dat is meer dan ooit en het hoge cijfer komt vooral door het afhaken om gezondheidsredenen of persoonlijke redenen.

Scheidsrechter

Onervarenheid brak Eric Braamhaar op. De oud-scheidsrechter, die ruim 500 wedstrijden floot in het betaald voetbal, ook wedstrijden in de UEFA en de FIFA, begon in 2018 zonder enige politieke ervaring en ‘met een gezonde dosis passie’ aan het wethouderschap in Wierden. Hij zou eerst raadslid worden. ‘Maar na tien jaar in de oppositie mocht onze partij meebesturen met twee wethouders. En ineens was ik wethouder.’ Braamhaar begon meteen met twaalf portefeuilles in het sociaal domein. ‘Enkele dossiers waren een molensteen om mijn nek, al had ik een fantastisch team om me heen. En als scheidsrechter kon ik zonder problemen beslissingen nemen die spelers niet leuk vonden, daarna zag ik ze toch maanden niet. Maar in het sociaal domein zag ik de mensen elke dag. En ik kon niet iedereen bieden waar ze misschien recht op hadden of wat ze nodig hadden. In de weekenden stond ik op het veld en daar wisten mensen me nog steeds te vinden. Ik ben niet iemand die dan zegt ‘maandag om negen uur bent u de eerste’, ik wilde het altijd gaan oplossen. Dat kan je in benarde posities brengen.’

Overmoed

Niemand had Braamhaar gewaarschuwd. Of voorbereid. Hij had wel een assessment gedaan, maar daar kwam juist uit dat hij als wethouder het sociaal domein moest gaan doen. ‘Dat zou het beste bij me passen. Over de valkuilen had je het niet. En in je overmoed denk je: dat ga ik doen!’

Na twee jaar ging het mis. ‘Lange tijd was ik een spons, ik nam alles in me op en de boog stond zeven dagen per week gespannen. Ik ging steeds later naar bed om dingen te kunnen laten bezinken en de volgende ochtend om acht uur stond ik weer in het gemeentehuis. Ik bedacht niet dat ik mijn secretaresse kon laten weten dat ik een vrije avond wilde. En het kwam niet in mij op om het bijltje erbij neer te gooien of om me kwetsbaar op te stellen.’

In 2020 fietste hij de Rijsserberg op – ‘een bultje van niks’ – en Braamhaar moest afstappen. ‘Het was alsof ik een olifant achterop had.’ Even goed slapen en maandag weer vrolijk aan het werk, dacht hij. ‘Ik wilde het niet erkennen.’ Drie dagen later stortte hij in, na een vergadering. De arts beoordeelde zijn fysieke conditie nog steeds als goed. ‘Ik moest me alleen gaan afvragen of dit wel mijn werk was.’

Thuiswerken

Onervarenheid speelde geen rol bij Wim Hermans. Hij was in 2021 zelfs gepokt en gemazeld te noemen, na acht jaar raadslidmaatschap en vijftien jaar wethouderschap. In Peel en Maas was hij bezig aan zijn allerlaatste jaar als wethouder en vlak voor de eindstreep kreeg hij een acute darmperforatie. Na de operatie kon hij binnen twee weken weer aan de slag, omdat corona iedereen dwong tot thuiswerken.

Maar juist het thuiswerken brak hem mentaal op. ‘Ik miste het menselijk contact. En belangrijke tussenmomenten vielen weg, zoals het reizen naar afspraken, mensen ophalen bij de receptie, de vanzelfsprekende pauzes. Nu stond na elke digitale bijeenkomst de volgende, op eigen voorstel, alweer klaar. Ik stond constant aan. Op een gegeven moment kreeg ik mijn hoofd niet meer leeg en vatte ik de slaap niet meer.’ Hermans moest een time out nemen. ‘Het gekke is dat ik al die jaren nooit last had gehad van stress, terwijl ik regelmatig onder grote druk had gestaan.’

Minder plezier

Het is volgens Hermans een heel mooie baan. Al moet het ongemerkt veel energie hebben gekost. ‘Ik nam mijn i-pad altijd mee, ook tijdens weekendjes weg. Ik wilde altijd snel reageren, niets laten stagneren. Dat gaf voldoening en waardering. Ik kon het werk altijd moeilijk laten liggen en werkweken van 70 tot 80 uur waren voor mij heel gewoon. Ik besef nu pas dat dat wel wat veel is.’

Na de time out ging Hermans weer aan het werk, er zou nog wel een tweede operatie volgen. ‘Die operatie heb ik een keer verschoven vanwege een belangrijke raadsvergadering die ik niet wilde missen. Natuurlijk verklaarden raadsleden mij voor gek.’ Hermans voorzag een periode van onderbrekingen en besloot vervroegd te stoppen. Zijn advies? ‘Zorg dat je iemand in de buurt hebt die de rem erop kan zetten, om je tegen jezelf te beschermen.’

‘In mijn laatste half jaar had ik een coach,’ vertelt Braamhaar. ‘Die werd mij aangeboden door de burgemeester. Dat was een oud-wethouder en doordat er veel herkenning was kon ik er goed mee praten. Ik deed ook mee aan groepsgesprekken met wethouders die dezelfde problemen ondervonden. Dat had ik graag eerder gehad.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 2 van deze week. (inlog)