Minder vertrouwen door gestapelde discriminatie

Keer op keer te maken krijgen met discriminatie ondermijnt het vertrouwen van mensen in de rechtsstaat en de samenleving, vergroot economische kwetsbaarheid, belemmert de maatschappelijke binding en kan negatieve effecten op de gezondheid hebben. En hoe meer gestapelde discriminatie, des te minder vertrouwen in de politiek en overheid.

Cumulatieve discriminatie

Dat laat de voortgangsrapportage ‘Keer op keer. Inzichten in gestapelde discriminatie-ervaringen in Nederland en Europa’ van de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme zien. De commissie constateert dat discriminatie steeds weer plaatsvindt, wat zich opstapelt in mensenlevens en leidt tot ‘cumulatieve discriminatie’. In haar eerste voortgangsrapportage in 2023 werd al duidelijk dat discriminatie en racisme in de Nederlandse samenleving wijdverbreid en diep verankerd zijn en voorkomen op alle gronden van artikel 1 Grondwet, zoals leeftijd, geloof en gender. Nederlanders ervaren discriminatie op allerlei terreinen: woningmarkt, onderwijs, arbeidsmarkt en de zorg.

Minder vertrouwen in overheid

Uit de nieuwe rapportage blijkt dat cumulatieve discriminatie in vergelijking met andere Europese landen in Nederland vaker voorkomt. Naarmate de stapeling sterker is, nemen maatschappelijke betrokkenheid en vertrouwen in de politiek en overheid af. Een opvallende uitkomst van het onderzoek van de Radboud Universiteit is volgens de commissie dat in Nederland 40 procent van de mensen met een Noord-Afrikaanse herkomst en 35 procent van de mensen met een Turkse herkomst in de afgelopen vijf jaar discriminatie op verschillende terreinen hebben ervaren.

Noord-Afrikaanse herkomst

Mensen met een Noord-Afrikaanse herkomst ervaren niet altijd vaker cumulatieve discriminatie dan mensen met een Turkse herkomst, nuanceert de commissie. Meer mannen met een Turkse herkomst (38 procent) hebben cumulatieve discriminatie ervaren dan vrouwen met een Noord-Afrikaanse (35 procent) of Turkse (32 procent) herkomst. Mannen met een Noord-Afrikaanse herkomst hebben het vaakst cumulatieve discriminatie meegemaakt (44 procent). Opvallend is dat in vergelijking met andere onderzochte Europese landen cumulatieve discriminatie bij mensen met een Turkse en Noord-Afrikaanse herkomst in Nederland het vaakst voorkomt. Enige uitzondering vormen vrouwen van Turkse afkomst in Oostenrijk.

Slechtere gezondheid

Uit het onderzoek blijkt dat cumulatieve discriminatie bij degenen die het overkomt ertoe leidt dat hun maatschappelijke betrokkenheid afneemt en hun vertrouwen in de politiek, overheid, rechtsstaat en samenleving daalt. Mensen voelen zich ook minder verbonden met de samenleving, worden ze economisch kwetsbaar en hun gezondheid is aantoonbaar slechter. ‘Discriminerende ervaringen stapelen zich op in het leven van mensen, wat vergaande impact heeft en grote gevolgen met zich meebrengt’, stelt Joyce Sylvester, voorzitter van de staatscommissie. In de rapportage staan dan ook een aantal interviews met mensen, waarin zij vertellen hoe zij meermaals gediscrimineerd zijn.

Effectiever antidiscriminatiebeleid

Uit een recente pilot over risico’s op discriminatie in de publieke dienstverlening bleek al dat ook binnen de overheid zulke risico’s op discriminatie bestaan. ‘Het verkrijgen van diepgravend en precies inzicht in de patronen van cumulatieve discriminatie is dan ook cruciaal’, vervolgt Sylvester. De publicatie kan volgens haar worden gezien als oproep om meer aandacht te besteden aan de gevolgen voor de mensen die te maken hebben met deze opstapeling van discriminatie-ervaringen. ‘Tegelijkertijd roept het de politiek en de overheid op om cumulatieve discriminatie beter te begrijpen, zodat zij effectiever antidiscriminatiebeleid kunnen voeren.’