‘Oude’ Statenleden kritisch op ‘instituut’ IPO

Waar Brabantse Statenleden eerst al kritisch waren op de ‘figurantenrol’ van Statenleden bij de besluitvorming binnen het Interprovinciaal Overleg (IPO), hebben ze bij de afgelopen Algemene Vergadering gewag gemaakt van hun ‘gevoelen’ over het IPO-rapport ‘Naar meer slagvaardigheid’. Dat gevoelen werd breed gedeeld, aldus het Brabantse AV-IPO-lid Willem Rutjens.

Uitdaging

In januari vond over dit IPO-rapport, dat in december uitkwam, een themabijeenkomst plaats, waar destijds negen Brabantse Statenfracties aanwezig waren. Over het algemeen werd het gevoelen gedeeld dat het IPO een aanzienlijke uitdaging te wachten staat in het zichzelf beter positioneren en organiseren. Hoewel de meerwaarde van het IPO voor de provincies ‘merendeels’ wordt gezien, zijn ook een aantal fracties ‘tevreden’ met een ‘kleiner en meer ad-hoc gericht’ IPO.

Cultuurprobleem

Het lijkt er volgens een aantal fracties op dat het IPO vooral met zichzelf bezig lijkt te zijn, terwijl het beter voortvarend met de grote uitdagingen die er liggen aan de slag gaat en dan te beginnen met het op orde brengen van de basis. Fracties signaleren een cultuurprobleem bij het IPO: gebrek aan onderling vertrouwen, afspraken niet nakomen. Tegelijk constateren ze dat de oplossing wordt gezocht in een structuurverandering: meer slagvaardigheid. De fracties betwijfelen echter of een structuurverandering tot een cultuurverandering zal leiden.

Geen oplossing

De vraag is ook of de directeur een cultuurverandering bij bestuurders kan bewerkstelligen, terwijl deze juist verantwoordelijk is voor de organisatie en haar structuur. Verder bieden het rapport en de aanbevelingen geen oplossing voor de problemen die de Brabantse Staten in 2022 over het voetlicht brachten bij het IPO-bestuur: het gebrek aan democratische legitimatie in de P&C cyclus en een duidelijke afweging waar het IPO wel voor de twaalf provincies tezamen optreedt en waar niet.

Positief kritisch

De aanwezige fracties van PS Brabant staan positief kritisch ten opzichte van het rapport en de voorstellen die erin gedaan worden. Zij geven in meerderheid aan het implementeren van de scenario’s 0 en 1 en het uitwerken (maar nog niet invoeren) van scenario’s 2 en 3 te steunen. Het gaat dan om het implementeren van ‘gedragsverandering’ en organisatorische veranderingen, maar geen structuuraanpassingen, waarvoor een fundamentele statutenwijziging nodig is. Het uitwerken van scenario 2 gaat wel om het aanpassen van de verenigingsstructuur en scenario 3 zelfs over het loslaten van de verenigingsstructuur en het opnieuw opbouwen van het IPO via andere vormen van samenwerking.

Democratie

De Brabantse AV-IPO-leden Tom Ludwig (GroenLinks) en Willem Rutjens (JA21) hebben dit gevoelen op 7 maart j.l. ingebracht in de IPO-vergadering. ‘De grote vraag is of dit rapport nou het probleem oplost’, vat Rutjens het gevoel van de Statenleden van destijds samen. ‘We hebben netjes op het rapport gereageerd, maar het punt is, en dat hebben we al eerder aangeroerd, de democratische legitimiteit van de beslissingen van het IPO, dus waar het IPO zich in mengt.’ De Brabantse Statenleden zien problemen, want ‘overal gaat het IPO iets mee doen’. ‘Dat kan soms best nuttig zijn, maar niet automatisch. De provincie heeft hierin een rol. Soms heeft het zin om samen te werken en soms ook niet. Dat kwam ook uit de vergadering.’

Duidelijk signaal

Rutjens merkte steun van AV-IPO-leden uit andere provincies. ‘De meeste hadden een zelfde soort inbreng: fijn dat er een meer slagvaardige organisatie, maar dat is niet het probleem. Dat ligt in het bestuur van het IPO. Dat idee werd best breed gedragen.’ In het IPO-bestuur bemerkte Rutjens ook wel een signaal van ‘misschien hebben jullie wel een punt’. Of en hoe er dan gevolg aan wordt gegeven is de grote vraag, aldus Rutjens. ‘Het is een duidelijk signaal, naar de mensen die het straks overnemen. Een mandaat voor scenario 0 en 1 en een duidelijke aanwijzing: denk na over de cultuur. Ik ben bang dat het daarbij blijft. Ik hoop op verandering, maar dat is nog afwachten.’ Het kan zijn dat de BoerBurgerBeweging straks een AV-IPO-lid wil afvaardigen. ‘Ik weet niet hoe zij erin staan, maar het lijkt me dat zij ook kritisch staan tegenover het instituut IPO.’

Hartenkreet

Het wordt pas na de formaties duidelijk wie er de komende vier jaar AV-IPO-leden zijn namens hun provincie. Daarom vonden de Statenleden die er al vier jaar hebben gezeten het belangrijk om deze vergadering nog te houden, vertelt Rutjens. ‘Dit vinden wij ervan. We hebben gevraagd om dat in het overdrachtsdocument mee te geven.’ Hij noemt het een ‘hartenkreet’ van mensen die al jaren in AV-IPO zitten. ‘Dit is echt provinciebreed. De ene was wat stelliger dan de ander, maar dit was wel een ding.’ Sommige leden liepen alle 32 verbeterpunten af. Noord-Brabant hield het korter. ‘Er zitten goede dingen in het rapport, maar een functieprofiel voor een AV-IPO-lid? We zijn toch geen bedrijf? Wij zijn democratisch gekozen. Dat vond ik wel het meest tekenend.’ Het bestuur gaf te kennen dat er op zou worden teruggekomen, zegt Rutjens. ‘Maar de vraag is nog hoe het wordt opgeschreven.’