Komt vast goed

Er hoeft geen kloof te zijn tussen overheid en burgers als beide naar elkaar toe bewegen. Dus bezocht ik een bijeenkomst over plannen voor de herontwikkeling van de haven voor mijn flat. ‘Wat gaan de plannen toevoegen aan het lawaai dat we nu al hebben?’ vroeg ik. ‘De bestaande bebouwing valt buiten het plangebied’, was het korte antwoord. En ik dacht: ‘dat komt vast goed’.

Want mijn vertrouwen in de overheid is groot. Veel van mijn stadsgenoten denken daar anders over. ‘Het komt vast goed’ is niet hun ervaring. Nergens zijn zoveel slachtoffers van de toeslagenaffaire als in de gemeente waar ik woon. En hoewel de stad zichtbaar inclusiever wordt, hebben teveel mensen van kleur de ervaring dat ze op achterstand staan als ze met de overheid te maken krijgen. Bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen nam nog geen 40 procent van de kiesgerechtigden de moeite om naar de stembuis te gaan. En dat is geen uiting van massale tevredenheid.

Sherry Arnstein schreef in 1969 het artikel ‘A Ladder of Citizen Participation’. Participatie stelt burgers die van politieke en economische processen uitgesloten zijn in staat om 'ingesloten' te worden. De ladder loopt van informeren door de overheid tot en met meebeslissen en meedoen van burgers. Even googelen geeft een breed palet aan praktijkvoorbeelden van burgerinitiatieven en co-creatie. En minstens evenveel beleidsnota’s en goede voornemens. Dat geeft al snel een goed gevoel omdat burgerparticipatie inspeelt op de samenwerkingsgedachte van ons democratisch systeem. Het is makkelijk om cynisch te zijn over de praktijk, zoals de omvang, het bereik en de effectiviteit van verschillende initiatieven. Misschien was de betrokkenheid van inwoners bij de lokale democratie zonder deze inzet lager geweest. Wie weet.

De eerste trede van de ‘participatieladder’ is het goed informeren van inwoners over plannen. Dat alleen al is een enorme opgave in een samenleving waar velen laaggeletterd zijn. Ik denk dat één opstapje aan de ladder vooraf gaat. Dat is de ervaring van mensen dat je de overheid kunt vertrouwen. En dat heeft weinig te maken met een overheid die op de knieën gaat om een potje te co-creëren. Het gaat erom dat je krijgt waar je recht op hebt, ook wanneer je niet meteen je post openmaakt of in actie komt. Het gaat om die ene ambtenaar van de sociale dienst die voor jou het verschil maakt. Om de onderwijzer die in jou gelooft. Om de bouwplannen waar ook met omwonenden rekening is gehouden.  

Mij hoef je niet uit te leggen dat er naast de leefwereld ook een systeemwereld is waarmee een gemeente heeft te dealen. Ik snap dat het lastig is om bij ruimtelijke plannen alle aanpalende gebieden mee te nemen. Ik weet uit ervaring hoe gewetensvol gemeentebesturen integrale afwegingen maken. Maar dat weet niet iedereen. Na het antwoord dat aan mij werd gegeven zag ik anderen afhaken. Of ik hoorde ze denken: als ik het er niet mee eens ben, stuur ik wel een bezwaar naar de gemeente. Of desnoods een advocaat. Mijn ‘het komt vast goed’ met de overlast is misschien naïef. Er komt vastgoed, dat is wel zeker.