Gemeenteraden sturen effectief in samenwerkingsverbanden

Om gemeentelijke taken uit te voeren werken gemeenten steeds vaker samen. Op het sociaal domein zijn recentelijk vrijwel overal nieuwe samenwerkingsverbanden ontstaan. Gemeenteraden en individuele raadsleden ervaren dat zij onvoldoende sturing kunnen geven aan de (regionale) samenwerking. Er dreigt een democratisch tekort. Dit kan echter wel degelijk worden voorkomen. KplusV heeft voor en met een aantal gemeenten een werkwijze ontwikkeld waarbij de gemeenteraden en hun leden effectief invloed kunnen uitoefenen op de samenwerking.

Het is goed mogelijk om bij samenwerkingsverbanden sturing en effectieve invloed van de gemeenteraden te organiseren. Dat kan zowel bij de oprichting van een samenwerkingsverband, bij de taakuitvoering in samenwerking, als bij wijziging of eventuele beëindiging van de samenwerking. Er zijn diverse mogelijkheden om effectief kaders te stellen en om tijdig vorm en inhoud te geven aan controle op samenwerkingsverbanden. Daarbij gaat het erom een balans te vinden tussen invloed van de raad enerzijds en slagvaardig opereren van de bestuurders in de samenwerking anderzijds.

De handreiking van KplusV kent vier pijlers:

• afwegingskader;
• invulling van good governance;
• procesafspraken binnen de gemeente en met de samenwerkingspartners;
• periodieke evaluatie.

Bij het afwegingskader voor samenwerking gaat het om invloed van de raad op antwoorden op de vragen:

• Waarom samenwerken?
• Waarop samenwerken (gemeentelijke taakvelden)?
• Met Wie samenwerken?
• Hoe samenwerken?

De handreiking laat zien dat gemeenteraden goed in positie zijn te brengen bij de governance-elementen Sturen, Beheersen, Toezicht houden en Verantwoorden.

In de handreiking gaan we ook expliciet in op het betrekken van de raad in de verschillende fasen van samenwerking: van initiatief tot eventuele beëindiging. De wijze waarop colleges en besturen van samenwerkingsverbanden raden betrekken, kent een verschillende mate van intensiteit en invloed. In afnemende mate is dat:

• laten instemmen;
• kaders vragen;
• consulteren;
• informeren van de raad.

In het kader van planning&control kan de raad zijn kaderstellende en controlerende rol vorm en inhoud geven. In de handreiking wordt daarnaast gepleit voor een periodieke evaluatie van de belangrijkste samenwerkingsverbanden. De handreiking bevat regels voor de opzet en de inhoud van zo’n evaluatie.

Wilt u meer weten over de wijze waarop gemeenteraden effectief invloed kunnen uitoefenen op samenwerkingsverbanden? Neem gerust contact op met dr. Henry Potman.

Download de handreiking: Sturen door de raad: Vergroten invloed van gemeenteraden op samenwerkingsverbanden. September 2017.

Contact:

Henry Potman: 06-27 08 55 04 / potman@kplusv.nl