Kernkabinet

Het is een mondvol, maar in hoofdlijnen is dit het advies dat de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) deze week aan informateur Rosenthal stuurde. Er volgt nog een aantal verstandige opmerkingen. Samenvoegen van departementen kost veel reorganisatietijd en geld en levert doorgaans geen besparing op. Het is ook niet de manier om met aanzienlijk minder rijksambtenaren te gaan werken. Alleen minder overheidsbeleid en minder beleidsuitvoering leiden tot minder overheid, zo stelt de ROB in zijn brief.

De ROB wil ook dat er wordt toegewerkt naar één rijksdienst in plaats van dertien of meer departementen. ‘De ultieme flexibiliteit wordt bereikt wanneer er sprake is van één concern, het Rijk.’ Hiërarchische lijnen moeten worden doorbroken met Web 2.0 oplossingen en ‘het nieuwe werken’. Zie hier de ideale overheid met een effectief politiek bestuur dat met alle geledingen van de samenleving communiceert. De werkelijkheid is weerbarstiger.

Zo is het Rijk al jaren bezig om een goed beveiligde multifunctionele Rijkspas in te voeren zodat ambtenaren op elk ministerie fysiek en digitaal kunnen werken. Na jaren van vertraging lijkt die Rijkspas niet meer dan een stukje plastic te zijn met het logo van het Rijk, waarmee een ambtenaar alleen maar het detectiepoortje van zijn ministerie kan passeren. De intentie is in lijn met het ROB-advies, maar lijkt bij gebrek aan een business case te ontsporen.

De ROB verwijst ook naar het initiatief om burgers bij het wetgevingsproces te betrekken via inspraak op www.internetconsultatie.nl. Tot nu toe zijn er een paar reacties op wetvoorstellen digitaal binnengekomen van organisaties die anders ook wel zouden reageren. Enkele burgers die hun visie geven, worden met een standaard e-mail het bos ingestuurd.

In de optiek van de ROB worden alle ministers, behalve die van Financiën en de minister-president, programmaministers. Het succes daarvan is betrekkelijk gezien de resultaten van programmaministers voor Jeugd & Gezin en die voor Wonen, Wijken en Integratie in het laatste kabinet.

Een idealistisch kernkabinet loopt snel het risico ver van de ambtelijke organisatie en de samenleving te komen staan. Kortom: het idee is goed, maar de praktijk blijkt telkens weer een moeras waar zelfs voorzichtige pogingen tot vernieuwing in wegzakken.

Laat eerst simpele innovaties eens slagen.