Wie is Judith Uitermark?

Uit het niets kwam zij in september vorig jaar plotseling op de derde plaats op de lijst van Nieuw Sociaal Contract en vanaf december was zij voor die partij Kamerlid. En nu, schijnbaar weer tot ieders verrassing, is Judith Uitermark de beoogd minister van Binnenlandse Zaken.

Zenuwachtig

Weinigen zullen het hebben zien aankomen. In politieke kringen is de naam Judith Uitermark geen gemeengoed. Ook voor Uitermark zelf zal het idee dat ze minister wordt nog even wennen zijn. In september vorig jaar vroeg het Noord-Hollands Dagblad haar, toen bekend werd dat ze hoog op de lijst van NSC kwam, of ze er voor zou voelen minister van Justitie en Veiligheid te worden. Daarop antwoordde ze: ‘Nu zeg ik nee. Ik zal niet zeggen: nooit. Maar ik heb mijn vinger opgestoken om Kamerlid te worden. Ik vind dat best wel een stap. Sorry, dit is misschien wel echt een vrouwenantwoord? Ik zou echt zenuwachtig worden van de gedachte dat ik minister word.’

Bestuurlijke ervaring

De aanvankelijke zenuwen is ze blijkbaar de baas geworden, want tegen het ministerschap van Binnenlandse Zaken in het te vormen kabinet Schoof heeft ze ja gezegd. Veel bestuurlijke ervaring heeft de minister in spé nog niet. Voordat ze de overstap naar NSC maakte, was Uitermark lang lid van het CDA. Tussen 1998 en 2001 was ze voor deze partij raadslid in Haarlem. Ze bleef nog lid tot de zomer van 2023. Daarnaast is ze sinds twee jaar lid van het bestuur van de Stichting Steun Hulpprojecten. Haar wapenfeiten liggen voornamelijk binnen de rechterlijke macht, waarin zij de afgelopen twintig jaar als plaatsvervangend rechter, gerechtsauditeur en rechter heeft gewerkt.

Mediation

De 52-jarige Uitermark, geboren in Edam, studeerde rechten en studeerde af op mediation in het strafrecht toen dat in Europa in opkomst was, maar in Nederland nog nauwelijks bestond. Inmiddels loopt Nederland daarin voorop, niet in de laatste plaats vanwege de inzet van de beoogd minister als landelijk coördinator Mediation in Strafzaken, een rol die zij van 2015 tot 2022 vervulde. Haar overtuiging dat bemiddelen in veel gevallen een helende rol kan spelen in conflicten zal haar zeker van pas komen als minister van Binnenlandse Zaken, gezien de vele terreinen waarop momenteel eerder sprake is van polarisatie dan van verbinding.

Principieel uitgangspunt

Als kersvers Kamerlid voor Nieuw Sociaal Contract heeft Uitermark zich voornamelijk beziggehouden met de strafrechtketen (politie, OM, rechtspraak), zedenbeleid, justitieel jeugdbeleid, drugs en sport. Zo nam ze begin april een duidelijk standpunt in over het plan van demissionair minister Franc Weerwind van Rechtsbescherming, die gedetineerden eerder wilde vrijlaten met een enkelband om de druk op het gevangeniswezen te verminderen. Volgens Uitermark moet het principiële uitgangspunt zijn dat een straf die een rechter heeft opgelegd, ook op de bedoelde manier wordt uitgevoerd.

Hoe zij staat tegenover de Europese Unie maakte zij duidelijk in een debat eind maart dit jaar over het voorstel voor een initiatiefwet van Forum om een raadgevend referendum te houden over de vraag of Nederland lid moet zijn van de Europese Unie. ‘Wij hechten waarde aan die Europese Unie en zijn groot voorstander van het Nederlandse lidmaatschap’, zei het NSC-Kamerlid. Het voorstel voor een Nexit-referendum typeerde zij dan ook als ‘geitenpaadje tot een Nexit’. Bovendien had ze er bezwaar bij dat een raadgevend referendum de ‘schijn’ wekt dat ‘de macht bij het volk ligt’, terwijl het niet bindend is.

Geen bedrijf

Ook over het bestuur in Nederland heeft zij duidelijke opvattingen. Zo vindt ze dat de Nederlandse overheid niet als een bedrijf moet worden gerund. ‘Er is een systeemwereld van de overheid aan de ene kant en een leefwereld van burgers aan de andere kant. Als rechter heb ik gezien hoe dat kan schuren. De samenleving wordt complexer, maar de overheid is zich steeds zakelijker gaan opstellen richting mensen. Daar maak ik mij zorgen over. De overheid is geen bedrijf’, zo stelde zij op de website van NSC. Het vertrouwen in de overheid wil zij herstellen door met een bredere blik naar de samenleving te kijken. ‘Ik wil bijdragen aan het herstellen van vertrouwen in de overheid. Niet door mooie praatjes maar door problemen echt op te lossen, door goede wetgeving te maken en door beter bestuur. Ik zal met een bredere blik kijken naar de problemen in onze samenleving en me inzetten voor het effectief aanpakken daarvan. Daarbij neem ik als oud-rechter veel ervaring mee en een scherpe juridische blik. Wetgeving is niet altijd de beste oplossing. Soms kunnen mensen en organisaties samen zaken zelf beter oplossen of herstellen. Het is belangrijk om dat actief te stimuleren.’