Angry old (wo)men

Mick Jagger is 80 jaar en klinkt op de nieuwste plaat van de Rolling Stones nog steeds als een bronstige puber. Paul von Hindenburg had een weinig opvallende loopbaan totdat hij op zijn 66ste het Duitse leger mocht leiden en op zijn 78ste president werd. Churchill was 65 jaar toen hij in 1940 voor het eerst aantrad als premier. Biden hoopt op zijn 82ste aan een tweede termijn als president te beginnen. Ervaring komt met de jaren. Voor wijsheid geldt soms hetzelfde. Toch zien we in het Nederlandse openbaar bestuur bij elke verkiezing veel jonge bestuurders na een eerste termijn verdwijnen en vervangen worden door een volgende lichting veelbelovend talent.

De Brits-Canadese auteur Malcolm Gladwell laat in zijn boek ‘Uitblinkers’ zien waarom sommige mensen succes hebben en anderen niet. Talent speelt een grote rol, maar nog belangrijker is de kans die iemand heeft gehad om veel te oefenen. The Beatles werden uitblinkers omdat ze in een Hamburgse stripteaseclub dag in dag uit vijf tot acht uur per dag konden optreden. Bill Gates zat in 1968 toevallig op een school met toegang tot een mainframe waarop hij, als één van de weinige pubers in die tijd, honderden uren heeft kunnen programmeren. Ook voor bestuurders en overheidsmanagers geldt dat alleen talent niet voldoende is om succes te hebben. Je zult ook vlieguren moeten maken.

Om maatschappelijke vraagstukken te kunnen aanpakken is kennis nodig over hoe zaken in elkaar zitten en ervaring met interventies die werken. Wij lijken te geloven dat verkiezingen telkens een nieuw jaar nul markeren. Er wordt een nieuwe film opgestart met een nieuw script en nieuwe acteurs. Liever tuigen we nieuwe wetten en nieuwe stelsels op dan met kennis van zaken in het hier en nu verbeteringen door te voeren. Voorbeelden zien we in het sociaal domein, de ruimtelijke ordening en de studiefinanciering. We trappen de bal een paar jaar vooruit een onbekende toekomst in en verwachten dat dan alles beter zal gaan.

Vanaf eind jaren zestig namen de babyboomers de macht over en joegen ze een vorige generatie ‘regenten’ van het pluche. Inmiddels zijn deze boomers zelf met pensioen. Wat ze hebben nagelaten is de idee-fixe dat de samenleving maakbaar is, dat elk probleem oplosbaar is en dat nieuw beter is dan oud. Je ziet ze nog regelmatig optreden in talkshows en nieuwrubrieken om als een soort Waldorf en Statler uit de Muppet Show commentaar te leveren op de actualiteit en op de huidige generatie bestuurders. Met de erfenis die ze hebben achtergelaten mogen we blij zijn dat deze ‘angry old (wo)men’ niet langer zelf hun kunsten vertonen. Het is een kwestie van smaak of we blij moeten zijn dat de nog levende Stones en Beatles dit wel doen.

We staan als samenleving voor enorme opgaven, denk alleen al aan het klimaat. Het is belangrijker dan ooit dat we zorgvuldig omgaan met de huidige generatie bestuurders. Hopelijk laten we ze voldoende vlieguren opbouwen om echt van betekenis te zijn. ‘Angry’ zijn is niet genoeg. Wat we nodig hebben is wijsheid en deskundigheid.