‘Je wordt geaccepteerd als je binnen de hokjes past’

Transactivist en beleidsmedewerker van het Transgender Netwerk Nederland Sophie Schers schreef met Elise van Alphen het Genderdoeboek. Ze hebben een wegwijzer voor organisaties gemaakt over het registreren van geslacht, over aanspreekvormen, vragen naar geslacht en toiletbezoek.

Stel, jij verhuist als transgender met je echtgenote naar een andere gemeente. Je stapt op de balie in het gemeentehuis af, wat kan er dan allemaal ‘fout’ gaan?

‘Mensen aan de balie doen het best vaak goed. Over de telefoon gaat het mis. Aan de balie hebben ze in ieder geval een paar ogen. Daar gaan ze niet alleen op de stem af. Wat kan gebeuren is dat de wijze waarop mensen hun geslacht uiten, niet overeenkomt met wat erin de basisregistratie staat. Wat is nu leidend, kan een medewerker van de gemeente aan de balie of aan de telefoon zich afvragen. Er zijn geen richtlijnen voor. Niet alleen transgenderpersonen overkomt dat en dan corrigeer je iemand, maar wij maken mee dat mensen ondanks die correctie toch doorgaan en je verkeerd blijven aanspreken. En dan wordt het behoorlijk irritant. We hebben de afgelopen flink wat gefrustreerde mensen gesproken.’

Raalte of Rotterdam, maakt dat wat uit?

‘Niet per se. De ene ambtenaar is gevoeliger voor dit onderwerp dan de andere. We hebben gehoord van mensen die in Rotterdam keer op keer tegen een muur aanliepen en we hebben van mensen gehoord die buiten de Randstad prima zijn geholpen.’

Wat kan er allemaal goed gaan dan?

‘Ik heb meegemaakt dat iemand bij het UVW het dossier van iemand, wiens geslacht nog niet was gewijzigd, tevoorschijn haalde en zich realiseerde dat die persoon met mevrouw en niet met mijnheer moest worden aangesproken. De voornaam klopte niet met de m die erbij stond. De ene gemeentemedewerker is zich bewust van de gevoeligheid en de ander niet. Maar je wilt niet afhankelijk zijn van de goede intenties van één medewerker.’

En dus zou het Genderdoeboek verplichte kost op het gemeentehuis moeten zijn.

‘Eigenlijk wel ja, bij alle organisaties die het nodig vinden om het geslacht te registreren. Gemeenteambtenaren zou verteld moeten worden: luister naar de persoon die je aan de lijn hebt en volg op hoe deze aangesproken wenst te worden. We hebben het Genderdoeboek overigens geschreven omdat er vraag naar was bij provincies, gemeenten en onderzoekers. Hoe zorgen wij ervoor dat wij inclusief zijn voor transgenderpersonen? Zo’n veertig gemeenten hebben expliciet aangegeven dat ze geïnformeerd willen worden over genderidentiteit. Wij sturen die gemeenten allemaal het Genderdoeboek toe. Vanmiddag organiseert Movisie in Utrecht een bijeenkomst over tien jaar regenboogbeleid, en daar ligt het Genderdoeboek ook.’

Het Instituut voor de Nederlandse Taal heeft het woord genderneutraal trouwens gisteren tot verdwijnwoord van 2017 uitgeroepen.

‘En we zijn niet één keer gebeld om een reactie! Mensen hebben er kennelijk al zo’n vaststaande mening over, dat er geen behoefte bestaat om erachter te komen wat dat woord nu echt betekent. Ik las dat mensen de discussie erover irritant vinden. 57 procent van de Nederlanders moet niets hebben van mensen van wie niet duidelijk is of ze man of vrouw zijn. 43 procent van de stemmers heeft genderneutraliteit genoemd als woord dat moet verdwijnen. Die percentages laten zien hoe voorwaardelijk de acceptatie van transgenderpersonen is. Je wordt geaccepteerd als je binnen de hokjes past.’

Het Genderdoeboek ik te downloaden bij ons werk/publicaties op: www.transgendernetwerk.nl