Wensen regeringscoalitie illustreren gepolariseerde situatie

De wensen ten aanzien van een nieuwe regeringscoalitie laten een sterk gepolariseerd beeld zien. Een substantieel deel van de kiezers hoopt op een centrum-linkse coalitie, maar een nog groter deel wil dat absoluut níet. Vooral een coalitie met GroenLinks roept veel weerstand op.

Kiezers lijken zich te schikken in ‘oude verhoudingen’

De meest recente I&O-zetelpeiling – die liep van vrijdag 4 juni tot maandagmiddag 7 juni – laat een relatief stabiel beeld zien. De VVD blijft de grootste partij, nu met 36 zetels (plus twee), D66 blijft de tweede partij met 21 zetels (min twee). Ook SP (-3) en FvD (-2) leveren ten opzichte van mei in. CDA en GroenLinks winnen elk twee zetels en komen uit op respectievelijk 12 en 9 virtuele zetels. De nieuwe partijen – Volt (6), JA21 (6), BBB (3), BIJ1 (2) – blijven het goed doen. 

• De verwachtingen en wensen ten aanzien van een nieuwe regeringscoalitie laten een sterk gepolariseerd beeld zien:
• De meest gehoopte coalitie is VVD, D66, CDA, GroenLinks en PvdA (22%), gevolgd door de huidige coalitie (van VVD, D66, CDA en ChristenUnie; 17%).
  • De meeste verwachte coalitie is de huidige coalitie (26% wil doorgaan op de oude voet). De meest gehoopte coalitie (VVD, D66, CDA, GL, PvdA) wordt – slechts – door 15 procent verwacht, maar als we de coalities meetellen waarin óf PvdA (13%) óf GL (4%) meedoet, verwacht 32 procent dat er een centrumlinkse coalitie komt.
  • Wat absoluut niet? Ook hier een gepolariseerd beeld. Een centrum linkse coalitie mét GroenLinks roept veel weerstand op, vooral bij kiezers van VVD en CDA (en FvD en PVV). Er is minder aversie tegen een centrum-linkse coalitie met PvdA (VVD, D66, CDA, PvdA).
  • Aan de andere kant is er ook veel weerstand tegen een centrum rechtse coalitie (VVD, D66, CDA, JA21). Hier zijn het vooral kiezers van D66, PvdA, GroenLinks en Volt die steigeren.
  • De weerstand tegen de huidige coalitie (VVD, D66, CDA, CU) is gelijkmatiger verdeeld. Vooral kiezers van GL, FvD, PvdD, SP en Volt zijn hier fel tegen. Van de D66-kiezers ziet ‘slechts’ 23 procent dat niet zitten. 

• De I&O-zetelpeiling is relatief stabiel. De VVD blijft de grootste partij, nu met 36 zetels (plus twee), D66 blijft de tweede partij met 21 zetels (min twee). Ook SP (-3) en FvD (-2) leveren ten opzichte van mei in. CDA en GroenLinks winnen elk twee zetels en komen uit op respectievelijk 12 en 9 virtuele zetels. De nieuwe, kleine partijen blijven het goed doen.  
• De waardering voor Mark Rutte, Sigrid Kaag en Wopke Hoekstra neemt toe en gaat weer naar het niveau van voor de vertrouwenscrisis, die kort na de start van de formatie uitbrak.
• Het aandeel dat bezwaar maakt tegen regeringsdeelname van hun eigen partij, in een coalitie met Mark Rutte als premier, neemt af. Kiezers lijken zich te schikken in kabinet Rutte IV.

Formatie: kiezers lijken zich te schikken

In april, kort na de verkiezingen, vond 56 procent  het essentieel of zeer belangrijk dat de partij waar ze op gestemd hadden, ging meeregeren. Nu, twee maanden later, is dat nog 47 procent.In grote lijnen lijkt dat te verklaren door kiezers van partijen die eigenlijk geen of minder kans maken op deelname (PVV, FvD, SP) zich hier (ten dele) in schikken. Kiezers van partijen die nog steeds in de running zijn (VVD, PvdA, GL, Volt) vinden het nog even belangrijk (VVD) of zelfs belangrijker. Uitzondering hierop vormen de D66-kiezers: D66 is nog volop in de running, maar de D66-kiezers zijn regeren minder belangrijk gaan vinden.

Weerstand tegen kabinet mét Mark Rutte neemt af

Vergeleken met april is een kleiner aandeel van de kiezers (9% t.o.v. 16%) van mening dat hun partij aan een kabinet mét Mark Rutte als premier kan deelnemen. De meeste weerstand voor deelname aan een regering onder Rutte zit bij de achterban van de SP en PVV. Voor een zeer klein deel van de kiezers van D66 en CDA is dit een bezwaar. Tien procent van de PvdA en GL-kiezers vindt deelname aan een kabinet met Mark Rutte bezwaarlijk.

I&O Zetelpeiling: relatief stabiel beeld

In de meest recente I&O-zetelpeiling – die liep van vrijdag 4 juni tot maandagmiddag 7 juni – is de VVD nog steeds de grootste partij, nu met 36 zetels (plus twee zetels, maar geen significante stijging). D66 blijft de tweede partij met 21 zetels (min twee zetels, evenmin significant). Ook de SP (-3) en FvD (-2) leveren ten opzichte van mei in. Het CDA en GroenLinks winnen elk twee zetels en komen uit op respectievelijk 12 en 9 virtuele zetels.De nieuwe partijen – Volt (6), JA21 (6), BBB (3), BIJ1 (2) – blijven het goed doen.

 

 

Kiezers (weer) positiever over Rutte, Hoekstra en Kaag

Vergeleken met vorige maand worden enkele politiek leiders kiezers wat beter gewaardeerd:

• De gemiddelde waardering van kiezers voor Mark Rutte stijgt van een 5,2 naar een 5,9
• Wopke Hoekstra: van een 5,0 naar een 5,5
• Sigrid Kaag: van een 5,4 naar 5,7
• Daarmee worden Rutte, Hoekstra en Kaag – na een dip in de afgelopen maanden – bijna weer even goed gewaardeerd als vlak voor de verkiezingen

Figuur 1 – Waarderingscijfers voor politici in het afgelopen jaar

Tevredenheid met demissionair kabinet

De tevredenheid met het (inmiddels demissionaire) kabinet laat ten opzichte van vorige maand een stabiel beeld zien: in mei was 49 procent van de Nederlanders tevreden over het kabinet, nu is dat 50 procent. Het aandeel ontevredenen gaat van 46 naar 43 procent.

 

Figuur 2 – Tevredenheid met kabinet

“Hoe tevreden of ontevreden bent u in het algemeen met het – nu afgetreden – kabinet-Rutte III, van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie?” Basis: totale steekproef (N=2.004)

 

Verantwoording

Dit onderzoek vond plaats van vrijdag 4 juni tot maandag 7 juni 2021. Er werkten in totaal 2.004 Nederlanders van 18 jaar of ouder mee aan dit onderzoek. Het grootste deel hiervan (n=1.850) is afkomstig uit het I&O Research Panel en 154 respondenten vulden de vragenlijst in via het panel van PanelClix.

De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard. Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken. Bij onderzoek is er sprake van een betrouwbaarheidsinterval en onnauwkeurigheidsmarges. In dit onderzoek gaan we uit van een betrouwbaarheid van 95 procent. Bij een steekproef van n=2.000 en een uitkomst van 50 procent is er sprake van een foutmarge van plus of min 2,2 procent.

Het volledige rapport

Download hier het volledige rapport.

 

Contact

Peter Kanne, Senior onderzoeksadviseur

020-308 48 05 / 06-319 43 707 / p.kanne@ioresearch.nl

Wietse van Engeland, Onderzoeker

020-308 48 27 / w.van.engeland@ioresearch.nl