Peiling Europese Parlementsverkiezingen: winst radicaal rechts

Ipsos Global voerde in opdracht van Euronews een politieke peiling uit onder bijna 26.000 stemgerechtigde Europeanen in 18 EU-lidstaten. Hiermee behoort 96 procent van de EU-populatie tot de steekproef.
Als er nu verkiezingen zouden zijn voor het Europees Parlement, zou de PVV de meeste Nederlandse zetels kunnen halen: 9 van de 31 zetels die Nederland mag bezetten. Identiteit en Democratie (I&D), de fractie waar de PVV deel van uitmaakt in het Europese Parlement, lijkt te gaan groeien, in deze peiling gaat I&D van 59 zetels naar 81 zetels. EVP (Europese Volkspartij) en S&D (Progressieve Socialisten en Democraten) zijn redelijk stabiel en zouden virtueel de grootste fracties in het Europees Parlement blijven. De verkiezingen zijn echter pas over twee en halve maand, veel kiezers zijn nog onzeker over hun stem.

Nederland: winst voor PVV, GL-PvdA en VVD volgen op afstand

Begin juni zijn de verkiezingen voor het Europees Parlement en zullen Europeanen uit alle lidstaten naar de stembus gaan. In totaal zijn er 720 zetels te verdelen (nu: 705[1]), waarvan 31 door Nederland (nu 29). Van deze 31 zetels zouden er op dit moment 9 naar de PVV gaan. Aangezien de partij van Geert Wilders momenteel niet zetelt in het Europees Parlement, zijn ze meteen de grootste stijger. De PVV wordt in deze peiling gevolgd door GroenLinks-PvdA (samen 6 zetels) en de VVD (5 zetels).
Opvallend is dat de verschillen tussen de nummers 1 en 2 (PVV en GL-PvdA) beduidend minder groot zijn dan in onze laatste peiling voor de Tweede Kamerverkiezingen (respectievelijk: 49 en 25 zetels).
D66, CDA, Volt en NSC staan allen virtueel op 2 zetels, BBB, Partij voor de Dieren en SP op 1 en SGP, ChristenUnie en FvD behalen vooralsnog (virtueel) geen zetel in het Europees Parlement.

[1] Sinds 1 februari 2020 telt het parlement 705 zetels, als gevolg van de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. In september 2023 keurden de leden van het Europees Parlement het besluit van de Europese Raad goed om het aantal zetels van het Europees Parlement met 15 te verhogen tot 720 voor de zittingsperiode 2024-2029.

Europese fracties: I&D en Renew krijgen meeste Nederlandse stemmen

Bijna alle Nederlandse partijen zijn aangesloten bij een Europese fractie. Als we kijken naar hoe bovenstaande zetelverdeling zich vertaalt naar deze fracties, zien we dat I&D de meeste zetels krijgt (9 van de PVV). Daarna krijgt RENEW er virtueel 7: Deze fractie krijgt 5 zetels vanuit de VVD en 2 van D66.
GroenLinks-PvdA verdeelt haar 6 zetels vanwege allianties uit het verleden over twee Europese fracties. GroenLinks zou net als in 2019 3 zetels leveren aan de Groenen/Vrije Europese Alliantie (G/EFA). Daarnaast zou de S&D 3 zetels van de Nederlandse PvdA-kiezer krijgen. Hiermee krimpt de PvdA-fractie in Europa: bij de vorige verkiezingen behaalden ze namelijk 6 zetels.
De Europese Volkspartij (EPP, de grootste fractie in het Europees Parlement) zou vanuit Nederland 5 zetels kunnen krijgen: 2 zetels van CDA en NSC, 1 van BBB.
De Linkse Fractie in het Europees Parlement (GUE/NGL) krijgt 2 zetels (1 van PvdD en 1 van SP).

Het grote Europese plaatje: het rechts-radicale blok groeit

Tot slot de vraag hoe het grote Europese plaatje eruitziet. Het eerste wat opvalt is dat de twee grootste fracties (EVP en S&D) grofweg gelijk groot blijven en de twee radicaal rechtse fracties (I&D en ECR) flink groeien.
De EVP (EPP, christendemocraten) zou met 177 zetels (ca een kwart van de totale 720 zetels) ongeveer gelijk blijven, S&D zou met 136 zetels iets inleveren en circa 19 procent halen (dit is 20% in het huidige Europees Parlement). De liberale RENEW en groene G/EFA leveren beide 17 zetels in. Hiermee komt RENEW uit op 85 zetels (12%, was 14,5%) en G/EFA op 55 (8%, was 10%).
Winst wordt geboekt aan de rechterkant: de Fractie Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) zou van 68 zetels naar 76 zetels (van 7 naar 11%) gaan. Daarnaast zou I&D er liefst 22 zetels bijkrijgen en uitkomen op 81 zetels (van 8 naar 11%). Hiermee zouden de twee rechts-radicale fracties samen ruim een vijfde (22%) van de zetels behalen (dit was 15%). De kans is dus groot dat het rechts-radicale blok aanzienlijk groeit.

Verantwoording en disclaimers

Deze peiling uitgevoerd door Ipsos in opdracht van Euronews in 18 lidstaten, onder een representatieve steekproef van de stemgerechtigde populatie. Voor de overige 9 lidstaten is een projectie gedaan. In totaal behoort 96 procent van de EU-populatie en 89 procent van de zetels (640 van de 720) tot de steekproef. In totaal hebben 25.916 stemgerechtigde Europeanen tussen 23 februari en 5 maart meegedaan aan het onderzoek.
Voor Nederland hebben 1.896 meegedaan aan het onderzoek. De steekproef is voor Nederland afkomstig van het I&O Research Panel. Afwijkingen tussen de samenstelling van de steekproef en de samenstelling van de Nederlandse stemgerechtigde bevolking op de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, regio, en vorig stemgedrag (Tweede Kamerverkiezingen 2023) worden door middel van een weging gecorrigeerd.

Bij de peiling voor het Europees Parlement vragen we kiezers wat ze zouden stemmen als er morgen verkiezingen zouden zijn voor het Europees Parlement. Deze resultaten rekenen we dan door naar een zetelverdeling.
De opkomst bij verkiezingen voor het Europees Parlement is in Nederland traditioneel laag, wat een effect kan hebben op de uitslag. Daarom vragen we kiezers naar opkomstintentie, en nemen dat cijfer mee in het doorrekenen van de uitslag.
De statistische marge rond de zetels per partij bedraagt + of – 1 zetel. Daarnaast is het van belang om te vermelden dat er bij de peiling wordt gevraagd naar wat mensen zouden stemmen als er vandaag verkiezingen zouden worden gehouden. Daarom moeten peilingen niet zozeer als voorspelling voor de verkiezingsuitslag worden gezien, maar meer als de stand van zaken op het moment van peilen. We weten dat veel kiezers pas op een laat moment beslissen op welke partij ze stemmen, soms zelfs pas in het stemhokje. Daarnaast kunnen allerlei zaken zoals een debat op televisie of ontwikkeling in het nieuws kiezers op het laatste moment nog beïnvloeden. Dat maakt het waarschijnlijk dat er verschillen ontstaan tussen wat peilingen laten zien en de verkiezingsuitslag. Op het moment van peilen was de campagne nog niet gestart, waardoor er nog van alles kan gebeuren.