Digitale campagne politieke partijen onder de loep

I&O Research, de Universiteit van Amsterdam en de Volkskrant onderzoeken de digitale campagnes van politieke partijen. De belangrijkste vragen over dit project op een rij.

Waarom is er onderzoek nodig naar de campagne van politieke partijen online?

De digitale campagne van politieke partijen heeft de afgelopen jaren sterk aan belang gewonnen en door diverse incidenten is twijfel gerezen of kiezers via digitale kanalen niet beïnvloed worden met sturende of zelfs onjuiste informatie.

 

Vanwege de covid-19-uitbraak zal ook in Nederland de digitale campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021 aan belang winnen. Via microtargeting zullen tijdens deze campagne specifieke boodschappen bij afgebakende groepen kiezers terecht komen.

Voor onderzoekers, journalisten en burgers is het echter lastig te controleren hoe en op welke wijze de politieke partijen in Nederland digitaal campagne voeren, omdat platforms zoals Facebook de accounts van gebruikers afschermen. Daardoor is onbekend wie welke boodschap onder ogen krijgt (en of deze boodschap sturend en correct is). Evenmin is te beoordelen of en hoe deze gerichte politieke boodschappen het stemgedrag beïnvloeden.

 

Van buitenaf zijn dergelijke vragen nauwelijks te beantwoorden. Om alsnog te weten hoe de digitale campagne in de huiskamer binnenkomt, zouden onderzoekers en journalisten van binnenuit willen meekijken. Bij dit project is het de bedoeling om de digitale campagne van politieke partijen te volgen bij een grote groep kiezers.

Hoe werkt de verzameling van informatie?

In het project zal bij naar schatting duizend deelnemers een softwareprogramma worden geïnstalleerd – een zogeheten plug-in – waarmee op afstand informatie verzameld wordt. De plug-in verzamelt alleen openbare uitingen en advertenties van politieke partijen op Facebook. Andere sociale media, zoals Instagram, TikTok en LinkedIn blijven buiten beschouwing, omdat de gebruikte techniek alleen geschikt is om informatie van Facebook te verzamelen.

 

Daarnaast krijgen de deelnemers in totaal vier keer in drie maanden een vragenlijst onder ogen om ze te vragen naar hun politieke voorkeur, hun politieke opvattingen en hun ervaringen met de politieke campagne.

Welke informatie hopen de onderzoekers te vinden?

Bij het onderzoek wordt er gekeken welke partijen advertenties of uitingen plaatsen, hoe vaak ze dat doen en of ze daarbij gericht kiezers proberen te benaderen. Door deze advertenties te vergelijken met de antwoorden van de vragenlijsten onder de deelnemers, valt te achterhalen hoe gericht de politieke partijen te werk gaan en mogelijk ook of ze erin slagen hun potentiële kiezers te bereiken.

 

Ook zal de inhoud van de politieke advertenties worden bekeken. De advertenties worden vergeleken met de karakteristieken van de ontvanger. Bovendien wordt bekeken of de stemvoorkeur hierdoor mogelijk verandert. Daarbij kan het onderzoek zelfs een beeld geven van de invloed van digitale politieke campagnes op politieke voorkeuren.

 

Het is de eerste keer dat in Nederland op deze wijze informatie wordt verzameld. Het project heeft daarbij enkele technische beperkingen, omdat niet alle uitingen op sociale media meegenomen kunnen worden. Bij aanvang van het project is daarom nog onbekend welke resultaten er precies worden behaald. Bij het onderzoek worden wetenschappelijke methoden gebruikt om de resultaten te beoordelen. Om die reden is ook gekozen voor een samenwerkingsverband tussen wetenschappers, onderzoekers en journalisten.

Welke partijen doen er mee aan dit project?

Het project bestaat uit medewerkers van de Universiteit van Amsterdam, onderzoeksbureau I&O Research en de Volkskrant. De afdeling ALEX (Algorithms Exposed) van de Universiteit van Amsterdam heeft de plug-in ontwikkeld waarmee de gegevens van Facebook gehaald kunnen worden. De ASCoR (Amsterdam School of Communication Research) van de Universiteit van Amsterdam heeft ervaring met het analyseren van alle politieke uitingen.

 

I&O Research heeft veel ervaring met kiezers- en wetenschappelijk onderzoek en beschikt daarnaast over een database met een ruime groep kiezers die meewerken aan onderzoek. De Volkskrant is initiatiefnemer van het project en heeft ervaring met de verwerking van onderzoeksresultaten in journalistieke verhalen.

Kan iedere kiezer meedoen met dit project?

Onderzoeksbureau I&O Research selecteert uit het I&O Research Panel deelnemers en streeft daarbij naar een goede vertegenwoordiging van kiezers van alle politieke partijen.

 

In het onderzoek zal voor de belangrijkste partijen een substantiële groep kiezers worden gevolgd.

Vanwege de gebruikte techniek moeten de deelnemers beschikken over een laptop of desktop, aangezien de plug-in niet op een mobiel functioneert. De deelnemers moeten daarbij gebruikmaken van een Chrome of Firefox browser.

Hoe is de privacy van de deelnemers gewaarborgd?

De gebruikte plug-in bekijkt alleen de openbare uitingen en advertenties van politieke partijen op Facebook. Privéberichten van deelnemers of vrienden en bekenden van de deelnemers blijven buiten schot.

 

De deelnemers krijgen expliciet uitleg waaraan ze meedoen, wat de doelstellingen zijn, wie de betrokken partijen zijn en wat er met de gegevens gebeurt. Deelnemers moeten expliciet toestemming geven voor het installeren van de plug-in en vervolgens expliciet aangeven dat de verzamelde gegevens mogen worden gekoppeld aan de vragenlijsten die zij invullen.

 

De gekoppelde resultaten van de analyse van Facebook en de vragenlijsten van I&O Research worden volstrekt vertrouwelijk behandeld en alleen geanonimiseerd verstrekt aan de wetenschappers van de UvA. De plug-in is ontwikkeld door onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam, waarbij de richtlijnen voor privacy (AVG) zijn gevolgd.

 

Een ethische commissie van de Universiteit van Amsterdam beoordeelt de werkwijze van de plug-in en pas nadat de onderzoekers toestemming hebben gekregen van deze commissie én van de respondenten uit het I&O Research Panel zal de plug-in geïnstalleerd worden. In het privacy-statement van de plug-in staat ook aangegeven dat dataverzameling automatisch stopt en de data tien jaar wordt bewaard.

Worden de resultaten van het onderzoek openbaar?

De Volkskrant zal met enige regelmaat in het openbaar publiceren over het onderzoek. De onderliggende informatie van de onderzoeken komen ook ter beschikking voor andere gebruikers (media, onderzoekers, geïnteresseerden). De Universiteit van Amsterdam, de Volkskrant en I&O Research zullen daartoe diverse keren een rapport met de bevindingen publiceren.

Wie betaalt dit project?

De drie partijen maken allerlei kosten die ze zelf ten dele opbrengen door de inzet van personeel. Bij het project worden echter ook extra kosten gemaakt, zodat de drie deelnemende partijen ook elders een financiële bijdrage hebben gevraagd. De Universiteit van Amsterdam, de Volkskrant en het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek hebben een financiële bijdrage toegezegd aan het project.

Bij wie kan ik terecht voor nadere vragen over de onderzoeksmethode?

Voor vragen over de bijdrage van I&O Research kunt u terecht bij Milan Driessen en Peter Kanne.

Voor vragen aan de UvA kunt u terecht bij prof. Dr. Rens Vliegenthart (r.vliegenthart@uva.nl).

 

Contact

Milan Driessen, Onderzoeker

020-3084 823 / m.driessen@ioresearch.nl

Peter Kanne, Senior onderzoeksadviseur

020-308 48 05 / 06-319 43 707 p.kanne@ioresearch.nl