Referendum ‘sleepwet’

Meerderheid voor, maar kiezers vatbaar voor tegenargumenten.

I&O Research peiling referendum ‘sleepwet’.

Nederlanders per saldo voorstander van ‘sleepwet’

In de afgelopen maand is de steun voor de sleepwet stabiel gebleven. Van degenen die van plan zijn te gaan stemmen bij het referendum van 21 maart zou nu 32 procent tegen deze wet stemmen, tegen 30 procent begin oktober. Het aandeel voorstanders bedraagt op dit moment 52 procent, tegen 50 procent begin oktober. Deze verschillen vallen binnen de statistische nauwkeurigheidsmarges. De groep die het nog niet weet, schommelt tussen 17 en 20 procent.

Experiment: vooral tegenargumenten zijn van invloed op stemkeuze
Nu het referendum doorgaat, zal er een campagne op gang komen waarin zowel voor- als tegenstanders zich zullen mengen. De vraag is van belang in hoeverre kiezers gevoelig zijn voor het type informatie dat zij ontvangen, de context – en de volgorde – waarin dit wordt gebracht (‘framing’) of wordt waargenomen. Dit hebben we onderzocht in een experiment, waarbij we de mensen die zeker of waarschijnlijk zeggen te gaan stemmen, willekeurig over drie groepen hebben verdeeld:

Groep 1 kreeg alleen argumenten vóór de nieuwe wet
Groep 2 kreeg alleen argumenten tegen de nieuwe wet, en
Groep 3 kreeg een neutrale variant te zien met zowel voor- als tegenargumenten

Daarna konden zij de vraag beantwoorden wat zij zouden stemmen, als het referendum vandaag zou plaatsvinden. Het duidelijkste 'framing'-effect is zichtbaar als alleen informatie tegen de nieuwe wet wordt verstrekt. Bij deze variant zijn de groepen voor- en tegenstanders in omvang gelijk (respectievelijk 41 en 42 procent). Als alleen informatie voor de nieuwe wet wordt gegeven, wijkt het percentage voor- en tegenstanders niet noemenswaardig af van de neutrale variant.

Verdeeldheid over wenselijkheid referendum ‘aftapwet’
De vraag of het goed is dat er een referendum komt over de nieuwe inlichtingenwet levert een verdeeld beeld op. De mening hierover hangt sterk samen met de partijvoorkeur van de kiezers. Ruim vier op de tien Nederlanders (43 procent) vinden het goed dat er een referendum wordt gehouden over de ‘aftapwet’. Met name FvD-, PVV-, SP- en PvdD-kiezers zijn hiervan voorstander.
Bijna drie op de tien Nederlanders (29 procent) vinden dit geen goed idee, en met name kiezers van de christelijke partijen (CDA, CU, SGP) en PvdA en VVD. Ruim twee op de vijf Nederlanders nemen een middenpositie in.

Tegenstem gegroeid onder 50-plussers
Begin oktober constateerden we dat er een duidelijk verschil is in opvattingen tussen verschillende leeftijdsgroepen. Ook in deze meting zien we dat jongeren tot en met 34 jaar per saldo tegen de nieuwe inlichtingenwet zijn en 35-plussers overwegend voor. Niettemin is het verschil tussen voor- en tegenstanders in de oudere leeftijdsgroep kleiner geworden, en dan met name onder 50-plussers. Van de 50-plussers zou nu 28 procent tegenstemmen, tegen 19 procent begin oktober.

Laag- en hoogopgeleiden vaker tegenstander dan begin oktober
Onder laagopgeleiden is het aandeel tegenstanders gegroeid van 20 naar 27 procent. Onder hoogopgeleiden is de tegenstem gestegen van 35 naar 42 procent. Bij middelbaar opgeleiden is er in de afgelopen drie weken geen duidelijke ontwikkeling zichtbaar. Bij de hoogopgeleiden zien we voor het eerst dat beide groepen elkaar in balans houden, terwijl laag- en middelbaar opgeleiden per saldo voor de nieuwe wet zijn.

Kiezers van VVD, CDA en SGP per saldo voor
Kiezers van VVD, CDA en SGP zijn in ruime meerderheid voor de nieuwe inlichtingenwet. Zij volgen daarmee het partijstandpunt. Dat geldt ook voor de kiezers op links: GroenLinks-, SP- en PvdD-stemmers zijn net als hun partij tegen de nieuwe wet, terwijl PvdA-stemmers overwegend voor zijn (hoewel de groep tegenstanders is gegroeid). D66-kiezers zijn per saldo ‘voor’, terwijl de Tweede Kamerfractie ‘tegen’ heeft gestemd.

Groei tegenstem bij PVV en 50 Plus
De PVV-kiezer is in meerderheid voor de nieuwe wet, maar de groep tegenstemmers is niettemin gegroeid van 23 naar 36 procent. Bij 50 Plus lijkt een omslag te hebben plaatsgevonden van ‘voor’ naar ‘tegen’. Aanhangers van Forum voor Democratie waren per saldo tegen en zijn dat nog steeds.

Verantwoording
Dit blijkt uit landelijk representatief onderzoek van I&O Research onder 1.747 Nederlanders van 18 jaar en ouder. Het onderzoek werd uitgevoerd van vrijdag 26 oktober tot en met maandag 30 oktober 2017. De resultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2017.

Klik hier voor het gehele rapport.

Meer informatie