'Ik loop niet weg uit Helmond'

De vraag die in ieders mond lag bestorven, kon burgemeester Fons Jacobs na zijn nieuwjaarstoespraak rap beantwoorden: hij vertrekt als burgemeester, maar niet uit Helmond. ‘Je moet leren houden van Helmond. Dat kost een paar jaar, maar dan laat de stad je ook niet meer los. Waarom zou ik ergens anders gaan wonen? We wonen hier fijn. Met alles wat er is gebeurd, denkt men: hij zal wel vertrekken, ze zoeken het hier maar uit. Maar zo zit ik niet in elkaar. Ik ben vorig jaar niet weggelopen en dat doe ik nu ook niet.’

Het Journaal, zegt Jacobs, wilde alsmaar van hem horen dat hij wegging omdat hij bedreigd is geweest. ‘Dat is onzin. Ik lijd al dertig jaar aan suikerziekte en word volgend jaar 65. In ons bespottelijke pensioensysteem is het zo dat hoe langer ik doorwerk, hoe minder pensioen ik krijg. Was die rare regeling er niet geweest, dan zou mijn pensionering niet ter sprake zijn gekomen. We hebben het er met het gezin tijdens de kerst over gehad en we hebben gestemd. Zo kwamen we op 1 november 2012.’

Niets dan lof in Helmond voor burgemeester Jacobs (CDA), toen hij in zijn nieuwjaarsspeech tamelijk onverwacht zijn vertrek aankondigde. De gemeenteraad klapte de handen blauw. ‘Dat verraste mij enorm. Het applaus was spontaan’, zegt Fons Jacobs, die al bijna tien jaar burgemeester van Helmond is. ‘Minutenlang werd er geapplaudisseerd. Misschien wilde men mij steunen na de moeilijke tijd die we hebben doorgemaakt. Het feit dat mijn vrouw en ik moesten onderduiken en tot afgelopen augustus werden beveiligd, heeft bij mij geen rol gespeeld, maar is ontegenzeggelijk aanwezig.’

Doodsbedreigingen

Burgemeester Fons Jacobs verwierf landelijke bekendheid toen hij eind 2010 op last van de Criminele Inlichtingen Eenheid (CIE) moest onderduiken na doodsbedreigingen uit het Brabantse drugsmilieu. Een Eindhovenaar zat uiteindelijk elf dagen vast voor de bedreigingen, die te maken hadden met de opening van een tweede coffeeshop Carpe Diem in Helmond. Pas afgelopen zomer werd Jacobs’ beveiliging opgeheven en werden de hekken rond zijn huis verwijderd.

De doodsbedreiging en de verplichte vlucht naar een buitenlands onderduikadres hebben Jacobs niet getraumatiseerd, maar wel hun sporen achtergelaten. Er is zelfs psychische hulp aan te pas gekomen.

Jacobs: ‘De eerste vier weken in het buitenland komen nu stukje bij beetje terug. Bewust hebben we het toen niet beleefd. Het is zo gek om op een moment dat je niet weg wilt, naar een plek te moeten waar je niet wilt zijn.

En dan ook nog eens zonder mensen om je heen. Voortdurend draaien er scenario’s door je hoofd. Ze kloppen natuurlijk niet, maar je bent er wel 24 uur per dag mee bezig. Je speelt in je eigen film, maar wel een slechte. Een film waarin je niet de hoofdrol speelt, maar de hoofdrol bént. Dat je naar PSV gaat kijken met drie grote auto’s en acht beveiligers om je heen. Of uit eten gaat, maar nooit met je vrouw alleen.’

Vanuit oogpunt van beveiliging is de operatie geslaagd, zegt hij. ‘Ik ben er nog steeds, maar je bent ook een subject, en dat is niet gemakkelijk. Je bent alles kwijt. Dat heeft ons enorm beziggehouden. Ik ga erover schrijven. Niet over de feiten, want die ken ik niet, maar wat je als mens beleeft.’

Kwalijke rol

Soms speelden de regionale en landelijke media in de onderduiktijd en de maanden daarna een kwalijke rol, meent burgemeester Jacobs. ‘Dat ga ik later op een heel evenwichtige manier op papier zetten, maar aan die evenwichtigheid ben ik nog niet toe’, waarschuwt hij. ‘Vroeger versloegen de verslaggevers het nieuws dat wij maakten, tegenwoordig maakt de verslaggever het nieuws en moeten wij ons verdedigen. Ik ben op een aantal momenten onfatsoenlijk behandeld, door de regionale media, maar ook door Binnenlands Bestuur.

Een gerespecteerd blad dat oude koeien uit de sloot haalt, feiten in Helmond-West uit december 2009 verdraait en een brief van mij aan een ondernemer manipuleert zonder met mij daarover contact op te nemen. Stel je voor dat mijn lezing een lekker sensationeel verhaal in de weg  zou staan.’ (zie kader ‘Manipulatie en geruchten’)

Een oorlogsverslaggever schreef in De Pers over het ‘Oorlogsgebied Binnenstadoost in Helmond’. Jacobs: ‘Daar kwamen cameraploegen uit Japan, Australië, en Canada op af, maar ze meldden zich wel eerst bij de politie want zonder bescherming durfden ze het oorlogsgebied niet in. We zijn met die televisieploegen de wijk ingegaan.

Ze hebben er geen uitzending van kunnen maken. Ik wil de feiten niet bagatelliseren, maar in het afgelopen jaar hebben zich in Binnenstadoost nauwelijks incidenten voorgedaan.’

Problemen worden volgens burgemeester Jacobs door de klassieke media verzonnen om de verkoopcijfers te verbeteren, waarna de nieuwe media ermee aan de haal gaan en de klassieke media vervolgens zonder gêne grasduinen op blogs, websites en Twitter. Einde van het liedje is dat de ‘slachtoffers’ zich tegenover de oude media moeten verdedigen. ‘Heb je wéér een lekker verhaal’, verzucht hij.

Met de invloedrijkste krant in de regio, het Eindhovens Dagblad, leeft Jacobs in onmin. Pas een dezer dagen heeft hij een eerste gesprek met de hoofdredacteur van de krant. Jacobs: ‘Na alles wat er is gebeurd, is open communicatie met de pers erg moeilijk geworden. De krant durfde te melden dat mijn zoon in de drugshandel zit.

Dan wordt het heftig hoor, zeker als in zo’n periode de emotie de ratio overheerst. Dat gebeurde in een tijd dat de woordvoering door de locoburgemeester werd gedaan, dus weerbaar was ik niet. De hoofdofficier van Justitie heeft het verhaal onderuit gehaald, maar je maakt het wel mee. Onlangs eiste het Eindhovens Dagblad een interview. Let wel: het was geen vraag, maar een eis. Een eis die ik niet heb ingewilligd, omdat men niet aan mijn voorwaarden wilde voldoen.’

Eigen waarheid

De wetenschap dat een handige burgemeester zijn eigen waarheid kan creëren of het nieuws in het Eindhovens Dagblad of op Omroep Brabant  in zijn voordeel, of van de stad, kan sturen, is niet aan burgemeester Jacobs besteed. Aan het werken aan positieve beeldvorming in de media doet hij niet.

Jacobs: ‘Ik ben een aantal keren bij de bedreigde cafetaria-uitbaatster geweest waarover Binnenlands Bestuur schreef, maar ik heb geen fotograaf meegenomen. Ik ben geen populist. Ik doe de dingen niet omdat ze lekker liggen of om dat flink uit de hoek te kunnen komen. Ik doe wat nodig is voor de stad, zonder camera’s in de buurt en het liefst op de achtergrond.’

Ja, hij is er in de beeldvorming op het internet en in de kranten slecht van afgekomen, ‘maar waar het voor mij als burgemeester om draait is dat Helmond de afgelopen twintig jaar een totaal nieuwe stad is geworden met een modern centrum en moderne bedrijvigheid. Dat de Technische Universiteit Eindhoven in september een postdoctorale opleiding start, en Fontys twee hbo-opleidingen op de High Tech Automotive Campus en de Groene Campus. Dat de veiligheid is verbeterd.’

Hij ziet om zich heen dat burgemeesters om een flutverhaal bewierookt willen worden. ‘Ik hou niet van flutverhalen en bewierookt wil ik ook niet worden. Daarom zie ik zo op tegen mijn afscheid. Geen spreker gaat vertellen wat ik fout heb gedaan. Dat kan ik beter zelf doen.’

Coffeeshop

In Helmond wordt burgemeester Jacobs dezer dagen geprezen om zijn aanpak bij de brand van Theater ’t Speelhuis, eind december. Dat was heel anders bij zijn aanpak van de komst van een tweede coffeeshop. De opening van coffeeshop Carpe Diem aan de Noord-Koninginnewal leidde twee jaar geleden tot twee aanslagen, intrekking van de vergunning omdat de eigenaar banden zou onderhouden met een hennepleverancier en doodsbedreigingen aan het adres van Jacobs. Aan die bedreigingen is een einde gekomen en het wachthuisje van de politie is verdwenen, maar de drugs zijn er nog steeds. Nu nog in één gedoogde coffeeshop, maar als het aan de gemeenteraad en het college ligt, binnenkort in twee.

Tegen de politieke mode in, is CDA’er Fons Jacobs voor uitbreiding van het aantal coffeeshops in zijn gemeente. Hij zegt: ‘De realiteit is dat mensen softdrugs gebruiken, in Helmond naar schatting zo’n vijf- à zesduizend mensen (Helmond heeft 88.000 inwoners, red.). Daarvoor kun je je ogen sluiten, maar zonder coffeeshops verwijs je die mensen naar de illegaliteit. Minder coffeeshops betekent niet minder gebruikers. Ik ben van mening dat er voldoende vraag is om ten minste twee coffeeshops te rechtvaardigen.’

Tot zijn vreugde bleek de meerderheid van de raad in een recente commissievergadering toch voorstander van een tweede coffeeshop om de eigen bevolking te bedienen. ‘Maar ik realiseer mij heel goed dat zolang je de achterkant van de coffeeshops niet goed regelt, de criminaliteit zich dáár afspeelt. Dat kan niet anders. Als je echt wat wilt doen aan de criminaliteit, dan zul je de aanvoer moeten legaliseren. Doe je dat niet, dan is de anti-drugs Taskforce van de vijf grote Brabantse steden eigenlijk alleen maar bezig met het opruimen van wat je niet goed hebt geregeld. Ik ben blij met het succes van de TaskforceB5, maar het is geen oplossing voor het probleem.’

‘Manipulatie en geruchten’
Binnenlands Bestuur plaatste op 12 maart 2011 het artikel ‘Brug naar jonge raddraaiers’ over het project Shouf Kedemk waarbij Marokkaanse probleemjongeren in Helmond-West worden begeleid door ex-gedetineerden.

In het artikel wordt geciteerd uit een brief die burgemeester Jacobs op 12 januari 2010 stuurde aan cafetariahoudster Xiaojuan Xu. Hierin zegt Jacobs dat de overlast door Marokkaanse jongeren in haar cafetaria ‘ook veroorzaakt wordt door het feit dat u weinig ervaring heeft met het uitbaten van een dergelijke zaak’ en dat we ‘niet 24 uur per dag een politieambtenaar bij u in uw zaak de orde (kunnen) laten handhaven’.

Burgemeester Jacobs meent dat met het afdrukken van één alinea de brief aan Xiaojuan Xu bewust in een kwaad en kil daglicht is gesteld. Jacobs zegt: ‘De verslaggever heeft een oude brief aan de cafetariahoudster gemanipuleerd en in de context geplaatst van een project uit 2011 en aldus de suggestie gewekt dat de problemen op het moment van publicatie van het artikel nog actueel waren. Eén passage is eruit geknipt. Daar heb ik veel ellende van gehad, want als de één er zo over schrijft dan heeft iedereen een vrijbrief om dat ook te doen.’

Ook het Eindhovens Dagblad moet het ontgelden. Burgemeester Jacobs neemt het de krant kwalijk dat zijn zoon in verband werd gebracht met drugshandel. Jacobs: ‘Hun rechtvaardiging tegenover mij was: als er geruchten zijn, dan hebben wij de plicht om die geruchten te onderzoeken.

Punt is dat zij onderdeel van de geruchtvorming waren en dat publicatie samenviel met onderzoek naar bedreigingen in mijn richting.’ De politie deed onderzoek naar de vermeende drugsbanden van de jonge Jacobs.

Volgens het hoofd van de Divisie Recherche van het korps Brabant Zuid- Oost Henk Tromp bleek uit dit onderzoek ‘op geen enkele manier van enige relatie met handel in verdovende middelen’. Het onderzoek was volgens de politie uitgevoerd omdat een ‘hardnekkige geruchtenstroom het reguliere onderzoek naar de bedreiging van de burgemeester ernstig belemmerde’, aldus meldde het ED in maart 2011.