‘Het resultaat was altijd nul’

Albert Rodenboog over vijftien jaar gasstrijd

‘Gaat het weer een beetje, meneer Rodenboog?’ Eerder deze maand leek het wel alsof de woedende burgemeester van Loppersum ieder moment kon ontploffen. Hoe minister Wiebes het in zijn hoofd haalde om de toegezegde versterking van gebouwen in het Groningse aardbevingsgebied eenzijdig stop te zetten, zei hij bij BNR Nieuwsradio. De BNRverslaggeefster schrok van zoveel politieke echtheid. ‘Kunt u dit zomaar zeggen over uw baas?’ ‘Ik stond voor in de kamer en mijn vrouw zat in de keuken. Ik had niet verteld waarover het ging. “Wat was jij boos, wat was dat?” De buurvrouw vroeg een dag later: “Is het een beetje gezakt, Albert?” Natuurlijk zakt het wel weer, maar de manier waarop mensen in Groningen door Den Haag worden behandeld, het maakt mij nog iedere dag boos.’

De verslaggeefster van BNR Nieuwsradio had kunnen weten dat ze geen kruiperige niksprater uit het hoge noorden aan de telefoon had. Albert Rodenboog (65) was niet voor niets de beste lokale bestuurder in 2013. Een stoïcijnse en onderkoeld grappige man, maar ook onversaagd en fel op Den Haag als het belang van Loppersum in het geding was én is. Zoals hij drie jaar geleden in Binnenlands Bestuur zei: ‘Je wilt niet weten hoe vaak ik boos ben geweest. En dan kan ik echt vervelend doen. Als ik vind dat wij geschoffeerd worden, dan pak ik de telefoon en dan bel ik de minister. Of ik zeg er wat van als hij erbij staat.’ Dat overkwam de ministers Verhagen en Kamp, en dat overkwam op 6 juni dus ook ene Eric Wiebes.

Brandbrief
Burgemeester Rodenboog haalde uit naar onze minister van Economische Zaken en Klimaat aan de vooravond van een Kamerdebat over het stoppen van de gaswinning in Groningen. Het Loppersumse college had in opdracht van de gemeenteraad een ‘brandbrief’ geschreven, onder andere over de beslissing van minister Wiebes om de versterking van 1.588 zwakke en onveilige huizen in Groningen stil te leggen. De VVD-minister wilde wachten op deskundigenrapporten die op 1 juli beschikbaar zijn. Van dat uitstel komt afstel, voorzag burgemeester Rodenboog, die de Tweede Kamer daarom opriep om Wiebes op zijn vestje te spugen. En, wat deden onze volksvertegenwoordigers?

‘Er gebeurde nul komma nul’, verzucht Rodenboog in zijn werkkamer in het gemeentehuis aan de Molenweg. ‘Den Haag gaat schandalig om met de Groningers’. Wat Rodenboog betreft, leek het laatste gasdebat op alle andere debatten die hij de afgelopen vijftien jaar als burgemeester van Loppersum heeft meegemaakt. ‘Het resultaat was eigenlijk altijd nul. Ik wist dat het nu niet anders zou zijn, maar wat ik heel erg vind is dat de Groningers die naar Den Haag waren gereisd een klap in het gezicht kregen. Ze waren met bussen naar de Tweede Kamer gereden met het gevoel dat er nu écht iets zou gebeuren. Maar er gebeurde helemaal niks.’

En dan te bedenken dat Wiebes bij wijze van spreken kans maakte op een eervol plekje in het Grönnings Laid. Rodenboog: ‘We hebben een feestje gevierd toen de minister het besluit nam om naar nul te gaan. Ik zat op het provinciehuis in Groningen en er kwam gebak op tafel. Ik had verwacht dat Wiebes naar twaalf miljard kuub gas per jaar zou gaan, want dat was het advies van het Staatstoezicht op de Mijnen na de zware beving op 8 januari in Zeerijp. Een half uur voordat hij een persconferentie zou geven, belde hij om te vertellen dat het kabinet had besloten om de gaskraan dicht te draaien. Ik was helemaal stil.’

Dom
Minister Wiebes deed waar Groningen misschien van droomde, maar wat ze niet voor mogelijk hield. ‘Alleen door de gaskraan helemaal dicht te draaien, neem je de oorzaak van de aardbevingen weg’, zegt burgemeester Rodenboog. ‘Maar hoe dom kun je zijn’, vervolgt hij, ‘door een paar weken later te besluiten om in afwachting van een stel rapporten de versterking stil te leggen? Je treft ruim 1.500 huishoudens die de afgelopen jaren van alles hebben meegemaakt. Hun huizen zijn geïnspecteerd en hun leven staat op zijn kop. Dan ben je bijna zo ver om eindelijk van de ellende af te komen, en dan legt de minister alle adviezen naast zich neer en zet alles stop.

We hadden met de Nationaal Coördinator Groningen, met gemeenteraden, Provinciale Staten en Den Haag een meerjarenplan gemaakt, en dat schuift de minister eenzijdig aan de kant. Hij zegt: “De gaswinning gaat naar nul, dus misschien hoeft die versterking niet meer, of kan het eenvoudiger.”’

Veilige range
Minister Wiebes weet wel beter, of zou beter moeten weten, aldus burgemeester Rodenboog. ‘Want pas in 2022, als er nog twaalf miljard kuub gas in Groningen wordt gewonnen, zitten we in een veilige range. Wat doe je in de tussentijd? Met een voorgenomen besluit om versneld naar twaalf en versneld naar nul te gaan, creëer je toch geen veiligheid? We kunnen hier nog iedere dag een zware klapper van 5 op de Schaal van Richter krijgen. Maar er is ook geen geoloog die durft te zeggen dat je bij nul wel direct veilig zit. Dat gasveld ijlt door. De nul bereiken we overigens pas in 2030. Maar je stopt wél met het versterken van de woningen van mensen die zwaar in de problemen zitten. De minister heeft daarmee heel veel kwaad bloed gezet, niet alleen in de samenleving maar ook bestuurlijk. De verhoudingen zijn behoorlijk verstoord. En Wiebes legt niets uit; dat is nog het ergste.’

De grote vraag is: waarom zet minister Wiebes zijn zuurverdiende populariteit in Groningen op het spel? Welk ragfijn politiek spel moet aan het blikveld van de Groningers worden onttrokken? ‘Ik heb een scenario, maar dat is mijn scenario’, zegt burgemeester Rodenboog. ‘Shell wil van de ellende van Groningen af. Het kabinet heeft gezegd dat we naar nul gaan. Daarmee hebben we een financieel probleem, want er blijft voor miljarden in de grond zitten. Ik denk dat de oliemaatschappijen zeggen: wij schrijven het gas af, maar dan neem jij, minister, het schadeherstel en de versterking voor je rekening. Als die deal is gesloten, dan komt de minister daarmee naar buiten.’

En mag iedere Groninger met aardbevingsschade zich melden bij vadertje staat. ‘Nou daar ben je dan mooi klaar mee’, schampert Rodenboog. ‘Eerst liep de schade via de NAM en later via het Centrum Veilig Wonen in Appingedam. Daar zitten 350 man, maar dat ging niet goed. Nu heeft het rijk de regie naar zich toegetrokken en de schadeafwikkeling geconcentreerd bij de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen. Vorige week meldden ze dat er 16.000 schadegevallen liggen en dat ze al vijf schades hadden afgewikkeld. Het gaat fantastisch!’

Rodenboog schat dat het rijk zo’n 10 miljard euro zal moeten neertellen voor schadeherstel en versterking in Groningen. Niet vreemd dat de minister zijn knopen telt, toch? Even kijken of het wat minder kan. Zou Rodenboog toch ook doen? ‘Nee. De gasopbrengsten gingen voor meer dan 90 procent naar het rijk. De pijlen waren steeds gericht op de oliemaatschappijen en de NAM. Zij waren de bad guys, maar ondertussen vloeide iedere maand een miljard euro naar de schatkist.

Ik begrijp dat de minister ergens het geld vandaan moet halen, maar ik zou de Groningse bestuurders hebben betrokken bij mijn dilemma. Nu is de glans van het besluit om te stoppen met de gaswinning verdampt, en heeft de minister met zijn geknoei het vertrouwen verspeeld. Hans Alders is niet voor niets opgestapt als Nationaal Coördinator Groningen. Hij kon de afspraken onmogelijk waarmaken.’

Uniek
Welke kant minister Wiebes in juli ook op gaat met de huizenversterking in Groningen, Albert Rodenboog zal hij niet meer op zijn pad treffen. Die hangt zijn tas aan de wilgen in Loppersum. ‘Ik ga niet met pensioen, ik vertrek als burgemeester. En dat ik vertrek, wil ook niet zeggen dat we weggaan uit Loppersum’, haast hij erbij te zeggen.

Op 29 mei maakte Rodenboog zijn vertrek wereldkundig, op 1 juli is hij weg. Geen gekkigheid. Tamelijk uniek in burgemeestersland. Burgemeester Schrijer van Zwijndrecht zei eind mei ook dat hij opstapt – in mei 2019. Waarom die haast in Groningen? Hans Alders meldde een dag later ook al dat-ie zou vertrekken. ‘Dat was puur toeval. Er is geen verband. Ik ben in november vorig jaar in de auto gestapt en ben naar de commissaris in Groningen gereden. “Ik stop per 1 juli”, heb ik hem toen verteld. Dat wilde ik niet aan de grote klok hangen, want als je op de nieuwjaarsreceptie zegt dat je vertrekt, dan loopt iedereen een half jaar lang om je heen. Het viel stil. “Wat nou dan?”’

Ja, wat nou dan. Albert Rodenboog: ‘Ik wil best nog wat werken, maar niet meer 24 uur per dag. Veel mensen hebben dat niet door, maar je bent als burgemeester altijd in touw. Het zijn vijftien mooie jaren geweest in Loppersum, maar ook intensieve. Ik ben de langstzittende burgemeester in de provincie, hè? In mei ben ik 65 geworden. Het leek mijn vrouw en mij een goed moment om dan op 1 juli te stoppen. Ik heb tegen commissaris Paas gezegd dat ik de verkiezingen nog zou doen en bij de vorming van een nieuw college zou zijn. De herindeling op 1 januari 2021 met Delfzijl en Appingedam staat in de steigers.’

Waarom niet gewacht op die fusie? ‘Het voorwerk is gedaan. De herindeling is hier minder beladen dan in Haren. Eigenlijk is het moment nooit goed, dat weet ik ook wel, maar je moet een keer zeggen: wat doe je nou? Als je op de afwikkeling van het gasdossier gaat zit wachten, ben je honderd jaar verder. Ik ben vorige maand weer bij de commissaris geweest om mijn vertrek in goede banen te leiden.’

Rodenboog hoeft niet weg. Waarnemend burgemeester Bas Eenhoorn is bijna 72 en wordt in Amstelveen nog op handen gedragen. En dan neemt uitgerekend ‘s lands befaamde aardbevingsburgemeester op zijn 65ste ontslag. Is dat niet een beetje vaandelvlucht?

Rodenboog: ‘Dat speelde al in november door mijn hoofd: laat ik ze niet in de steek? Dat knaagt dan wel. Ik twijfelde vreselijk. Mijn vrouw dacht: hij doet het niet. Maar eind vorig jaar namen de bevingen af en werd het rustiger in het gebied. Met de hectiek van nu heb ik weer het gevoel van potverdorie ...’

Dan stap je toch níet op? Leg uit en Loppersum steekt de vlag uit. ‘Dat zou kunnen, maar als je thuis met z’n tweeën na 45 jaar huwelijk zo’n afspraak maakt, dan kom je die na. Ina zou het mij nooit vergeven.’

CV
Albert Rodenboog (Leek, 1953) werd in 1992 actief in de politiek van het Groningse Leek, eerst als raadslid en later als wethouder voor het CDA. Hij gaf er in 1997 zijn baan voor op als bedrijfsleider bij een installatiebedrijf. Rodenboog werd in de zomer van 2003 benoemd tot burgemeester van de Groningse gemeente Loppersum. Begin 2014 werd hij door Binnenlands Bestuur verkozen tot beste lokale bestuurder van 2013. Albert Rodenboog stopt op 1 juli als burgemeester van Loppersum.