Burgemeester Geldermalsen: ‘We hebben onze les geleerd’

Burgemeester Miranda de Vries van Geldermalsen blikt voor het eerst uitgebreid terug op het plan voor een groot asielzoekerscentrum, de rellen en de fouten. ‘We straalden een regenteske overheid uit.’

Toen de gemeenteraad op de avond van 16 december vergaderde over het toekomstige azc aan de A15, vlogen bij het gemeentehuis de stenen en flessen door de lucht. De ME voerde charges uit en loste waarschuwingsschoten. Twee agenten raakten lichtgewond, de raadszaal werd ontruimd en veertien relschoppers werden aangehouden. Burgemeester De Vries was ‘in en in triest’. Het azc-voorstel werd ingetrokken.

Nooit gedacht: als dat maar goed gaat?
‘We hadden verwacht dat er onrust zou komen, maar we verwachtten niet dat het uit de hand zou lopen en verwachtten zeker geen agressie. Er waren genoeg gemeenten waar het soepel was verlopen. Op andere plekken zag je boosheid, maar tussen boosheid en agressie zit nog heel veel. Nadat we in november de vraag van de provincie hadden gekregen of we vluchtelingen konden opvangen, hebben we ons wel afgevraagd: beginnen we met informatiebijeenkomsten of stellen we de gemeenteraad de wat-vraag en houden we daarna informatiebijeenkomsten over het hoe. Er moest snel iets gebeuren, want er kwamen driehonderd asielzoekers per dag het land binnen. Lerend van andere gemeenten, en omdat we per slot van rekening een representatieve democratie zijn, hebben we de wat-vraag voorgelegd aan de gemeenteraad. We vroegen de raad: “Vindt u het goed dat we een bestuursakkoord met het COA gaan uitwerken?” Ja, nee, amenderen, alles was mogelijk. Maar die technisch-bureaucratische aanpak wordt door de bevolking niet begrepen. Mensen zien ons als één gemeente. Raad, college - we zijn één pot nat.’

Zou er wel een asielzoekerscentrum in Geldermalsen zijn gekomen als er eerst informatiebijeenkomsten waren georganiseerd?
‘Ik weet niet of het beter was geweest. Ik durf ook niet te zeggen dat een andere aanpak tot een ander resultaat had geleid. Maar de premisse dat je bij zo’n gevoelig dossier het snelle proces zonder beeldvorming vooraf kunt bewandelen, was in ieder geval verkeerd. Dat zou ik niet nog een keer zo doen. We hebben het te snel willen doen en de inwoners niet de ruimte gegeven om hun verantwoordelijkheid te nemen. Op heel veel dossiers zijn we in Geldermalsen als nieuwe overheid goed in het betrekken van onze inwoners. We willen graag die nieuwe overheid zijn, maar het vluchtelingendossier hadden we anders georganiseerd en daarmee straalden we een regenteske overheid uit.’

Schreeuwen, tieren en smijten loont kennelijk. En dat terwijl Ahmed Aboutaleb in Binnenlands Bestuur eind vorige maand nu juist zei: ‘Soms betekent leiding geven ruimte geven aan mensen en soms betekent het iets anders beslissen dan wat ze willen.’
‘Ik snap wat Aboutaleb zegt. Maar wat er dan gebeurt, is groter dan je als gemeente op een doordeweekse dag meemaakt. Het is zeker een taai moment geweest om het voorstel terug te trekken. Als je iets niét wilt, dan is het wel dat je uitstraalt een knieval te maken voor schreeuwers en buigt voor geweld. Maar wat is belangrijker: het ego van het gemeentebestuur of de stabiliteit van de samenleving? Als je ziet dat er heel veel spanning is en voelt dat het echt onprettig is, dan moet je daar iets aan doen. Als dat betekent dat je een voorstel weghaalt en bij nul begint, dan moet dat. We moesten rust creëren.’

Het oude voorstel voor een azc met 1.500 vluchtelingen is nu ook voor de gemeenteraad van tafel?
 ‘Maar de maatschappelijke opdracht is niet verdwenen, zegt ook de raad. Als het vertrouwen is hersteld, wil de raad de draad oppakken en het gesprek opnieuw voeren over vluchtelingenopvang. De raad wil daarbij expliciet het initiatief nemen. Wat kan en wil Geldermalsen doen als het gaat om opvang van vluchtelingen? Bij het herstellen van het vertrouwen tussen bestuur en inwoners, gaan we ook ruimte maken voor de mensen die juist heel teleurgesteld zijn dat er niets is gebeurd. Want vergis je niet: veel mensen in Geldermalsen die geen bezwaar hadden tegen de komst van een groot of klein azc, zijn overstemd en hebben het ons kwalijk genomen dat we niet hebben doorgezet. Alleen: zij slaan niet zo hard op de trom.’

Is een nieuw conflict in de maak? Want denkt niet iedereen in Geldermalsen dat er na alle heisa geen azc komt? Is het niet verstandiger om de oude koeien in de sloot te laten?
‘Het zou een strategie zijn, maar daar kiezen we niet voor. College en raad hebben een les geleerd en zeggen collectief dat we opnieuw beginnen. We zullen laten zien dat we in gesprek gaan met de inwoners. Vorige week hadden we alle dominees en pastoors uit de gemeente aan tafel. Niet om hen ervan te doordringen dat er een azc moet komen of hoe we tezamen mensen gaan overtuigen, maar hoe we met elkaar in gesprek kunnen komen. De spanning in het dorp en in de kernen heeft namelijk ook voor scheve gezichten tussen buren gezorgd. We gaan daarom alle kernen langs. Hoe we dat precies gaan aanpakken, vullen we met de raad in. Voor een goed gesprek liggen grote gezelschappen niet voor de hand. Tien mensen kunnen elkaar nog net in de ogen kijken. Je begint heel erg opnieuw. Dat gaat echt wel even duren. Het wordt een open en langzaam proces.’

Lees het hele interview met Miranda de Vries in Binnenlands Bestuur nr. 3 van deze week (inlog)