Gemeente wijst vaker verzoek om informatie af

De Wet dwangsom zet sommige gemeente onder zodanige tijdsdruk, dat er meer negatieve besluiten worden genomen dan nodig is.

De monitor Wet dwangsom van het ministerie van Binnenlandse Zaken laat een zeer wisselend beeld zien waar het de tijdige afhandeling door gemeenten betreft van informatieverzoeken.

Gemeenten als Grave, Heusden, Maassluis, Montfoort en Oostflakkee melden dat zij verzoeken afwijzen omdat ze niet op tijd de gevraagde informatie kunnen leveren. Andere gemeenten, waaronder Haarlemmermeer, Voorburg, Roosendaal en Winsum, zeggen juist dat ‘de wet een positief effect heeft als het gaat om de kwaliteit en de dienstverlening en het tijdig afdoen van aanvragen.’

De Wet dwangsom is op 1 oktober 2009 in werking getreden. Deze wet regelt dat een aanvrager het recht heeft op een vergoeding als er niet op tijd een beslissing wordt genomen. Die dwangsom kan oplopen tot een bedrag van 1260 euro. De monitor omvat de periode van
1 februari 2009 tot juni 2011. Zo’n driekwart van de gemeenten doen mee aan de enquête.

Tijdsdruk
Gemeenten die onder tijdsdruk sneller een negatieve beslissing nemen, schrikken bij navraag van de publicatie in de monitor. Heusden heeft ‘een signaal willen afgeven, dat dit een mogelijk bij-effect is van de wet. We zullen hier alert op moeten zijn,’ luidt de verklaring.

Woordvoerder Hjalmar Teunissen van Maassluis kan niet achterhalen hoe de opmerking over het niet tijdig kunnen leveren van informatie in de enquête terecht is gekomen. Volgens hem kan gemeentesecretaris Arjan Korthout zich niet voorstellen dat het angst is om een dwangsom te moeten betalen.

In de monitor worden meerder gemeenten genoemd die onder tijdsdruk ‘overhaast’ een besluit maken. ‘Dat gaat soms ten koste van de kwaliteit, zoals de motivering’, staat in de monitor. Door gebrek aan uitleg wordt alleen daarom al een bezwaarschrift ingediend.

Een ander knelpunt is de terughoudendheid van burgers om een ingebrekestelling in te dienen. Die burgers willen de verhoudingen met de gemeente niet verstoren. ‘Ondanks voorlichting is er kennelijk een drempel’, stelt de monitor vast.

Bijna alle gemeenten krijgen te maken met twijfelachtige Wob-verzoeken. Al veel langer is bekend dat er burgers een ingewikkelde Wob-vraag stellen om op die manier een dwangsom op te strijken of om zo de gemeente te pesten.

Verzoek
De gemeente Bedum is zo’n gemeente die te maken kreeg met een aanvrager die helemaal niet in de gemeente woonde of een betrokkenheid met Bedum had, maar die wel met een knots van een verzoek kwam. Paul Kremer van Bedum: ‘Hij deed aan aantal verzoeken om WOZ-waarden te krijgen. Die informatie konden we niet tijdig leveren, waarop prompt een rekening volgde. Met andere gemeenten heeft Bedum de VNG over de praktijken van deze man ingeseind. Bedum heeft het op een beroep laten aankomen. Dat beroep werd kort voor de zitting schielijk door de aanvrager ingetrokken.’

Minister Piet Hein Donner van Binnenlandse Zaken heeft inmiddels de Tweede Kamer laten weten met voorstellen te komen om ‘oneigenlijk gebruik van de Wob-procedure aan te pakken.’ In zijn brief zegt Donner: ‘Openbaarheid van bestuur is een groot goed, maar kan niet onbegrensd zijn.’

Uit eerder onderzoek blijkt volgens de minister dat 76 procent van de bestuurorganen Wob-verzoeken heeft ontvangen, waarvan vermoed wordt dat ze ingediend zijn uit geldelijk gewin. Hat zou gaan om 21 procent van het totaal aantal verzoeken.

Proportionaliteit
Donner studeert nu op een regeling, waarbij de ‘proportionaliteit’ van een verzoek een rol speelt. Het doel van de openbaarmaking moet daarbij in verhouding zijn met de hoeveelheid werk dat een verzoek voor het ambtenarenapparaat doen.

In het voorstel van de minister kan bijvoorbeeld gevraagd worden dat de verzoeker zijn vraag meer specificeert. Of er wordt voorgesteld een representatieve selectie te maken. Een verzoek om alle bonnetjes van alle gemeenteambtenaren van de afgelopen 5 jaar te krijgen, vindt Donner te ver gaan. Een representatieve selectie zou hier op zijn plaats zijn, vindt de minister. Aan de Wet dwangsom zou ook een artikel toegevoegd kunnen worden, waardoor een termijn opgeschort kan worden. ‘Wanneer de beslistermijn bij grote verzoeken niet kan worden gehaald, zou het bestuurorgaan ook eenzijdig de beslissingstermijn moeten kunnen opschorten, mits het daarbij voldoende rekening houdt met de belangen van de verzoeker’, schrijft Donner.

De minister voelt niet voor de suggestie om meer kosten in rekening te gaan brengen. Het verhogen van de drempel past niet bij openbaarheid van bestuur, meent Donner. Het blijft wat hem betreft zo dat uitsluitend reproductiekosten doorberekend kunnen worden.