Modelplan lokaal drugsbeleid eind dit jaar klaar

Een succesvolle gebiedsgerichte aanpak om te voorkomen dat kwetsbare jongeren in de criminaliteit belanden is in kleinere gemeenten niet haalbaar. Dat antwoordt de demissionaire justitieminister Dilan Yesilgöz aan PvdA-Kamerlid Songül Mutluer. Voor ondersteuning van kleinere gemeenten met ernstige en acute problematiek is een flexibele aanpak ontwikkeld die dit jaar wordt uitgewerkt.

Hollands Kroon

De vraag van Mutluer kwam voort uit berichtgeving van NH Nieuws waarin een beeld werd geschetst waarbij drugs alom aanwezig zijn in de levens van vaak jonge kinderen, dealers zich aan de poorten van scholen of op thuisfeestjes melden, en veel pubers al vroeg in hun leven zelf dealen; in klaslokalen bijvoorbeeld. Het bericht ging vooral over drugsgebruik en – handel onder kinderen in de Noordkop en specifiek de gemeente Hollands Kroon. Overigens werd niet duidelijk of het aldaar een groeiend probleem is. Het middelengebruik onder jongeren blijkt gemiddeld en nam de laatste jaren niet toe.

Eenzaamheid groot probleem

Wel stelt hulporganisatie Incluzio dat er ook gekeken moet worden naar de mentale gezondheid van jongeren om hen weerbaarder te maken tegenover criminaliteit en drugs. Zo zou eenzaamheid onder hen een groot probleem zijn en hen kwetsbaar maken voor drugsgebruik. ‘Jongeren kunnen vaak geen eigen huis meer betalen, hebben weinig toekomstperspectief en vinden het moeilijk om financieel rond te komen. Als we drugsgebruik tegen willen gaan, moeten we ook daar naar kijken.’

Preventie met gezag

De minister laat weten zich zorgen te maken over de geschetste ontwikkelingen in Hollands Kroon. Ze wijst er ook op dat de meeste kinderen geen drugs gebruiken en de problematiek zich vooral concentreert in ‘bepaalde wijken’, waar kinderen met tal van problemen kampen en kwetsbaarder zijn voor drugsgebruik. Gemeenten zetten via het programma Preventie met gezag juist in op die wijken, schrijft Yesilgöz. Verder wijst ze erop dat het gehele kabinet drugsgebruik wil ontmoedigen en terugdringen, omdat het niet onschuldig is en niet hoort bij een gezonde leefstijl.

Modelplan lokaal drugsbeleid

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het Trimbos-instituut faciliteren gemeenten om drugsbeleid te voeren op basis van bewezen effectieve interventies. Er wordt gewerkt aan het modelplan lokaal drugsbeleid, ‘waarin expliciet de link tussen zorg en veiligheid wordt gelegd’. Eind 2023 moet dit plan worden opgeleverd. ‘Het idee hierachter is dat gemeenten dan ook interventies kunnen inzetten die op hun specifieke situatie is toegesneden. Dat kan namelijk verschillen per stad of dorp. Er is geen one size fits all oplossing of aanpak.’

Niet haalbaar

De gebiedsgerichte aanpak ‘Preventie met gezag’ is uitgebreid naar 27 gemeenten die geselecteerd zijn op basis van politiedata en de Leefbaarometer van het ministerie van BZK. Er wordt ingezet op de wijken en gemeenten met de grootste en zwaarste problematiek en de beschikbare middelen worden ‘gefocust’ ingezet. Om de aanpak succesvol te laten zijn is echter een omvangrijke infrastructuur nodig in criminaliteitsbestrijding en bestuurlijke capaciteit. ‘Een dergelijke inzet blijkt binnen kleinere gemeenten niet haalbaar. Daarom is bij de selectie van aanvullende gemeenten alleen gekeken naar gemeenten met minimaal 80.000 inwoners.’ En Hollands Kroon komt er dus niet voor in aanmerking.

Flexibele aanpak

Maar voor bepaalde middelgrote en kleinere gemeenten met een relatief ernstig probleem, is de wijkaanpak ook niet altijd de meest effectieve methode. ‘Daar zetten we samen met partners zo gericht mogelijk in op het voorkomen dat jongeren en jongvolwassenen afglijden in de criminaliteit.’ Ook is er voor kleinere gemeenten een flexibele aanpak die voor het eind van dit jaar verder wordt ontwikkeld. Gemeenten worden ook voor deze aanpak geselecteerd op basis van (politie)data. Maar op basis van die data is Hollands Kroon ook voor deze aanpak geen prioriteit. Maar deze en andere gemeenten die buiten deze boten vallen, kunnen dan kennis opdoen van gedeelde geleerde lessen. Er wordt een online vindplaats ontwikkeld en er zal volgend jaar ook een congres over plaatsvinden.

Geen brede publiekscampagnes

Volgens de demissionair minister is er geen eenduidig beeld over drugsgebruik. Ze benadrukt wel dat uit meerdere onderzoeken blijkt dat veruit de meeste mensen in Nederland geen drugs gebruiken, verwijzend naar de Nationale Drug Monitor 2023 (hoewel dat voor alcohol weer anders ligt, WB). Redenen van mensen om te gebruiken, verschillen per doelgroep en setting. Ze vindt het belangrijk dat voorlichting en preventie op specifieke doelgroepen en in specifieke omstandigheden wordt gericht, om de juiste groepen aan te spreken. ‘Brede publiekscampagnes kunnen in de praktijk juist averechts werken en mensen nieuwsgierig maken naar het gebruik van drugs.’