Geen snellere invoering subsidie lokale partijen

De vier partijen die al een tijdje bezig zijn om een landsbestuur te vormen (PVV, VVD, NSC en BBB) zijn tegen een snellere invoering van subsidie voor lokale politieke partijen. Zij stemden tegen een motie van CDA en GroenLinks/PvdA die dit mogelijk moest maken. ‘Een gemiste kans’, aldus de VNG. ‘Er is nu geen gelijk speelveld voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2026.’

Belangrijke volgende stap

In reactie op het eindrapport van de Evaluatie- en Adviescommissie Wet financiering politieke partijen kondigde het kabinet begin 2019 aan te gaan werken aan een Wet op de politieke partijen (Wpp). Daarin zouden de aanbevelingen van de commissie-Remkes ook worden uitgevoerd. Maar eerst zou de Wet financiering politieke partijen worden aangepast naar aanleiding van het eindrapport van de commissie-Veling. Het Kennispunt Lokale Politieke Partijen was blij dat het ministerie van BZK de Wpp half april voor advies aan de Raad van State had gestuurd. ‘Een belangrijke volgende stap op weg naar invoering van de Wpp en daarmee naar een (tijdelijke, driejarige) subsidieregeling voor decentrale politieke partijen.’

Te laat

Het kennispunt wees erop dat de Raad van State gemiddeld drie maanden neemt voor het opstellen van een advies. Als de Wpp dan ook nog naar de Tweede en Eerste Kamer moet, zou de subsidie voor decentrale partijen niet per 1 januari 2025 beschikbaar komen, maar op zijn vroegst per 1 januari 2026, ‘en nog waarschijnlijker per 1 januari 2027’, aldus het kennispunt. Sowieso te laat voor lokale politieke partijen om er voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 nog gebruik van te kunnen maken. Reden voor Tweede Kamerleden Inge van Dijk (CDA) en Glimina Chakor (GroenLinks/PvdA) om deze week een motie in te dienen om ervoor te zorgen dat de subsidie al voor 1 januari 2025 zou kunnen worden gerealiseerd. Dat zou kunnen met een alternatieve regeling tot de Wpp in werking treedt en daarvoor zou het al gereserveerde geld uit de begroting van BZK kunnen worden gebruikt.

Gemiste kans

Tot teleurstelling van het kennispunt en de VNG besloten de formerende partijen echter tegen deze motie te stemmen. ‘We wachten op de Wet, maar doordat het zo lang duurt, slaan we weer een verkiezing over, waarbij lokale partijen het met giften en donaties moeten doen, in plaats van met een basissubsidie voor opleidingen, contact met kiezers en campagnes’, zegt Winnie Prins, voorzitter van het kennispunt. ‘De motie had de subsidieregeling naar voren gehaald.’ Een gemiste kans, vindt ook vicevoorzitter Mark Boumans van de VNG. ‘De VNG zet zich in voor een gelijk speelveld voor alle politieke partijen. Dat gelijke speelveld komt er nu niet voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2026. Lokale partijen kunnen bij de start van een nieuwe raadsperiode nog niet over de subsidie beschikken, terwijl ze dan ongetwijfeld weer een groot aantal zetels zullen bemachtigen.’

Onderzoek aangekondigd

De Wpo is op 22 april openbaar gemaakt en treedt op zijn vroegst 1 januari 2026 in werking. Het kennispunt wijst erop dat minister De Jonge de Tweede Kamer heeft toegezegd voor de zomer te onderzoeken of er mogelijkheden zijn om vóór de inwerkingtreding van de Wpp de subsidieregeling wel vorm te geven. Onduidelijk is of met het verwerpen van de motie dit onderzoek nog voldoende steun heeft. Na de internetconsultatie op de eerste versie van de Wet politieke partijen heeft het ministerie nog een aantal wijzigingen aangebracht. Volgens het kennispunt zijn de belangrijkste wijzigingen voor lokale partijen dat de hoogte van de donaties waarover moet worden gerapporteerd van 50 euro naar 250 euro is gegaan. Verder is de verdeelsleutel van 8,1 miljoen subsidie per jaar aan decentrale partijen aangepast. Een politieke partij krijgt nu 500 euro per raadszetel (voorheen 250 euro) aangevuld met een variabel bedrag dat is gebaseerd op het aantal inwoners van de gemeente.