Ruim een derde gemeenten bedeelt streekomroepen ondermaats

Ruim een derde van de gemeenten kent aan lokale omroepen een bedrag toe dat lager is dan het afgesproken richtsnoerbedrag. Dat blijkt uit een recente evaluatie door het Commissariaat voor de Media over de periode 2019-2021.

Toename

Elke drie jaar voert het Commissariaat een evaluatie uit naar de gemeentelijke bekostiging van de lokale publieke media-instellingen. Het beeld dat daarop opdoemt komt overeen met eerdere evaluaties. Uit de meest recente evaluatie blijkt dat 37 procent van de gemeenten een lager bedrag toekent aan de lokale omroep dan het afgesproken richtsnoerbedrag van 1,39 euro per huishouden (2021). Daarmee is het aantal gemeenten dat lager bekostigt dan het richtsnoerbedrag flink toegenomen. In de periode 2016-2018 was dat 24 procent. Een kwart van de gemeenten kent meer toe aan de lokale omroep dan het richtsnoerbedrag, 38 procent financiert conform dat bedrag.

Afwijking

Gemeenten zijn overigens niet verplicht om het richtsnoerbedrag over te maken. Zij mogen negatief afwijken van het richtsnoerbedrag, als zij die afwijking maar voldoende onderbouwen. In bijna een kwart van de gemeentelijke documenten met een relatief lage bijdrage, zo ontdekte het Commissariaat, ontbreekt echter een voldoende onderbouwing voor de negatieve afwijking van het voorgeschreven richtsnoerbedrag. Die gemeenten voldoen daarmee niet aan hun bekostigingsplicht.

Negatief resultaat

Uit de evaluatie blijkt verder dat de financiële gezondheid van lokale omroepen achterblijft. De wet schrijft voor dat kosten die bedoeld zijn voor de totstandkoming van het media-aanbod en die niet op andere wijze worden gedekt moeten worden bekostigd door de gemeente(n) waarvoor de lokale omroep is aangewezen. Ruim een derde van de in totaal 236 lokale omroepen heeft desalniettemin een negatief resultaat.

Kwetsbare positie

Staatsecretaris Uslu van Cultuur en Media stelt in een reactie op de evaluatie dat de financiële positie van een kwart van de lokale omroepen ongezond is. Volgens haar is dat een lichte verbetering ten opzichte van de vorige evaluatieperiode, maar nog steeds is de positie kwetsbaar. Voor de staatssecretaris is het een van de redenen om de bekostiging van de lokale omroepen over te hevelen van de gemeenten naar het rijk. Dat wil ze gepaard laten gaan met een extra investering van 16 miljoen euro.

Extra geld

De VNG is het niet eens met dat plan van de staatssecretaris om streekomroepen volledig door het rijk te financieren. Het beeld dat gemeenten te weinig geld uitgeven aan ‘hun’ lokale omroep klopt volgens de VNG niet. ‘Het totale bedrag dat gemeenten aan lokale omroepen uitkeren is juist meer dan de som van de richtsnoerbedragen’, aldus de koepelorganisatie.

Gemeenten investeren op dit moment volgens de VNG gemiddeld juist meer in hun eigen omroep dan wat wordt voorgesteld in normbedragen. Wanneer de financiering wordt verschoven naar het rijk zal dat in veel gemeenten worden heroverwogen. ‘De keuze voor 100 procent landelijke financiering leidt ertoe dat minder geld dan mogelijk is naar de lokale (streek)omroepen gaat. Daarmee spant de staatssecretaris het paard achter de wagen, zeker omdat ze juist extra geld uittrekt voor de zo belangrijke lokale omroepen.’

Tussenvorm

De VNG stelt een tussenvorm voor: een basisbedrag dat het rijk beschikbaar stelt voor lokale (streek)omroepen plus een aanvulling door gemeenten op basis van geld uit het gemeentefonds. 

De Tweede Kamer zou eigenlijk woensdag 28 juni over het nieuwe bestel lokale publieke omroepen debatteren, maar dat debat is uitgesteld naar het najaar.