Per streek nog maar één lokale omroep

Financiering van de lokale omroepen loopt vanaf 2026 niet langer via gemeenten maar direct via het rijk. Dat moet ze een onafhankelijkere positie geven ten opzichte van gemeenten.

Onwenselijke afhankelijkheid

Nu nog worden lokale publieke omroepen bekostigd vanuit het gemeentefonds. Gemeenten zijn daardoor vrij in het bepalen van de hoogte van de gemeentelijke bijdrage aan de lokale publieke omroep. Door het geld vanaf 2026 via het rijk te laten lopen, zijn de lokale omroepen niet alleen zeker van een financiële basis, maar krijgen ze bovenal een onafhankelijkere positie. Het kritisch bevragen van een gemeente wordt makkelijker, omdat de lokale omroep voor haar financiering niet langer afhankelijk is van diezelfde gemeente. Directe bekostiging door de gemeenten schept in de ogen van staatssecretaris Uslu (Media en Cultuur) een onwenselijke afhankelijkheid. ‘De omroep is voor zijn financiering en voortbestaan immers direct afhankelijk van het orgaan dat hij als onafhankelijke waakhond moet controleren’, aldus Uslu.

Ontoereikend budget

Daarbij komt dat de huidige lokale publieke omroepen onder financiële druk staan. Uit evaluaties van het Commissariaat voor de Media blijkt dat alle betrokken gemeenten weliswaar een bekostiging toekennen, maar dat die in ruim een derde van de gevallen lager is dan het richtsnoerbedrag dat in 2015 werd vastgesteld. Het beschikbare budget is daardoor ontoereikend om journalistieke functies te kunnen vervullen en professionele producties te kunnen maken.

Kwaliteitseisen

Het kabinet investeert vanaf 2026 jaarlijks 16 miljoen euro extra in de lokale publieke omroepen. De bedoeling van die extra structurele ondersteuning is dat de omroepen meer professionele producties kunnen maken en professionele journalisten kunnen aannemen. In totaal is er straks jaarlijks 28 miljoen beschikbaar voor de lokale omroepen, die daarmee een sterkere omroeplaag moeten vormen naast de regionale en landelijke omroepen. Staatssecretaris Uslu (Cultuur en Media) wil, om  dat te bereiken, ook streven naar de vorming van grotere omroepen door zwaardere kwaliteitseisen aan lokale omroepen te stellen.

Schaalvergroting

Vanaf 2025 verzwaart het kabinet die eisen. ‘Dit is een stimulans voor de vorming van grotere omroepen die professioneler, onafhankelijker en financieel gezonder zijn. Een grotere omroep heeft bijvoorbeeld meer geld om professionele journalisten in dienst te nemen. Dit komt de kwaliteit van de producties ten goede’, aldus de staatssecretaris.

‘Schaalvergroting is onontkoombaar om te komen tot die professionele, onafhankelijke en financieel gezonde omroep. Voor het inrichten van een goede publieke lokale journalistieke functie is het niet realistisch alle circa 240 bestaande lokale omroepen in stand te houden.’ Het Commissariaat voor de Media krijgt de bevoegdheid per verzorgingsgebied één lokale publieke omroep aan te wijzen. Een omroep moet daarbij op evenwichtige wijze aandacht besteden aan de verschillende gemeenten of dorpskernen in dat verzorgingsgebied. Elke vijf jaar beoordeelt het Commissariaat vervolgens of een omroep aan de eisen voldoet.