Bestuurders krijgen beveiligingsadvies op maat

Alle decentrale bestuurders kunnen vanaf volgend jaar een persoonlijk beveiligingsadvies krijgen op basis van hun individuele veiligheidsrisico’s. Zo kunnen beveiligingsmaatregelen op maat getroffen worden. Dat heeft minister Hugo de Jonge van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) woensdag bekendgemaakt.

Geen maximumbedrag meer

Burgemeesters, gedeputeerden en waterschapsbestuurders moeten hun ambt veilig kunnen uitoefenen zonder zich zorgen te maken om hun eigen veiligheid of dat van hun partner of gezin, schrijft De Jonge. Daarom gaat vanaf 1 januari 2024 de nieuwe Regeling Beveiligingsmaatregelen Decentrale Bestuurders in met aanvullende beveiligingsmaatregelen voor hun woningen. Het voorheen geldende maximumbedrag en het vaste pakket aan maatregelen worden losgelaten, zodat de aard van de dreiging waarmee bestuurders worden geconfronteerd en hun individuele situatie bepalend worden in de beveiligingsadvisering.

Thuis veilig voelen

De minister wijst erop dat steeds meer bestuurders te maken hebben met agressie, intimidatie en geweld. In 2021 maakten 77 procent van de burgemeesters en 67 procent van de wethouders een incident met agressie mee. Dat is een stijging van gemiddeld 20 procent ten opzichte van 2020. Dit gebeurt niet alleen bij het provincie- of gemeentehuis, maar komt ook voor bij de woningen van bijvoorbeeld burgemeesters. Dit heeft niet alleen grote impact op bestuurders zelf, maar ook op hun partner en/of gezin. ‘Het is heftig om vanuit het ambt geconfronteerd te worden met vormen van agressie en geweld. Dit is onacceptabel en een directe aanval op onze democratische rechtstaat’, aldus De Jonge. ‘Het kan niet zo zijn dat bestuurders twee keer nadenken over bepaalde beslissingen of deze helemaal niet meer durven nemen. Juist thuis moeten bestuurders zich veilig voelen.’

Advies altijd overgenomen

Met de nieuwe regeling krijgen bestuurders een beveiligingsadvies op maat met de daarbij passende maatregelen, zoals fysieke en elektronische maatregelen in en om het huis. Het gaat dan om een vrijstaande brievenbus, een alarmsysteem, maar ook om bewustwording rond online vindbaarheid en vervoer. Met gemeenten, provincies en waterschappen is afgesproken dat zij de geadviseerde maatregelen altijd overnemen om zo ‘in gezamenlijkheid’ de veiligheid van decentrale bestuurders te vergroten. Hierdoor moet worden voorkomen dat de kosten voor benodigde beveiligingsmaatregelen onderdeel worden van politiek debat.

2,5 miljoen euro

De nieuwe regeling geldt voor bestuurders van provincies, gemeenten en waterschappen. Zij zijn ook verantwoordelijk voor de kosten van de beveiligingsmaatregelen, maar het ministerie van BZK stelt ter ondersteuning jaarlijks een bedrag van 2,5 miljoen euro beschikbaar. Dit bedrag wordt gelijkmatig over alle gemeenten en provincies verdeeld en dekt een groot deel van de kosten van de preventieve beveiligingsmaatregelen. De preventieve woningbeveiligingsmaatregelen worden betaald uit de structurele middelen van jaarlijks 10 miljoen euro voor het weerbaarder maken van het openbaar bestuur vanuit de brede aanpak ondermijning. Daarmee zet het ministerie zich samen met het Netwerk Weerbaar Bestuur in voor de (online) veiligheid van decentrale politieke ambtsdragers en op het versterken van de weerbaarheid van de ambtelijke organisatie.

Burgemeesters positief

De Jonge schrijft verder dat uit de consultatie bleek dat bestuurders de regeling verwelkomen, aangezien deze aanvullende beveiligingsmaatregelen op basis van een maatwerkadvies mogelijk maakt, zonder dat politieke discussie kan ontstaan over de noodzaak en financiering hiervan. Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB) had afgelopen zomer zijn leden al geconsulteerd over de nieuwe verruimde regeling. Daaruit bleek dat 85 procent er positief over was. Directeur Hilde Westera laat weten blij te zijn met de regeling die beter aansluit bij de behoefte van burgemeesters. Deze week maakte het (NGB) ook bekend dat van alle 342 gemeenten er tot nu toe 263 uit negen provincies zijn benaderd door het Ondersteuningsteam Netwerk Weerbaar Bestuur. Dit leidde bij 147 gemeenten al tot voorgesprekken over hoe om te gaan met intimidatie en bedreigingen.

Decentrale volksvertegenwoordigers

In 52 gemeenten is er al een avondbijeenkomst gehouden met raadsleden over hoe om te gaan met agressie en intimidatie. Uit de consultatie kwam ook de vraag op of de nieuwe regeling eveneens voor decentrale volksvertegenwoordigers zou moeten gelden. Ook zij krijgen immers te maken met vormen van agressie en geweld. ‘Ik vind het van cruciaal belang om ervoor te zorgen dat decentrale volksvertegenwoordigers hun ambt veilig en vrij van oneigenlijke druk kunnen uitoefenen’, aldus De Jonge. ‘Daarom zal ik bovenop de bestaande acties vanuit het programma weerbaar bestuur samen met de politie en het openbaar ministerie op zoek gaan naar manieren om de veiligheid van deze groep nog verder te verbeteren.’ In de loop van 2024 zou daar meer over bekend moeten worden.

Blij met budget

In een reactie zegt Marcelle Hendrickx, voorzitter van de Wethoudersvereniging, dat zij helaas agressie, geweld en dreigementen richting wethouders zien toenemen. Naast dat er stevig wordt ingezet op voorlichting en preventie, is het soms ook nodig om concrete beveiligingsmaatregelen te treffen, stelt ze. 'Wij waarderen het dat demissionair minister De Jonge zich hier ook hard voor maakt. In een democratie los je verschillen van mening op met dialoog en argumenten. Agressie en dreigementen mogen dan nooit het middel zijn om iets voor elkaar te krijgen. Daarom hebben wij vanuit de Wethoudersvereniging ook voor deze maatregelen gepleit. We zijn blij dat de minister er budget voor beschikbaar stelt.'