Doorbraak in Europese migratieafspraken

De Europese Unie is het eens geworden over nieuwe regels voor het toelaten, opvangen en verdelen van migranten. Het akkoord geldt, na een jarenlange impasse, als een grote doorbraak.

Opsplitsen

Onder meer zullen immigranten voortaan meteen aan de Europese buitengrenzen in twee verschillende groepen worden opgedeeld. Na een screening komt er één groep van mensen afkomstig uit landen waarvan de kans op asiel groot is en een andere groep uit landen waarvan de kans klein is. Die twee groepen volgen daarna een verschillende grensprocedure. ‘Op die manier is de kans verzekerd dat mensen in echte nood bescherming krijgen en de anderen begeleid worden bij een efficiënte terugkeer’, reageert Europarlementariër Jeroen Lenaers, die mee heeft onderhandeld over het akkoord. Volgens de nieuwe migratieafspraken wordt bovendien de Europese databank met vingerafdrukken van asielzoekers uitgebreid met extra persoonsgegevens.

Delicaat en hachelijk

Onderhandelaars van de EU-landen en het Europees Parlement bereikten woensdag na dagen onderhandelen overeenstemming. Om de regels te kunnen invoeren moeten het parlement en de lidstaten ze nog officieel goedkeuren. Dat is doorgaans een formaliteit, al is weinig in Brussel zo delicaat en hachelijk als een nieuw migratiebeleid.

Europese verkiezingen

De onderhandelaars wilden er per se nu uitkomen, voor ze worden weggedrukt door de Europese verkiezingen van juni en het werk hoogstwaarschijnlijk opnieuw zou moeten beginnen. De sterren stonden zelden zo goed, meenden ze. Zowel het Europees Parlement als de nationale regeringen voelen de druk nu weer meer migranten de gevaarlijke tocht naar Europa maken. Zij vrezen dat radicaal-rechts, met bijvoorbeeld de Nederlandse verkiezingswinnaar PVV, veel voordeel heeft bij nog langere stilstand.

Landen van bestemming

Het akkoord is een compromis tussen 'landen van aankomst' als Italië en Griekenland, 'landen van bestemming' als Nederland en Duitsland en met name Oost-Europese landen die liever helemaal geen migranten opnemen. Het bevat behalve afspraken over het screenen van asielzoekers aan de buitengrenzen van de EU ook afspraken over het verdelen van asielzoekers over andere lidstaten wanneer er veel arriveren. In dat laatste geval kunnen landen die de toestroom of opvang niet aankunnen meebetalen aan de opvang van asielzoekers in een ander EU-land via een bijdrage aan een Europees solidariteitsfonds.

Van der Burg buitengewoon blij

Demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) is ‘buitengewoon blij’ met de nieuwe migratieregels waar de Europese Unie een akkoord over heeft gesloten. De afspraken zullen het opvangprobleem in Nederland niet meteen oplossen, verwacht de bewindsman, maar wel helpen op de lange termijn. Hij juicht toe dat immigranten meteen bij de buitengrens worden gescreend en opgedeeld in twee groepen, één die veel en één die weinig kans maakt op asiel.

Veiligelanders vastgezet

De zogeheten 'veiligelanders' met weinig kans op asiel zullen vast worden gezet als ze hun procedure afwachten. Van der Burg vindt het een bijkomend voordeel dat deze groep daardoor geen overlast kan veroorzaken. De kritiek van mensenrechtenorganisaties dat kinderen hierdoor vast komen te zitten, wijst hij van de hand. Deze groep bestaat namelijk voornamelijk uit jonge mannen volgens de staatssecretaris. Maar hij geeft toe dat er soms ook kinderen tussen zitten.

Dublin-akkoord beter naleven

Het kan ook op de instemming van Van der Burg rekenen dat in de EU is afgesproken om de Dublin-afspraken beter na te leven. Die schrijven voor dat een asielzoeker een asielprocedure moet doorlopen in het eerste EU-land waar hij of zij aankomt. Maar in de praktijk gebeurt dit vaak niet. Landen als Nederland zijn hier ontevreden over, omdat de meeste asielzoekers die hier arriveren via een andere lidstaat de EU in zijn gekomen.

Solidair zijn

Landen worden door het akkoord niet verplicht om asielzoekers op te vangen, maar wel om ‘solidair te zijn’ volgens Van der Burg. Europese lidstaten kunnen ervoor kiezen om op een andere manier te helpen, bijvoorbeeld door andere landen te helpen met geld, personeel of schepen. De staatssecretaris verwacht niet dat dit zal leiden tot een tekort aan opvangplekken. Het lijkt hem onwaarschijnlijk dat alle landen ervoor kiezen om te helpen met geld en middelen in plaats van met opvangplekken.

‘Je gaat echt een betere spreiding krijgen over Europa’, voorspelt Van der Burg. Dat maakt een einde aan de voor hem onwenselijke situatie dat landen als Italië naar verhouding minder mensen opvangen dan bijvoorbeeld Nederland. Hij hoopte op een akkoord voor de kerstdagen en dat is gelukt.

Het akkoord is woensdag na dagen onderhandelen gesloten tussen onderhandelaars van de EU-landen en het Europees Parlement. De regels moeten nog officieel worden goedgekeurd door het parlement en de lidstaten, maar dat is doorgaans een formaliteit.