Herstart Italië: miljarden in spoor

Waar Nederland nog geen begin van een plan heeft, start Italië met het investeren van 32 miljard van hun ruim 200 miljard tellende EU-herstelfonds in de modernisering van de infrastructuur, en met name dan het spoor. Goed voor de werkgelegenheid en alle regio’s profiteren.

EU-geld in giga werkgelegenheidsproject

Dat is het enorme bedrag dat is voorzien in de ‘Next Generation Italia’, het zogeheten nationale herstel- en veerkrachtplan. Het is nog opgesteld onder de vorige regering – die van Giuseppe Conte. Mario Draghi, de nieuwe premier, belooft het project te versnellen. Het herstart-geld zal in een relatief korte tijd moeten worden uitgegeven, met arbeiders die zonder ophouden aan het werk zijn: drie ploegen, 24 uur per dag – inclusief alle door de vakbonden toegekende garanties wat betreft rusttijden en vergoedingen.

De groep ‘Ferrovie dello Stato’ (FS) zal het grootste deel van de investeringen voor haar rekening nemen: 28,3 van de 32 miljard die voor infrastructuur beschikbaar is. Eind januari richtte FS een taskforce op met als doel de bespoediging van de start van nieuwe werken of de voltooiing van werken die reeds zijn gepland in het kader van het programma ‘Ontwikkelings- en Cohesiefonds 2021-2027’. Dat wordt een soort ‘hindernisbaan’ met een deadline: FS zal de bouwplaatsen tegen 2027 moeten sluiten.

Wat houdt het plan in? De meeste infrastructuurwerken, van wegen tot spoorwegen, maar ook de digitalisering en opwaardering van de systemen die momenteel worden gebruikt om toezicht te houden op het verkeer, de treinen en de wegen, worden gevolgd door een team van topmanagers, gecoördineerd door het hoofd van FS, Gianfranco Battisti.

De opdracht, die aan het bedrijf – Rete Ferroviaria Italiana voor de treinen en ANAS voor het weggedeelte – is toevertrouwd, is verdeeld in twee projecten met als doel ‘een modern, gedigitaliseerd en ecologisch duurzaam mobiliteitsinfrastructuursysteem’ tot stand te brengen.

Viaducten en bruggen
In totaal gaat het om 31,98 miljard euro: 26,7 miljard daarvan is bestemd voor ‘spoorwegwerkzaamheden ten behoeve van de mobiliteit en snelle verbindingen in het land’ – om precies te zijn 11,2 miljard reeds toegewezen voor bouwplaatsen en 15,5 miljard euro voor nieuwe projecten. Nog eens 1,6 miljard euro zal worden besteed aan de post ‘beveiliging en digitale bewaking van wegen, viaducten en bruggen’ en 3,7 miljard aan het plan voor ‘intermodaliteit en geïntegreerde logistiek’.

Het eerste project, ‘Hogesnelheidsnet en wegenonderhoud 4.0’, is gericht op de belangrijkste communicatielijnen van het land: in de eerste plaats de spoorlijnen die zullen worden verbeterd dankzij de installatie van het European Rail Traffic Management System (ERTMS) op het hele nationale netwerk. ERTMS is een uniform Europees signalerings- en snelheidsbegrenzingssysteem dat de interoperabiliteit van de nationale spoorwegsystemen garandeert, de aankoop- en onderhoudskosten van de signaleringssystemen vermindert en de snelheid van de treinen, de capaciteit van de infrastructuur en het veiligheidsniveau verhoogt. In het eerste deel van het project zijn ook enkele investeringen gepland voor de veiligheid en de controle van viaducten en verkeersbruggen in die delen van het grondgebied die de grootste problemen opleveren.

Het tweede project, ‘Intermodaliteit en geïntegreerde logistiek’, voorziet in een nationaal investeringsprogramma voor een duurzaam havensysteem in aansluiting op de grote Europese transportlijnen. Onder de vastgestelde werken zijn er knooppunten die voor Italië van strategisch belang zijn. In het noorden gaat het om de Brennertunnel en de toegangswegen tot die pas. In dat gebied zal de corridor Scandinavië- Middellandse Zee worden voltooid.

Brennerpas
Sinds de Bronstijd is de Brenner-route een van de belangrijkste verbindingen tussen het noorden en het Middellandse Zeegebied. In de veertiende eeuw, passeerden meer dan 3.000 ton goederen via deze pas, waaronder specerijen, wijn, suiker, olie en katoen. Met zijn 1.371 m hoogte is de Brennerpas de laagste pas in de Alpen en is hij het hele jaar open.

De grensoverschrijdende verbinding door de Alpen tussen München en Verona vormt nu een knelpunt en zal worden uitgebreid door de bouw van de Brenner- spoortunnel; die wordt in 2026 in gebruik genomen. Het wegwerken van dit knelpunt is van fundamenteel belang voor de hele corridor. Samen met de as Gotthard-Monte Ceneri in Zwitserland en de spoorwegverbinding Lyon-Turijn zal de Brenner-corridor een complex netwerk van spoorwegverbindingen met een grote capaciteit verenigen.

Al die netwerken dragen bij tot de verwezenlijking van de door de Europese Unie (EU) vastgestelde milieudoelstellingen en zorgen voor de zogehent modal shift van de weg naar het spoor. Dat is noodzakelijk voor de ecologische toekomst van de Alpenregio’s.

In het noordwesten zullen de middelen worden gebruikt voor de ‘Derde pas’, de Reno-Alpencorridor, een nieuwe hogesnelheidslijn die het mogelijk maakt de verbindingen van Genua en het Ligurische havensysteem met de belangrijkste spoorlijnen in Noord-Italië en de rest van Europa te versterken. Het plan omvat de hogesnelheidslijnen ‘Genua-Milaan-Turijn’ en ‘Turijn-Venetie’.

In Midden-Italië zullen de ingrepen betrekking hebben op de ‘Orte-Ancona- Falconara’ (die Rome verbindt met de haven van Pescara, in de Abruzzen) en segmenten van de Adriatische hoofdweg.

In Zuid-Italië zal de spoorweginfrastructuur tussen Basilicata en Calabrië worden verbeterd (modernisering van de treinbesturingstechnologie waardoor de sporen ook bij hoge snelheid kunnen worden gebruikt). Er wordt verder ook nog gestreefd naar hoge snelheid voor de ‘Salerno-Reggio Calabria’, die zal worden aangesloten op de lijn ‘Rome-Milaan-Turijn’. En er zijn werken gepland voor de ‘Ionische rijksweg’, en voor het Siciliaanse baanvak op de rails ‘Palermo-Messina-Catania’, waarbij de veiligheidstechnologie wordt verbeterd. Tenslotte zijn extra investeringen gepland voor het baanvak Napels-Bari.

Dichten kloof
Die investeringen beogen de demografische en sociaal-economische verarming van minder ontwikkeld gebieden om te buigen. Een beter en uitgebreider spoorwegnet en een ‘intelligent’ wegennet – dat veiliger wordt dankzij de beheersing van de verkeersstromen en beter bestand is tegen de klimaatverandering en de veroudering – zijn van essentieel belang om het concurrentievermogen van het land te vergroten en de kloof tussen noord en zuid te dichten, snelle en efficiënte verbindingen tussen oost- en west-Italië te garanderen en de kwaliteit van de vervoersdiensten op het hele nationale grondgebied te standaardiseren.

Nog meer werkgelegenheid
Naast de Italiaanse projectplannen kreeg de groep ‘Ferrovie dello Stato’ (FS) nieuwe mega-opdrachten voor hoge snelheid van andere Europese landen. Met de overeenkomsten met de Baltische landen en Tunesië samen heeft de groep voor 110 miljoen euro aan orders binnengehaald.

Het belang daarvan voor Italië is dat de hogesnelheidstrein in de Baltische gebieden – grotendeels gefinancierd door de EU – in de toekomst nog meer werkgelegenheid zou kunnen bieden. Daarnaast is er Oekraïne, waar de plaatselijke autoriteiten een hogesnelheidslijn van ongeveer 900 kilometer willen aanleggen die vanuit Odessa via Kiev en Lviv de grens met de EU zal bereiken. De Oekraïense spoorwegen zijn op zoek naar topbedrijven die studies en het ontwerp van die lijn kunnen uitvoeren. Een van de kandidaten is ‘Italferr’, een engineeringbedrijf van de FS-groep dat reeds op verschillende internationale markten actief is.

Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het mediafonds van de Europese Unie.