‘Seksisme komt erbij, als vrouw’

‘Te tornen aan Thorbecke’. Met die motie uit 2019 begon het in de Eindhovense raad. Raadsleden Eva de Bruijn (GroenLinks), Jorien Migchielsen (D66) en Marjolein Senden (PvdA) willen meer vrouwen om zich heen. Vandaar hun initiatief Raad zoekt Vrouw. 

Hoe kwamen jullie tot dit initiatief?
Senden: ‘We stelden vast dat vrouwen ondervertegenwoordigd zijn in de raad en in besluitvormende posities. En dat we andere manieren moeten vinden om hen politiek actief te krijgen. Raad zoekt Vrouw bestaat, anders opgezet, al in meer gemeenten. Wij hebben het uitgewerkt in een rapport en een focusgroep van niet-politiek actieve vrouwen met politieke interesse.’

De Bruijn: ‘Een derde van de Eindhovense raadsleden is vrouw, terwijl de gemeenteraad een goede afspiegeling moet zijn van de bevolking. Je bent immers de volksvertegenwoordiging.’

Waar lopen vrouwen nu vaak tegenaan in de raad?
De Bruijn: ‘Het zit ‘m in de werkwijze en de debatcultuur. Het voorlezen van een scherm en steeds jouw eigen verhaal zenden. Luisteren anderen dan wel? Ik wil graag interactie. Op welke punten kunnen we elkaar wel vinden? Luister naar elkaar, kijk naar waar andere partijen vandaan komen en hoe zij naar de zaak kijken. In de ervaringen van de focusgroep viel dit punt ook op.’

Migchielsen: ‘Wat mij opviel in het presidium is dat een man hetzelfde punt inbracht als een vrouw en dat een derde persoon vervolgens zegt: “Wat hij net zei is een goed idee.” Wordt die vrouw dan niet gehoord? Je ziet ook dat als een vrouw praat, men even koffie gaat halen. Het raadswerk is ook lastig met het moederschap te combineren. Vergaderen tijdens etenstijd of het naar bed brengen van kinderen is dan een ding.’

Senden: ‘Dat herken ik, die overleggen om zes uur! Je moet er echt moeite voor doen om een ander tijdstip te krijgen. Dat wordt dan snuivend gedaan. Of men zegt: dit is nu eenmaal de politiek! Maar kun je niet wat meer rekening met elkaar houden?’ Migchielsen: ‘Laatst hadden we een fijn debat, er werd naar elkaar geluisterd. We kwamen tot elkaar, maar het was niet echt spannend. “Weinig vuurwerk”, zegt een journalist dan. Zij hebben liever iets controversieels. Als ik ben uitgesproken, krijg ik soms het commentaar dat ik fel ben, terwijl een mannelijke collega die hetzelfde zegt wordt geprezen om de inhoud.’

Uit de recente enquête onder onze raadsleden bleek dat de vergadertijden ideaal zijn voor mannen zonder zorgtaken. Is dat een veeg teken?
De Bruijn: ‘Dat is niet inclusief. Veel mensen gaan erop vooruit met een andere vergadercultuur, ook mannen met zorgtaken.’

Migchielsen: ‘Er wordt best makkelijk op het laatste moment over onze agenda’s besloten: de raad kan wel om twee uur of zeven uur. Maar het is zo al een hele puzzel.’

Onderzoeker Julia Wouters vertelde op onze website over dominantiestrategieën die in de raad worden gehanteerd. In hoeverre herkennen jullie die?
De Bruijn: ‘Ik denk dat het onbewust gebeurt, maar ik herken het wel. Een week na mijn voorstel kwam een man ermee. Er zijn handvatten om daarmee om te gaan. Bewustzijn is één: “O, wat fijn dat je mijn idee nu support.” Of Jorien zegt: “Eva stelde dat ook al voor, wat fijn dat er breder draagvlak voor is”.’

Senden: ‘Het gaat om bewustwording. Het is geen boze opzet. Dat is de toegevoegde waarde van dit cultuuronderzoek.’

Volgens sommige raadsleden is er geen probleem en hoeven er helemaal niet meer vrouwen in de raad.
Migchielsen: ‘We horen ook uit andere gemeenten dat het volgens de mannen geen probleem is. Maar hoe schever de verhouding, des te hoger de urgentie.
Er zijn ook vrouwen die het niet nodig vinden, maar dat vind ik het Stockholmsyndroom. Als je je er niet bewust van bent, ben je gewend aan de cultuur.’

Senden: ‘Het is kenmerkend voor de discussie in de samenleving. Als we ons anoniem kunnen uiten, is het ineens niet meer zo belangrijk. Terwijl het ook goed is voor de kwaliteit van de besluitvorming. Dat is de sleutel om te komen tot diversiteit.’

De Bruijn: ‘Ons initiatiefvoorstel is ook niet unaniem aangenomen. De VVD was tegen. Overigens niet omdat ze tegen diversiteit zijn, maar vanwege de ambtelijke capaciteit. En het CDA wilde geen onderzoek.’

Wat zijn wat jullie betreft mogelijke nieuwe werkvormen voor de raad?
De Bruijn: ‘We kunnen nieuwe vormen van debatteren uitproberen: meer interactie, meer luisteren naar elkaar en elkaar proberen te vinden. Ook op de inhoud.’

Senden: ‘Andere tijdstippen. Overdag, of juist korter of een ander type vergadering. In Engeland konden raadsleden een beroep doen op een onkostenvergoeding als ze ’s avonds moesten vergaderen. Zo kun je zorgtaken beter combineren.’

De Bruijn: ‘Ik zie ook iets in de buddyrol: startende raadsleden krijgen een buddy om politieke strategieën door te nemen. Je hebt er dan een mentor bij.’

Haat is vaker gericht tegen vrouwelijke politici. Houdt dat vrouwen tegen?
De Bruijn: ‘Dat kwam ook uit het onderzoek en de Raad zoekt Vrouw-bijeenkomst. Vanuit politieke partijen krijg je steun in hoe je hierop moet reageren. Dat maakt het gemakkelijker om het niet persoonlijk op te vatten en er goed mee om te gaan.’

Migchielsen: ‘Je kunt het niet stoppen. Er zijn altijd anonieme toetsenbordhelden. Ik was tegen Zwarte Piet en kreeg daar doodsbedreigingen over. Seksisme komt erbij, als vrouw. Het raakt je wel. Het leidt af. Het is fijn als anderen jou steunen en het serieus wordt opgepakt in de gemeente. Het is niet jouw schuld. Je wordt niet aan je lot overgelaten. En het is niet normaal. Als het je overkomt: vraag hulp. Dat zeg ik ook expliciet tegen alle kandidaten op de lijst.’

Waarom moeten vrouwen toch kiezen voor het raadslidmaatschap?
De Bruijn: ‘Omdat het een supertoffe baan is die veel kansen geeft om dingen in de stad te veranderen.’ Migchielsen: ‘Je verbreedt jezelf en leert de stad op een andere manier kennen. Je voegt iets toe en bent zinnig bezig. Het plezier overheerst. Ik ben positief over het raadswerk. Je leert onderhandelen en goed luisteren. Als meer vrouwen hun vinger opsteken, ontstaat een vliegwieleffect. Probeer het gewoon.’

Senden: ‘Het is heel eervol. Er is vaak negativiteit over het bestuur, maar er is deze periode knetterhard gewerkt. Je kunt iets betekenen voor een groep en de stad. Ik ben dankbaar voor die kans. Je groeit er ook van als persoon: je probeert eruit te komen met elkaar of het oneens te zijn. Eigenlijk zou iedereen verplicht eens raadslid moeten zijn.’