Waterschappen gaan Duitse ratten vangen

Op het gebied van waterbeheer en waterkwaliteit werken de Nederlandse waterschappen al jaren nauw samen met de verantwoordelijke partijen over de Duitse grens. Toen kwam drie jaar geleden ineens de oprukkende beverrat ter sprake. Moest daar niet wat mee?

Vrijwillige jagers

Makkelijker gezegd dan gedaan. Het Duitse beheer van de beverrat was altijd ondergebracht geweest bij jagers. Vrijwíllige jagers. ’s Ochtends in de vroegte of ’s middags na het werk togen ze het veld in en inspecteerden de uitgezette vallen of schoten de beesten met hun buks af. Voor elke staart van een beverrat ontvangt een Duitse jager zo’n 8 à 9 euro.

450 rattenvangers
Hoe anders is de werkwijze aan Nederlandse zijde. Daar staan bijna 450 professionele rattenvangers op de loonlijst van de diverse waterschappen. Van hen houden 19 zich exclusief met de beverrat bezig. Bij de jacht in Nederland komt geen buks of val te pas. De beverratten worden gevangen in kooien op het water. Zodra een rat de kooi betreedt, slaat die achter hem dicht. De dienstdoende rattenvanger ontvangt een seintje via de app en luttele uren later is de beverrat met een hogedrukpistool om zeep gebracht.

Diervriendelijk
Een duurdere methode – met de bij de waterschappen belegde rattenvangst is in Nederland totaal bijna 35 miljoen euro gemoeid, waarvan 1 miljoen voor de beverrat – maar tegelijk diervriendelijk en efficiënt. Gemiddeld 95 procent van de westwaarts optrekkende beverratten strandt in een Nederlandse kooi in de eerste kilometers over de grens. Een methode die het verdiende om ook in Duitsland te worden toegepast, om zo de toestroom van de ratten al in de kiem te smoren.

Bestuurlijke obstakels
Daar begonnen de bestuurlijke obstakels. De urgentie bij de oosterburen om het probleem aan te pakken was aanvankelijk niet groot: het land ligt een stuk hoger, waardoor het rattengeknaag daar amper tot waterschade leidt. Daarbij kent Duitsland geen waterschappen, maar een vlechtwerk van verantwoordelijke ‘Wasser- und Bodenverbände’. Dijkgraaf Hein Pieper (Rijn en IJssel): ‘Tegenover één Nederlands waterschap staan 29 van dergelijke organisaties, de jachtverenigingen niet meegerekend.’ Waar moest je als waterschap met die Duits-Nederlandse samenwerking beginnen?

Van onderop
‘Het proces is in eerste instantie met Kaffee und Kuchen helemaal van onderop ingezet’, aldus Pieper. ‘Via Duitsers en Nederlanders die elkaar al wat langer kenden. Toen kwam het op het bordje van ons als bestuurders. Of wij het interessant vonden om de aanpak verder uit te werken.’

Kreis Borken
Zo kwam Pieper in 2016 in contact met het Kreis Borken ten oosten van Twente, ‘zeg maar de Duitse regionale overheid’. Nee, ze gingen niet direct over de beverratten, maar hadden wel een overzicht van alle clubs die er daar wél mee bezig waren. ‘Ze hebben ons enorm geholpen om bij de goeie mensen aan tafel te komen en ze waren daar vervolgens zelf vaak ook bij. Dat scheelde.’ Het waterschap voerde ‘heel veel gesprekken’ met ‘heel veel kleine organisaties’, waaronder talloze jachtverenigingen. ‘Het belangrijkste is dat je uitstraalt dat je een betrouwbare partner bent.’

Honderden euro’s
De in Duitsland minder gevoelde urgentie overwon Pieper met een multomap vol beeldmateriaal. Duitse maisvelden die door een passerende beverrat waren afgegraasd. Toen begon het kwartje te vallen, zelfs bij de jagers. ‘We merkten dat het bij hen vooral speelt dat ze de rat niet op de jachtlijst willen hebben. Gebeurt dat wel, dan worden de jagers verantwoordelijk voor alle schade die de beverrat aanricht. Bij zo’n maisveld praat je dan snel over honderden euro’s.’

Luchtdrukpistooltje
Daarnaast, zegt Pieper droogjes, ‘vinden veel Duitse partijen het toch lastig dat er een Nederlander met een geweer rondloopt in hún veld.’ Ook dat gevoel kon hij redelijk snel uit de wereld helpen. Pieper: ‘Bij het woord ‘wapen’ zien Duitsers meteen een hagelgeweer of een vuurbuks voor zich, maar wij gebruiken bij het doden van de rat dus alleen een luchtdrukpistooltje. Toen de Duitse jagers dat zagen, moesten ze allemaal heel hard lachen.’

Lees het hele verhaal over de samenwerking tussen waterschap en kreis deze week in BB12 (inlog).