Digitaal vergaderen raden en Staten permanent in wet

Digitaal vergaderen in gemeenteraden en Provinciale Staten wordt permanent mogelijk gemaakt. Er wordt gewerkt aan een wetsvoorstel hiertoe. Nu zijn digitale vergaderingen alleen mogelijk via de Tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming. In de nieuwe wet wordt wel vastgelegd dat (her)benoemingsprocedures voor burgemeesters en andere besloten vergaderingen altijd fysiek moeten worden gehouden.

De tijdelijke wet, die opnieuw wordt verlengd tot 1 november, wordt tot de nieuwe wet er is elke twee maanden verlengd. Dit heeft demissionair minister Ollongren van Binnenlandse Zaken aan de Kamer laten weten.

Risico’s

Aan digitale besloten vergaderingen zitten te veel risico’s op (onbedoelde) schending van de openbaarheid, verduidelijkt Ollongren de eis tot fysiek vergaderen. ‘Het is moeilijk te waarborgen is dat alle deelnemers vertrouwelijkheid in acht nemen.’ Voor zowel (her)benoemingsprocedures voor burgemeesters als besloten vergaderingen ‘is geheimhouding strikt noodzakelijk en wettelijk voorgeschreven. Onbewuste overtreding moet worden voorkomen, schending van de geheimhouding is immers een misdrijf.’

Geen wettelijke obstakels

De ervaringen met digitale vergaderingen en besluitvorming tijdens corona zijn dermate positief dat het zonde zou zijn de mogelijkheid weer te schrappen, stelt de minister. Uit verkenningen is gebleken dat er geen wettelijke obstakels zijn om ook buiten crisistijd digitaal te vergaderen. Daarom gaat Ollongren nu een wetsvoorstel maken.

Representatieve symboliek

Hoogleraar staatsrecht Solke Munneke (RUG) concludeert na een verkenning, uitgevoerd op verzoek van BZK, dat er geen constitutionele of andere principiële argumenten zijn om digitaal te vergaderen. ‘Het systeem van de Gemeentewet en andere organieke wetten stamt uit een tijd waarin nog geen mogelijkheid bestond tot digitaal vergaderen waardoor de wetgever zich niet eerder over dit punt heeft uitgelaten.’ Hij tekent daarbij wel dat fysiek vergaderen meerwaarde kan hebben. Munneke noemt daarbij de representatieve symboliek van de fysieke samenkomst als democratisch orgaan, de waarborgen tijdens beraadslaging en besluitvorming en de uitgebreidere mogelijkheid voor deelnemers om te communiceren. Toch betekent dit in zijn ogen niet dat in de toekomst alleen nog maar fysieke vergaderingen moeten worden toegestaan.

Efficiënter

De digitale vergaderpraktijk tijdens corona in raden en Staten bleken ook voordelen te hebben, ‘waarvan het wenselijk is deze te behouden, omdat ze complementair kunnen zijn aan de fysieke vergadering’, aldus Ollongren in haar brief. Er is geen reistijd, vergaderingen verlopen efficiënter en bij digitale inspraak laten nieuwe groepen hun stem horen, in plaats van alleen de usual suspects. Als het aan de minister ligt, maken raden en Staten zelf een keuze tussen fysiek, digitaal en mogelijk hybride vergaderingen.

Hybride vergaderingen

Daarbij debatteren lokale en provinciale volksvertegenwoordigers deels in een vergaderzaal en deels vanachter de laptop, maar wel gelijkwaardig. Over die mogelijkheid twijfelt de minister nog wel. Ze wil eerst met hybride vergaderen experimenteren, voordat ze deze variant in een permanente regeling wil opnemen. ‘Een gelijk speelveld voor de deelnemers aan de vergadering is van groot belang. Hybride vergaderen kan het risico met zich meebrengen dat er een ongelijk speelveld ontstaat.’ De huidige tijdelijke wet sluit hybride vergaderen uit.